 |
|
جغرافیای دیرینه
فهرست مندرجات
- رابطه‌ی جغرافیایی دیرینه و چینه‌شناسی
- موضوعات
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
جغرافیا چینه‌شناسی
جغرافیای دیرینه (پالئوژئوگرافی) (به انگلیسی: Palaeogeography)، مطالعه‌ی وضع جغرافیایی زمین در گذشته است که بر اساس بررسی‌های مناطق مختلف زمین مشخص می‌شود.
مهم‌ترین روش مورد استفاده در این رشته روش تعیین هاست که نتایج حاصل از آن در دو مرحله زیر به‌کار می‌روند:
نخست، مرحله‌ی استفاده از نتایج حاصل از بررسی های عهد حاضر در تعیین نحوه‌ی پراکندگی ها در گذشته و تهیه‌ی نقشه ای.
دوم، مرحله‌ی تفسیر اخیر و تهیه‌ی نقشه‌ی جغرافیایی حقیقی از وضع گذشته‌ی زمین.
در تنظیم نقشه‌ی جغرافیایی یک منطقه تغییرات تکنونیکی آن را نیز نباید از نظر دور داشت، زیرا وقتی بخشی از یک منطقه، پس از چین‌خوردگی و روراندگی از آن جدا می‌شود و در منطقه‌ای دورتر از آن قرار می‌گیرد، باید آن را در روی نقشه‌ی جغرافیایی در محل اولیه‌ی خود قرار داد. این روش باعث می‌شود که زمینه‌ی توپوگرافی یک نقشه‌ی جغرافیایی دیرینه با زمینه نقشه‌ی جغرافیایی کنونی زمین متفاوت باشد. نقشه‌ی جغرافیایی زمین در گذشته که تغییرات بعدی زمین را نیز بازتاب می‌دهد، نقشه‌ی پالینسپاتیک (Palinspastic map یا Palinspatique) نامیده می‌شود. میزان درستی این نقشه به‌علت فرضی‌بودن دامنه‌ی تغییرات زمین ساخت کمتر از یک نقشه‌ی ای از صحت کمتری برخوردار است.
| ▲ | رابطه‌ی جغرافیایی دیرینه و چینه‌شناسی |
 |
با آن‌که جغرافیایی دیرینه و هر یک قلمرو جداگانه‌ای است و به‌ترتیب وضع طبقات زمین را در زمان و در مکان مشخص می‌کنند، با وجود این، پیوستگی بین آنها آن‌چنان محکم و ناگسستنی است که شرح یکی از آنها بدون وارد شدن در قلمرو آن دیگری عملاً امکان‌پذیر نیست. بنابراین، باید دانست که و جغرافیای دیرینه به‌هیچ‌وجه از یکدیگر قابل تفکیک نیستند، اولی با پی‌ریزی علم دیگر و دیگری با روشن نمودن مفهوم اولی به‌یکدیگر مربوط می‌شود.
به‌طور کلی در جغرافيای ديرينه و دو موضوع زير مورد بررسی قرار می‌گيرد:
- ۱- تعيين توالی طبقات در زمان که از روی آن می‌توان تاريخ وقوع حوادث زمين‌شناسی را تعيين کرد.
٢- تعيين توالی طبقات در مکان که از روی آن می‌توان جغرافيای دوره‌های مختلف زمين‌شناسی را از لحاظ تغيير چهره يا طبقات مشخص کرد.
به‌معنای اخص خود، تعیین توالی طبقات را در زمان و جغرافیای دیرینه تعیین آن را در مکان به‌عهده دارد. همان‌طور که مطالعات اساس تنظیم نقشه‌ی جغرافیایی زمین در گذشته محسوب می‌شود، جغرایایی دیرینه نیز به‌نوبه خود به و حتی به زمین‌ساخت در موارد زیر کمک می‌کند:
۱- اطلاعاتی که در زمینه‌ی جغرافیای دیرینهی ها به‌دست می‌آیند، در به‌عنوان یک وسیله و یک دلیل قاطع جهات شناسایی تغییرات ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌علاوه در یک سرس از رسوبات پیوسته و متوالی که بعضی از لایه‌ها فاقد سنگواره هستند به‌وسیله‌ی های محتوی سگواره سن لایه‌های بدون سنگواره مجاور آن را نیز می‌توان معلوم داشت.
٢- شناسایی های یک منطقه به روشن کردن تغییرات زمین‌ساختی آن منطقه نیز کمک قابل توجهی می‌کند، به‌طوری که مقایسه‌ی های یک منطقه‌ی چین‌خورده و رورانده با های چند حوضه‌ی رسوبی نزدیک به آن سبب می‌شود که غیرعادی بودن وضع بعضی از طبقات در منطقه‌ی چین‌خورده مشخص شود و محل اولیه‌ای که این طبقات در نتیجه‌ی روراندگی چین‌ها از آن‌جا آمده‌اند معین گردد. اما با وجود آن‌که علم و جغرافیای دیرینه عملاً به مطالعات سنگ‌های رسوبی محدود می‌شود، موقع وقایع را نیز در زمان و مکان روشن می‌کند، از آن‌جمله:
وقایع که به تغییر جانوران و گیاهان مربوط می‌گردند، وقایع سنگ‌شناسی که در آن دوره‌های فعالیت آتشفشان‌ها و تشکیل سنگ‌های خارایی و دگرگونی آنها مورد بررسی قرار می‌گیرند، وقایع زمین‌ساختی که مراحل مختلف تشکیل سلسله‌جبال را روشن می‌کنند و وقایع پیکره‌شناسی که تغییرات چهره‌ی زمین را دربر می‌گیرد. بنابراین، علوم و جغرافیای دیرینه که در آنها تاریخ زمین در زمان و مکان مورد مطالعه قرار می‌گیرد، در حقیقت اساس بررسی تاریخ زمین محسوب می‌شوند.
| ▲ | موضوعات |
تاریخ زمین، چگونگی تعیین سن زمین، ، ، زمینشناسی تاریخی و دوره‌های زمینشناسی موضوعات مورد توجه جغرافیای دیرینه است.
بازسازی جغرافیای دیرینهی در دوره‌ی پسین تریاس
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
در ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد (به زبان انگلیسی) در تعریف ”جغرافیای دیرینه“ (Palaeogeography) چنین آمده است:
Palaeogeography (or paleogeography) is the study of historical geography, generally physical landscapes. Palaeogeography can also include the study of human or cultural environments. When the focus is specifically on the study of landforms, the term paleogeomorphology is sometimes used instead.Paleogeography yields information that is crucial to scientific understanding in a variety of contexts. For example, paleogeographic analysis of sedimentary basins plays a key role in the field of petroleum geology, because the ancient geomorphological environments of the Earth's surface are preserved in the stratigraphic record. Paleogeographers also study the sedimentary environment associated with fossils for clues to the evolutionary development of extinct species. And paleogeographic evidence contributed to the development of continental drift theory, and continues to inform current plate tectonic theories, yielding information about the shape and latitudinal location of supercontinents such as Pangaea and ancient oceans such as Panthalassa, thus enabling the reconstruction of prehistoric continents and oceans.
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ بیشتر مطالب این مقاله برگرفته است از کتاب: اسدیان، خدیجه، جغرافیای دیرینه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم - ۱٣٧٣
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ جغرافیا │ جغرافیای طبیعی │ زمینشناسی
