فهرست مندرجاتبرنامۀ یازدهم
آزار و سوءاستفاده جنسی
- برنامۀ اول: آموزش و مشاوره در مورد مسایل جنسی
- برنامۀ دوم: رابطه جنسی در قالب کلی روابط زوج‌ها
- برنامۀ سوم: رابطه جنسی زوج‌ها در طول زمان
- برنامۀ چهارم: ارتباط رابطه جنسی و بارداری
- برنامۀ پنجم: ارتباط جنسی در زمان بارداری و تولد فرزند
- برنامۀ ششم: تاثير مجرد ماندن بر سلامتی جسمی و روحی
- برنامۀ هفتم: همجنس‌گرايی، همجنس‌بازی، مبدل‌پوشی و تغيير جنسيت
- برنامۀ هشتم: علائم، درمان و عوارض دراز مدت بيماری‌های مقاربتی
- برنامۀ نهم: شایع‌ترين اختلالات جنسی مردان
- برنامۀ دهم: شايع‌ترين اختلالات جنسی در زنان
- برنامۀ يازدهم: آزار و سوءاستفادۀ جنسی
- موقعيت فردی که مورد آزار جنسی قرار گرفته
- درمان
- خلاصه
- پاسخ به‌پرسش‌های شما درباره رابطه جنسی
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
آزار و سوءاستفاده جنسی در حالت کلی زمانی اتفاق می‌افتد که يک فرد بدون اطلاع و يا رضايت فرد ديگر از او لذت جنسی ببرد، طوری که باعث تحقير شخص شده و يا به‌شخص آسيب روحی و يا جسمی وارد شود.
آزار و سوءاستفاده جنسی درجات مختلف دارد. آزار جنسی می‌تواند جزو دسته جرم‌ها تلقی شود و جوامع مختلف مجازات‌های متفاوتی را برای افراد مجرم در نظر می‌گيرند. آزارهای جنسی به‌سه دسته تقسيم می‌شوند:
- ۱- آزارهای جسمی: يعنی چنانچه فردی شخص ديگر را مجبور به‌برقراری ارتباط جنسی کند در حالتی که فرد مايل به‌برقراری اين ارتباط نباشد) تجاوز جنسی (و يا دستمالی کردن فرد ديگر در صورت عدم آگاهی و يا رضايت فرد.
۲- آزارهای روانی و روحی: يعنی کلماتی به‌کار برده شود که باعث احساس تحقير شخص ديگر شود مثل متلک‌گويی، و يا دنبال کردن فرد و آزارهای تلفنی که شخص را مورد فشار روانی قرار دهد. يا حتی اگر فردی در حال تعويض لباس باشد و فرد ديگری بدون اطلاع وی به‌تماشای او پرداخته و لذت جنسی ببرد يک نوع از سوءاستفاده جنسی را مرتکب شده.
۳- سوءاستفاده از موقعيت و اعتماد طرف مقابل در اعمال زور برای برقراری رابطه‌ی جنسی: مثلا فرد بزرگسالی که از بی‌دفاع بودن کودکی استفاده می‌کند و يا به‌دليل نسبتی که با وی دارد او را به‌برقراری ارتباط جنسی تشويق و يا وادارد می‌کند. مثل معلم، پدر و مادر، و اقوام يا رئيسی که از موقعيت خودسوءاستفاده کرده و کارمند خود را تحت فشار قرار می‌دهد.
هرگونه تعرض به‌فضای خصوصی افراد بدون درک آن‌ها از شرايط و خواست آن‌ها که باعث وارد آمدن فشار روحی و احساس تحقير در فرد شود آزار و سوءاستفاده جنسی است. بنابراين متلک گفتن، دستمالی کردن افراد و بوق‌زدن و چشم‌چرانی،ايستادن بر سر راه افراد و مزاحمت‌های خيابانی و مسایلی از اين دست هم جزو آزارها و سوی‌استفاده‌های جنسی به‌شمار می‌روند.
[↑] برنامۀ يازدهم
برخی افراد بر اثر ناآگاهی از قوانين و مناسبات قابل قبول اجتماعی دست به‌چنين کاری می‌زنند و برخی ديگر دچار اختلالات روحی و يا روانی هستند که آن‌ها را به‌سمت ارتکاب به‌اين اعمال ناپسند سوق می‌دهد.
در فرهنگ‌هايی که آموزش جنسی شرايط روحی طرف مقابل را در بر نمی‌گيرد موارد آزار جنسی شايع‌تر است. البته آمارهای مربوط به‌اين مسئله دقيق نيستند چون به‌دلايل زيادی از جمله دلايل زير افراد ممکن است گزارش اين وقايع به‌مقامات را در اولويت قرار ندهند:
- فرد نمی‌داند به کجا و چه کسی مراجعه کند
- فرد نمی‌داند که اين کاری که انجام شده آزار جنسی بوده و کاری نيست که همه انجام می‌دهند
- ترس از آبروريزی و شکستن حرمت‌های فاميلی و خانوادگی
- ترس از این‌که متهم به‌دروغگويی و هرزگی شود
- فرد آزاردهنده شخص را تهديد کرده که اگر موضوع را بازگو کند خودش و يا عزيزانش تاوان آن را باز پس خواهند داد
افرادی که مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند بسته به‌نوع اين آزار و اثری که روی آن‌ها داشته می‌توانند دچار اختلالات ريشه‌دار جنسی شوند به‌طور مثال فردی که به‌خصوص در دوران خردسالی و يا نوجوانی مورد آزار بوده در برقراری ارتباطات جنسی در آينده ممکن است دچار يک و يا چند مورد از اين حالات شود:
- از برقراری ارتباط جنسی واهمه داشته باشد
- از برقراری ارتباط جنسی به‌شدت سرباز بزند
- به رابطه جنسی به‌عنوان يک وظيفه نگاه کند
- در برانگيخته‌شدن جنسی مشکل داشته باشد
- در صورتی که کسی به‌او دست بزند احساس انزجار، ترس و عصبانيت پيدا کند
- در حين برقراری ارتباط جنسی نتواند در لحظه حظور داشته باشد و از نظر فکری فرسنگ‌ها دور باشد.
- در روابط جنسی وسواس گونه و نامتعارف وارد شود
- برای خانم‌ها درد در هنگام دخول و يا غير ممکن بودن دخول بر اثر انقباضات غير طبيعی دهانه واژن
- برای آقايان مشکلات نعوظ و عدم کنترل بر روی زمان انزال
- تمايل داشتن به‌برقراری جنسی به‌همان صورتی که در هنگام آزار جنسی اتفاق افتاده
- خودآزاری جنسی و ديگر آزاری جنسی
فهرست بالا تنها موارد شايع را در بر می‌گيرد اما اين اثرات می‌تواند از يک فرد تا فرد ديگر کاملاً متفاوت باشد. به‌طور کلی اکثر اين افراد در برقراری ارتباطات با ديگران دچار مشکل هستند به‌اين صورت که يا بيش از حد صميمی می‌شوند و يا از حد خاصی جلوتر نمی‌روند.
اين نکته هم شايان ذکر است که آزار و سوءاستفاده جنسی چه برای مردان و چه برای زنان، چه برای کودکان و چه برای افراد مسن وجود دارد و با وجود این‌که زنان و کودکان بيشتر مورد آزارهای جنسی قرار می‌گيرند اما مردان و افراد مسن هم از اين قاعده مستثنا نيستند.
[↑] موقعيت همسر يا شريک جنسی فردی که مورد آزار جنسی قرار گرفته
فردی که مورد آزار جنسی واقع شده قربانی اول و شريک جنسی وی در واقع قربانی دوم اين عمل است. همسر يا شريک جنسی فردی که مورد آزار جنسی واقع شده ممکن است احساس طرد شدگی کند، مدام به‌اين فکر کند که شايد کاری را انجام می‌دهد که فرد آزاردهنده با همسرش انجام داده و نمی‌داند کدام کار درست است و کدام ممکن است باعث برانگيخته شدن احساسات منفی در شريک جنسی‌اش شود و در عين حال نمی‌تواند گذشته همسرش را تغيير دهد.
فرد ممکن است به‌شدت نسبت که فردی که اين کار را انجام داده عصبانی باشد. در حالتی که فرد مورد آزار دچار زياده‌خواهی جنسی و يا اعتياد جنسی است ممکن است به‌شريک جنسی‌اش فشار بيش از حد آورده و باعث برانگيخته‌شدن احساسات منفی در وی شود. در برخی اوقات هر دو فرد تجربه آزار جنسی داشته‌اند. در هر حالت اين مهم است که زوج با هم مورد مشاوره قرار گيرند تا احساسات هر دو در نظر گرفته شود.
[↑] درمان
همه افرادی که مورد آزار جنسی بوده‌اند ممکن است آمادگی شروع فرايند درمان را نداشته باشند. اين افراد غالباً نياز دارند که ابتدا درک درست و محکمی از خودشان داشته باشند و از سطح عزت نفس خوبی برخوردار شوند.
در مرحله بعدی آن‌ها بايد تمايل داشته باشند که رابطه‌ی جنسی‌شان را در سطحی عميق‌تر تجربه کنند و مثلاً به‌جای این‌که به رابطه‌ی جنسی به‌عنوان وظيفه نگاه کنند بخواهند که از آن لذت هم ببرند. اين مسئله معمولاً اتفاق نمی‌افتد تا زمانی که فرد احساسات خود را در مورد واقعه‌ای که اتفاق افتاده برای خود روشن کند و مثلا بداند که در مورد فردی که او را مورد آزار قرار داده چه حسی دارد؛ عصبانيت؟ ضعف؟ تحقير؟ و غيره.
در مواقعی که زوج‌ها بر روی روابط جنسی شان کار می‌کنند دانستن این‌که يکی و يا هر دو فرد در اين رابطه مورد آزار جنسی بوده‌اند برای مشاور ضروری است در غير اين صورت ممکن است مواردی را بحث کند و يا زوج را به‌انجام کارهايی تشويق کند که موضوع را بدتر کند.
توصيه من اين است که چنانچه در صدد شکافتن تجربه‌تان از آزار جنسی برآمديد حتماً اين روند را با همکاری مشاور خبره انجام دهيد که در صورت لزوم بتواند به‌شما کمک کند تا احساساتی را که بر انگيخته می‌شوند را کنترل کرده و در جهت مثبت هدايت کنيد.
در حالت ايده‌آل فردی که تخصص مشاوره زوج‌ها، مشاره جنسی و تجربه کار با قربانيان آزار جنسی را هم دارد توصيه می‌شود. هدف اين نيست که فرد به‌داشتن رابطه جنسی تشويق شود.
هدف از اين فرايند اين است که فرد بتواند حد خود را بشناسد يعنی بداند در چه زمانی و با چه شخصی می‌خواهد ارتباط جنسی داشته باشد و تا چه حد می‌خواهد در اين ارتباط پيش برود.
هم‌چنين در صورت تمايل، قدرت برقراری ارتباط صميمانه جنسی بدون ترس را پيدا کند. معمولاً مراحل التيام در رابطه زوج‌ها به‌ترتيب زير اتفاق می‌افتد اما ممکن است در هر زوجی متفاوت باشد:
- در وهله اول ببينند مشکل رابطه شان چيست. برای چه اصلا به‌اين فکر افتاده‌اند که بايد در اين مورد فکر کنند (مثلا خانم از آغاز رابطه مشترک‌شان اصلا ميل جنسی نداشته)
- هر دو درک مشترکی از مشکلی که در رابطه‌شان به‌وجود آمده (بر اثر سابقه آزار جنسی) پيدا کنند
- مثل يک تيم در مقابل واقعه عمل بکنند يعنی همديگررا سرزنش و يا تحقير نکنند
- رابطه‌ی جنسی با هم برقرار نکنند تا زمانی که واقعه را کاملا بررسی کنند و بدانند چه حرکتی می‌تواند يادآور آن واقعه ناخوشايند باشد تا ازانجام آن خودداری کنند.
- رابطه‌ی جنسی‌شان را دوباره از اول و با درک متقابل شروع کنند. مثلاً برای هم توضيح دهند که چه کاری لذت‌بخش و چه کاری برايشان ناخوشايد است تا شريک جنسی‌شان بداند که در چه موقعيتی است و چه بايد بکند. برخی اوقات راحت‌تر است که از توضيح ناخوشايند‌ها شروع کنيد.
- جو را طوری آماده کنيد که بتوانيد به‌راحتی در مورد نگرانی‌ها و ترس‌های خود صحبت کنيد.
- معنای جديدی از رابطه‌ی جنسی را در ذهن خود و شريک مقابل‌تان شکل دهيد يعنی اگر مثلاً رابطه‌ی جنسی را برای جلب محبت و يا از فرار تنبيه انجام می‌داديد حالا اين رابطه را برقرار می‌کنيد چون طرف مقابل‌تان را دوست داريد و چون می‌خواهيد از اين رابطه لذت ببريد.
بر طبق آمارهای موجود اکثر آزاردهنده‌های جنسی فرد مورد آزار را می‌شناختند و فرصت کافی داشته‌اند تا مقدمات را برای انجام اين عمل فراهم کنند. بنابراين اين مهم است که از کودکی فرزندان خود را در اين زمينه آموزش دهيم.
ساده‌ترين کار اين است که به‌آن‌ها بياموزيم چه نوع تماسی درست است و چه نوع تماسی درست نيست. فقط بايد مراقب بود که اگر کودک را بيش از حد از ديگران بترسانيم در آينده نمی‌تواند ارتباطات سالمی برقرار کند و از هزگونه صميميتی می‌هراسند.
بهترين کار اين است که با فرزند خود ارتباط نزديکی برقرار کنيد تا در صورت هرگونه مسئله‌ای بتواند موضوع را با شما در ميان بگذارد. اکثر افرادی که در کودکی مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند موضوع را با هيچ کس در ميان نگذاشته‌اند به‌دليل این‌که می‌ترسيدند مورد تنبيه واقع شوند.
به‌عنوان مثال کودکی که توسط عموی خود مورد آزار جنسی واقع شده و مورد را با مادر خود در ميان گذاشته مورد تنبيه واقع شده چون مادر نمی‌خواسته اين مورد را باور کند و يا حتی اگر باور می‌کرده توانايی مطرح کردن اين قضيه را با همسر خود نداشته و غيره. بنابراين تنبيه بچه بی‌دفاع و محکوم کردن وی به‌خيالبافی، گزينه راحت‌تری بوده.
در برخی موارد افرادی که مورد آزار جنسی واقع می‌شوند آگاه نيستند که خودشان به‌نوعی اين رفتار را دعوت کرده‌اند. بخصوص در مورد جوان‌ها مثلاً خانم جوانی که بعد از يک بعد از ظهر قدم‌زدن در پارک با دوست پسر خود به‌منزل وی ميرود و بعد از کمی صحبت کردن شروع به‌بوسيدن هم می‌کنند.
کم کم بوسه طولانی‌تر می‌شود و خانم حس می‌کند که رابطه به‌مرحله ديگری کشيده می‌شود. اما طرف مقابل را متوجه نمی‌کند که تمايلی به‌پيشروی اين ارتباط ندارد و يا نگران است که اگر چنين کاری بکند طرف مقابلش از او زده شده و يا او را طرد می‌کند.
بنابراين علی‌رغم ميلش ادامه می‌دهد و ارتباط جنسی را تجربه می‌کند که به‌هر دليلی نمی‌خواسته و يا آمادگی‌اش را نداشته. يعنی مورد تجاوز جنسی قرار می‌گيرد. تجاوز جنسی لزوماً با خشونت همراه نيست و هرگونه رابطه‌ی جنسی که با تمايل طرفين نباشد تجاوز جنسی محسوب می‌شود. فردی که مورد تجاوز واقع شده می‌تواند دچار احساس گناه، شرم و انزجار از خود و يا طرف مقابلش بشود در صورتی که اگر می‌دانست و يا در برخی شرايط بايد گفت اگر می‌توانست رابطه را در حدی که می‌خواست نگاه دارد چه بسا هيچ يک از اين احساسات منفی پيش نمی‌آمد.
در همين‌جا بايد بگويم که تحت هر شرايطی هيچ‌کدام از موارد بالا رفتار ناپسند فرد آزاردهنده را توجيه نمی‌کند. اما افراد بايد بدانند که در چه زمانی با قاطعيت نظر خود را در مورد ادامه رابطه بيان کنند. و طرف مقابل هم بايد به‌خواسته فرد احترام گذاشته و رابطه را در همان حد نگاه دارد.
در اکثر شرايط زمانی که افراد بيش از حد برانگيخته هستند و شرايط هم به‌اين موضوع دامن می‌زنند کنترل شرايط دشوار می‌گردد، بنابراين بهتر است که هميشه چندين مرحله پيش از مرحله خطری که برای خود در نظر گرفته‌ايد جريان را متوقف کنيد. و حتما به‌زبان بگوييد که نمی‌خواهيد از آن مرحله جلوتر برويد و منتظر نشويد که طرف مقابل احساسات شما را حدس بزند.
اين بحث وجود دارد که حتی در رابطه بين زوج‌ها هم اگر يکی مايل به‌برقراری رابطه جنسی نباشد و برخلاف ميلش وادار به‌برقراری اين ارتباط شود تجاوز محسوب می‌شود يا خير. در جوامع مختلف پاسخ‌های متفاوتی به‌اين بحث داده شده مثلاً در انگلستان اين مسئله تجاوز محسوب شده و جزو جرم‌های جنسی است.
[↑] خلاصه
اگر فردی به‌شما اطمينان کرد و خاطره تلخ خود را با شما در ميان گذاشت آن را باور کنيد به‌فرد آرامش و اطمينان بدهيد. معمولاً افراد تنها با کسی اين مسئله را در ميان می‌گذارند که نزديک‌ترين به‌خود احساسش کنند.
در مورد زوج‌ها با وی همدلی کنيد و به‌او اطمينان بدهيد که بدن وی متعلق به‌خود اوست و شما به‌آن دست نمی‌زنيد مگر اين‌که خود شخص به‌شما اجازه دهد. اين موضوع خيلی مهم است چون اکثر افرادی که مورد آزار جنسی و يا حتی آزار جسمی (کتک خوردن و غيره) قرار گرفته‌اند حس می‌کنند که بدن‌شان از آن‌ها گرفته شده و این‌که شما به‌ايشان اطمينان دهيد که بدون خواست آن‌ها به‌بدن‌شان دست نمی‌زنيد. اين امر در التيام اين جراحت روحی بسيار مهم است.
هرگز فردی را به‌داشتن ارتباط جنسی از هيچ نوعی مجبور نکنيد. اين عمل به‌حدی اثر عميقی روی روحيه افراد می‌گذارد که بعضاً حتی قابل التيام کامل نيست.
اگر شخصی گفت که مايل نيست از مرحله‌ای جلوتر برود به‌او احترام بگذاريد. می‌توانيد با هم در مورد عقايد و ارزش‌هايی که در ذهن داريد صحبت کنيد. ممکن است هميشه به‌نتيجه مشترک نرسيد اما حداقل هردو احساس می‌کنيد که طرف مقابل برای شما احترام قایل بوده و به‌هم آسيبی وارد نکرده‌ايد که تا يک عمر موجب احساس بدی در طرف مقابل شود.
هرگونه ارتباط يا تماس جنسی با کودکان جزو جرايم جنسی شناخته شده و در اکثر جوامع مورد پيگرد قانونی واقع می‌شود. چه کودک به‌اين کار رضايت داده باشد چه نداده باشد چون کودک قدرت درک کامل ندارد و از عواقب روحی و روانی اين مسئله بی‌اطلاع است. اين مورد شامل بازی با آلت تناسلی کودک و وادار کردن او برای بازی کردن با آلت تناسلی بزرگسالان هم می‌شود.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزداه کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- سارا ناصرزاده، در گوشی‌ها (برنامۀ یازدهم: آزار و سوءاستفاده جنسی)، وب‌سایت فارسی بی بی سی: چهارشنبه ٠۱ نوامبر ٢٠٠٦ - ۱٠ آبان ۱٣٨۵
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت فارسی بی بی سی
