نوشتۀ: داکتر حشمت حسینی
1311 هجری:
اساس تحصیلات عالی در افغانستان با تأسیس فاکولتۀ طب در ماه عقرب سال 1311 هجری گذاشته شد. این فاکولته تا سال 1360 جزء پوهنتون کابل بود.
فاکولتۀ طب در جوار شفاخانۀ علی آباد ساخته شد. زمینی که فاکولتۀ طب، شفاخانۀ علی آباد و بعداً هم پوهنتون کابل در آن اعمار گردید، زمین شخصی اعلیحضرت محمد نادر شاه بود که آن را به همین منظور اهدا کرد. اولین رئیس فاکولتۀ طب یک تن از اطبا و پروفیسران ترکی بنام دکتور «رفقی کامل بیگ» بود. اولین دسته از محصلان فاکولتۀ طب هشت نفر بودند که از لیسه های کابل فارغ شده بودند.
1317 هجری:
فاکولتۀ حقوق و علوم سیاسی به حیث دومین مؤسسۀ تعلیمات عالی افغانستان به نام « اکادمی حقوق و علوم سیاسی » در یازدهم ماه میزان 1317 به میان آمد. برای اولین بار پنج نفر محصل که از لیسه های کابل فارغ شده بودند، شامل این فاکولته شدند.
1321 هجری:
در سال 1321 هجری سومین فاکولتۀ پوهنتون کابل به نام فاکلتۀ علوم طبیعی عرض وجود کرد که اولین دسته شاگردان آن 16 نفر بودند.
1323 هجری:
در سال 1323 فاکولتۀ ادبیات تأسیس شد که بعداً نام آنرا ادبیات و علوم بشری گذاشتند. اکنون این فاکولته به نام فاکولتۀ زبان و ادبیات مسمی میباشد. در سال اول 10 شاگرد که از لیسه های کابل فارغ شده بودند، شامل این فاکولته شدند.
این فاکولته ها تا سال 1325 تحت ادارۀ مستقیم وزارت معارف قرار داشت. در ماه حمل 1325 دانشگاه کابل از ادارۀ مستقیم وزارت معارف کشیده شد. با آنهم ارتباط آن با حکومت یعنی صدارت توسط وزیر معارف بر قرار میشد. با این کاردانشگاه کابل به حیث یک واحد جداگانۀ مرکزی در آمد و از آن به بعد فعالیت ها و اقدامات سودمندی در راه انسجام دانشکده ها و گسترش بیشتر تحصیلات عالی در کشور صورت گرفت.
1327 هجری:
در سال 1327 هجری فاکولته های ادبیات و ساینس نسوان برای تربیۀ جوانان اناث در رشتۀ زبان و ادبیات و رشتۀ علوم بنیان گذاشته شد.
1330 هجری:
در سال 1330 هجری فاکولتۀ شرعیات برای تدریس علوم قدیم و جدید یعنی علوم عقلی و نقلی و علوم اسلامی تأسیس گردید و در اولین سال تحصیلی 16 محصل ثبت نام کردند.
1330 تا 1340:
سالهای 1330 تا 1340 از نظر شکلی دهۀ انکشاف و توسعۀ پوهنتون کابل بود.
1335 هجری:
در سال 1335 فاکولته های زراعت و انجینیری تأسیس گردید. از آغاز تأسیس تا دوسال، امور مربوطۀ این دو فاکولته از طرف فاکولتۀ علوم (ساینس) پیش برده می شد؛ تا این که در سال 1342 هردو فاکولته از فاکولتۀ علوم جدا گردید و به حیث فاکولته های مستقل عرض وجود نمود.
1340 هجری:
در سال 1340 هجری فاکولتۀ وترنری تأسیس شد و در سال اول 60 محصل در آن شامل گردید.
در همین سال مؤسسۀ تعلیم و تربیه که قبلاً در سال 1333 هجری بخاطر تربیۀ معلمان و اداره کنندگان، در چوکات وزارت معارف تأسیس گردیده بود، از آن وزارت جدا و نظر به ارتباط نزدیک آن با تعلیمات عالی به دانشگاه کابل ملحق شد.
1336 هجری:
در سال 1336 فاکولتۀ اقتصاد در ردیف دیگر فاکولته های پوهنتون کابل قرار گرفت. این فاکولته قبلاً در ماه حمل سال 1336 هجری تحت نام «انیستیتوت عالی اقتصاد» ایجاد گردیده بود. صنوف اول و دوم فاکولتۀ اقتصاد تا سال 1340 هجری پروگرام درسی مشترکی را با فاکولتۀ حقوق و علوم سیاسی تعقیب می نمود. در همین سال فاکولتۀ اقتصاد نصاب تعلیمی و پروگرام مستقل پیدا نمود و ارتباط درسی آن از فاکولتۀ حقوق جدا گردید.
1336 هجری:
در سال 1336 هجری در چوکات فاکولتۀ طب یک شعبۀ نسوان افتتاح گردید.
1338 هجری:
در سال 1338 هجری فاکولتۀ فارمسی (دواسازی) در دانشگاه کابل تأسیس شد.
1341 هجری:
در سال 1341 هجری برای تربیۀ معلمان مسلکی، معلمان تدریس زبان انگلیسی، مدیران و مفتشان تعلیمی، فاکولتۀ تعلیم و تربیه در چوکات مؤسسۀ تعلیم و تربیه شروع به فعالیت کرد. در سال 1342 فاکولته از ریاست مؤسسۀ تعلیم و تربیه جدا شد و به حیث فاکولتۀ مستقل در ردیف سایر فاکولته های پوهنتون کابل قرار گرفت.
1342 هجری:
در سال 1342 هجری فاکولتۀ تدبیر منزل نیز افتتاح شد. اما پیش از آن که فاکولتۀ مذکور فارغ التحصیلی به جامعه تقدیم کند، لغو گردید و به حیث یک دیپارتمنت در چوکات فاکولتۀ تعلیم و تربیه داخل ساخته شد.
1348 هجری:
پروژۀ تأسیس انیستیتوت پولی تخنیک در ماه میزان سال 1342 هجری که در پلان انکشافی دوم به همکاری وزارت معارف و وزارت معادن و صنایع به سفارش دولت پیش بینی شده بود، به پوهنتون کابل سپرده شد. این انیستیتوت بعد از اکمال کار های ساختمانی آن در سال 1348 هجری رسماً افتتاح گردید.
در سال 1352 هجری مؤسسۀ تعلیم و تربیه و فاکولتۀ تعلیم وتربیه لغو گردیدند. با الغای این دو مؤسسۀ تعلیمی، فاکولتۀ علوم وترنری که از فعالیت باز مانده بود، در همین سال بار دوم تأسیس شد.
یادداشت:
در سال 1358 هجری دیپارتمنت جغرافیۀ فاکولتۀ ادبیات و علوم بشری و دیپارتمنت جیولوجی و مترولوجی فاکولتۀ علوم باهم یکجا شدند و فاکولتۀ جدیدی به نام فاکولتۀ زمین شناسی تأسیس شد. همچنان با یکجا شدن دیپارتمنت های تاریخ، ژورنالیزم و علوم اجتماعی فاکولتۀ ادبیات و علوم بشری در سال 1358 هجری فاکولتۀ جدیدی بنام فاکولتۀ علوم اجتماعی ایجاد گردید.
در سال 1359 هجری نام «فاکولتۀ ادبیات و علوم بشری» تغییر داده شد و نام «فاکولتۀ زبان و ادبیات» را به خود گرفت.
همچنان در همین سال 1359 هجری فاکولته های شبانه به منظور تحصیل کسانی که نتوانسته بودند تحصیلات دورۀ لیسانس را به وقت و زمانش تکمیل نمایند، تأسیس شد. در همین وقت مؤسسۀ تعلیمات کارگری نیز در چوکات پوهنتون کابل به وجود آمد.
قابل یاددهانیست که به تاریخ 18 ماه سرطان 1363 هجری دیپارتمنت هنر های زیبای فاکولتۀ زبان و ادبیات که شامل رشته های مجسمه سازی، گرافیک، نقاشی، موسیقی و تیاتر بود، جدا و به سطح فاکولته ارتقا نمود و در آن مضمون خطاطی نیز افزود گردید.
