[تاریخ افغانستان] [امپراتوی‌های افغان]
امپراتوری دُرّانی، آخرین شاهنشاهی افغان بود[۱] که توسط احمدشاه ابدالی، در سال ۱۱۲۶ خورشیدی (۱۷۴۷ میلادی) در قندهار پا گرفت و تا پایان سلطنت زمان‌شاه درانی به عظمت خود باقی ماند. اما سپس، به‌سبب دخالت بیگانگان و بی‌کفایتی امیران افغان، به‌تدریج از عظمت آن کاسته شد و سرزمین‌های بسیاری - از چهار سو - از پیکره‌ی آن جدا شد و به کشورهای همجوار پیوست[٢].
پهناوری امپراتوری درانی
گستره‌ی شاهنشاهی درانی، در اوج پهناوری (وسعت) خود شامل تمام سرزمین‌های آریانای باستان یا خراسان بزرگ بود که از کویر لوت تا دریای سند و از فرارود تا دریای عمان را در بر می‌گرفت[٣]. در نیمه دوم قرن هجدهم، امپراتوری درانی پس از امپراتوری عثمانی، دومین امپراتوری اسلامی در جهان بود[۴].
[↑] دید تاریخی
پس از کشته شدن نادرشاه افشار، در ۱۹ ژوئن سال ۱۷۴۷، رشتۀ نظم سپاه او از هم گسیخته شد و میان سردارانش در سر کسب قدرت و سلطنت کشاکش روی داد. از سرداران عمدۀ نادر افشار، می‌توان از احمدخان ابدالی، آزادخان غلزایی (افغان)، فتحعلی‌خان افشار، کریم‌خان زند، علی‌مردان‌خان بختیاری و محمدحسن‌خان قاجار نام برد که داعیۀ سلطنت داشتند. این‌ها مردانی بودند که در میدان‌های جنگ، هم رکاب نادر، رزم‌آزما شده بودند[۵]. در این میان، احمدخان ابدالی در افغانستان امروزی و آزادخان غلزایی و سپس کریم‌خان زند در ایران کنونی به سلطنت رسیدند.
[↑] شاهنشاهان درانی
- احمدشاه اَبدالی که به احمدشاه دُرّانی و احمدشاه بابای بزرگ نیز شناخته است (زادۀ حدود ۱۷۲۳ م - درگذشتۀ ۱۷۷۳ م)، بنیان‌گزار و نخستین شاهنشاه امپراتوری دُرّانی بود.
- تیمورشاه درانی (زادۀ ۱۷۴۸ م - درگذشتۀ ۱۷۹۳ م)، دومین شاهنشاه از سلسلۀ اَبدالی و بزرگترین پسر احمدشاه درّانی است.
- زمان‌شاه درانی (زادۀ ۱۷۷۰ م - درگذشتۀ ۱۸۴۴ م)، سومین شاهنشاه افغان از سلسلۀ اَبدالی، نوه احمدشاه درانی و پنجمین پسر تیمورشاه درانی است.
- شاه‌محمود درانی (زادۀ ۱۷۶۹ م - درگذشتۀ ۱۸۲۹ م)، چهارمین شاهنشاه افغانستان از سلسلۀ اَبدالی و پسر تیمورشاه درانی می‌باشد.
- شاه‌شجاع درانی (زادۀ ۱۷۸۴ م - درگذشتۀ ۱۸۴۲ م)، پسر تیمورشاه درانی، آخرین شاهنشاه این امپراتوری بود که در دوره میان‌سال‌های ۱۸۰۳ تا ۱۸۰۹ و سپس از سال ۱۸۳۹ تا زمان مرگش سلطنت کرد. با مرگ او، امپراتوری درانی فروپاشید.
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- »Aḥmad Shah Durrānī«, Encyclopædia Britannica Online. And others: »Durrani Empire«, From Wikipedia, the free encyclopedia[٢]- دانشنامهٔ بریتانیکا، که یکی از معتبرترین منابع به‌زبان انگلیسی به‌شمار می‌رود، شاهنشاهی احمدشاه درانی را آخرین امپراتوی افغان خوانده است. این دانشنامه می‌افزاید که شاهنشاهی احمدشاه درانی پس از امپراتوری عثمانی، دومین امپراتوری جهان اسلام در نیمهٔ دوم قرن هیجده بود که حدود قلمرو آن از مشهد تا دهلی و از آمودریا تا دریای عرب را دربر می‌گرفت. (مهدیزاده کابلی به‌نقل از: «دانشنامهٔ بریتانیکا»).
[٣]- »Aḥmad Shah Durrānī«, Encyclopædia Britannica Online.[۵]- افشاریزدی، محمود، افغان‌نامه، ج ۲، ص ۹
[۴]- »The Durrani dynasty«, Louis Dupree, Nancy Hatch Dupree. And others: »Encyclopædia Britannica Online«, 2010.
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
