 |
|
حمدالله مستوفی
فهرست مندرجات
◉ زندگی‌نامه
◉ آثار
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
زندگی‌نامه تاریخ‌نگاران عهد مغول
حمدالله، یا حمد بن تاج‌الدین ابی‌بکر بن حمد بن نصر مستوفی قزوینی (زاده‌ی ۶۸۰ ه.ق - درگذشته‌ی ۷۵۰ ه.ق)، جغرافی‌دان، مورخ، شاعر و نویسنده‌ی عرب‌تبار ایرانی، قرن هشتم و در عهد حكومت ایلخانان است، که از خاندان مستوفیان قزوین بود و خاندان او مدت‌ها متصدی حکومت آن شهر بودند.
| ▲ | زندگی‌نامه |
 |
حمدالله مستوفی به‌سال ۶۸۰ هجری قمری در قزوین زاده شد. او در آثار خود، در خصوص خود و خاندانش اطلاعات ارزنده‌ای ارائه داده است و در كتاب تاریخ گزیده شرح نسبتاً دقیقی در مورد اصل و خانواده‌ی خود به‌دست می‌دهد و اصل خود را عرب معرفی می‌كند و شجره‌ی خود را به حربن یزید ریاحی می‌رساند. وی از یك خاندان كهن مستوفیان قزوین بود كه یكی از اجداد او به‌نام فخرالدوله ابومنصور كوفی در سال ۲۲۳ هجری قمری به حكومت قزوین منصوب شد و از آن پس، خاندانش در این شهر باقی ماندند و همه به‌عنوان مستوفی قزوین ادامه‌ی حیات دادند. پدر وی نیز با همین سمت، به‌عنوان مستوفی دستگاه ایلخانان خدمت می‌کرد و برادرانش متصدی مشاغل دولتی و صاحب ثروت و دستگاه بودند و چون استیفأ و مشاغل مهم دیوانی در آن‌زمان نیاز به داشتن تعلیمات كافی در ادب و تاریخ بود، پس افراد خانواده‌ی وی و خود او از چنین تربیت با ارزشی بهره‌مند بودند.
حمدالله خود از نزدیکان خواجه رشیدالدین فضل‌الله بود و با سمت استیفأ (حسابدار دفتر مالیات) كارهای دیوانی می‌كرد و پس از او نیز هم‌چنان سمت خود را در کارهای دیوانی حفظ نمود.
| ▲ | آثار |
از حمدالله مستوفی، سه اثر به‌جا مانده است:
-
۱- تاریخ گزیده: این کتاب كه آن‌را حمدالله مستوفی، در سال ۷۳۰ هجری قمری در خلاصه‌ی تاریخ عالم به‌نام خواجه غیاث‌الدین محمد تالیف نموده و در یک مقدمه و ۶ باب به پایان برد، در تاریخ عمومی و تاریخ اسلام و تاریخ ایران تا عهد مولف (دوره‌ی ایلخانان) است و در پایان آن دو باب در تاریخ علمأ و شعرای عرب و عجم و دیگری در تاریخ قزوین و ذكر تراجم رجال آن‌شهر بر كتاب افزوده شد كه خاص از باب اطلاع بر احوال و رجال و علم و ادب دارد.
از مراتب اهمیت این كتاب آن است كه ادوارد برون و نیكلسن ترجمه‌ی خلاصه‌یی از آن‌را به انگلیسی ارائه داده‌اند و نیز ادوارد برون قسمت مربوط به احوال شعرای ایران را از این كتاب جداگانه در سال‌های ۱۹۰۰-۱۹۰۱ میلادی به انگلیسی ترجمه و در مجله‌ی انجمن پادشاهی انگلیس منتشر كرد.
۲- نزهت القلوب: این کتاب در جغرافیا است و در سال ۷۴۰ ه.ق نگارش آن به پایان رسیده است و آن را از اولین دانش‌نامه‌های فارسی به‌حساب آورده‌اند.
۳- ظفرنامه: این منظومه‌ی است، در هفتادوپنج هزار بیت به وزن شاهنامه که در سال ۷۳۵ ه.ق به پایان رسید. ظفرنامه به سه کتاب یا سه قسم تقسیم می‌شود: کتاب نخست در تاریخ عرب (قسم اسلامی)، کتاب دوم در تاریخ عجم (قسم احکام) و کتاب سوم در تاریخ مغول (قسم سلطانی).
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها │ ...
