- زندگینامه
- نمونهی شعر
- آثار
- يادداشتها
- پيوستها
- پینوشتها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمهها
- پيوند به بيرون
[نویسندگان افغانستان] [شاعران افغانستان]
محمدهاشم زمانی (زادۀ ١٣٠٧ خ - درگذشتۀ ۱۳۸۴ خ)، شاعر و نویسنده زبان پشتو در افغانستان بود.
[↑] زندگینامه
محمدهاشم زمانی فرزند غازی میر زمانخان کنری، در سال ١٣٠٧ خورشیدی در قریۀ لمټک استان کنر بهدنیا آمد. پدرش، یکی از مبارزان ضد استعماری و سرلشکر و فاتح جبهه چهارم استقلال افغانستان (جبهه اسمار، ارنوی، چترال و دوکلام) و از نزیکترین دوستان و حامیان اعلیحضرت غازی اماناللهخان بود. وی زمانی که کودکش ششماهه بود، در توطئه انگلیسیها و عوامل داخلی آن بر ضد شاه امانالله کشته شد.[*].
با این حال، محمدهاشم زمانی، آموزش ابتدایی را نزد علمای محل در مسجد فراگرفت و در سال ١٣٢۴ خورشیدی، بهگفتۀ دکتر عبدالرحمان زمانی، که هنوز نوجوانی بیش نبود، همراه با بیش از صد نفر از اعضای خانوادهای خود بهفرمان سردار محمدهاشمخان بهعنوان زندانی سیاسی بهزندان دهمزنک برده میشود و سیزده سال در زندان میماند. در این مدت، بیست و شش نفر از اعضای خانوادهاش را در سلولهای زندان از دست داد و مدت هشت سال دیگر را در تبعید اجباری بهسر برد، اما هیچگاه شکسته و نومید و منزوی نشد.[*]
او در زندان با شخصیتهای معروف افغانستان، از جمله اعضای خانوادۀ غلامنبیخان چرخی، یعقوبخان غوندمشر، عبدالغفارخان سرحدار، محمدسرور جویا، دکتر عبدالرحمان محمودی، ناظر صفرخان، غلامنبیخان فرقهمشر مشهور به چپه شاخ آشنا و همسخن شد و علوم متداول زمان را نزد بابا عبدالعزیز خان الکوزی - مشروطهخواه و شخصیت بزرگ ملی و سیاسی - و علمای دینی چون شیخ بهلول ایرانی و مولانا محمداکرم کاکاخیل آموخت.
هاشمی زمانی، اولین تجربه سرودن شعر را در زندان آغاز کرد و بعدها اشعاری را که در آنجا سروده بود، با عنوان "زندانی احساس" بهنشر رسانید.
او پس از رهایی از زندان به مدت هشت سال در هرات تبعید شد و در سال ١٣٤٣ خورشیدی پس از تصویب قانون اساسی جدید در افغانستان به زندگی عادی بازگشت.
مقالات و اشعار زمانی در روزنامه و مجلات گوناگون از جمله انیس، هیواد، اصلاح، وړانګه، سيستان، طلوع افغان، بيدار و اتفاق اسلام بهنشر رسیده است.
وی در دهه دمکراسی مشغول مبارزه فرهنگی بود و در دورۀ جمهوریت محمدداوود خان بهعنوان نماینده استان کنر در لویه جرگه راه یافت.
پس از پیروزی کودتای هفتم ثور ١٣۵٧ خورشیدی، در اواخر سال ١٣۵٨ راه مهاجرت را در پیش گرفت و به پاکستان رفت. در پیشاور جهاد فرهنگی را بر ضد روسها و حکومت دستنشانده آنها در افغانستان شروع کرد.
| چه افغان ســره ډغــرې چا وهلې | دمرګ څړيکه يې د سر نه راختلې | |
| لـړځيــدلـې رپـيــدلــې کــړيــدلــې | په کوپـړه د ماغـزويـې ســاختـلـې |
کتاب "خرس قطبی" را در آن دوران نوشت و این کتاب ابتدا بهزبان انگلیسی و سپس بهزبانهای فرانسوی، ایتالیایی و اسپانیایی نیز برگردان شد. افزون بر این، برای آزادی افغانستان از اشغال روسها، به کشورهای متعدد سفر کرد و در کنفرانسها و مجالس بينالمللی شرکت جست[*].
هاشم زمانی در سال ١٩٨٧ میلادی، در پی یک حمله قلبی، به ایالات متحده آمریکا رفت و در آنجا پناهنـده شـد و تا زمـان مـرگ در سـانفرانسـیسکو که یکـی از شـهرهای بـزرگ ایالـت کالیـفرنیاسـت اقامـت گـزید. سـرانجام، وی در ١٩ جدی ۱۳۸۴ (١۰ ژوئن ۲۰۰۵ میلادی) بر اثر عارضه قلبی درگذشت.
[↑] نمونهی شعر
دا افغانستان وطن ز مونږ د افغانانو دی
دا نه د روسـانو، امريکی او چينايانو دی
- ١- زخمی زړه(مجموعۀ اشعار)، پشاور، پاکستان: ١٣٧٩ خورشیدی.
٢- د آزادی آرمان (مجموعۀ اشعار)، پشاور، پاکستان: ١٣٦١ خورشیدی.
[۱]
[٢]
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[٢۱]
[٢٢]
[٢٣]
[٢۴]
[٢۵]
[٢٦]
[٢٧]
[٢٨]
[٢۹]
[٣٠]
[٣۱]
[٣٢]
[٣٣]
[٣۴]
[٣۵]
[٣٦]
[٣٧]
[٣٨]
[٣۹]
[۴٠]
[۴۱]
[۴٢]
[۴٣]
[۴۴]
[۴۵]
[۴٦]
[۴٧]
[۴٨]
[۴۹]
[↑] يادداشتها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوستها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پینوشتها
[۱]-
[۲]-
[۳]-
[۴]-
[۵]-
[۶]-
[٧]-
[۸]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
[۳٠]-
[۳۱]-
[۳۲]-
[۳۳]-
[۳۴]-
[۳۵]-
[۳۶]-
[۳٧]-
[۳۸]-
[۳۹]-
[۴٠]-
[۴۱]-
[۴۲]-
[۴۳]-
[۴۴]-
[۴۵]-
[۴۶]-
[۴٧]-
[۴۸]-
[۴۹]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمهها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]