 |
|
اهمیت «ذره خدا» در چیست؟
فهرست مندرجات
.
گفتگو با فابیولا جیانوتی
فابیولا جیانوتی (به ایتالیایی: Fabiola Gianotti) (زاده‌ی ۲۹ اکتبر ۱۹۶۲ م)، یک دانشمند در زمینه فیزیک ذرات اهل ایتالیا است، که از دانشگاه میلان در رشته‌ی فیزیک ذرات فارغ‌التحصیل شده و از سال ۱۹۸۷ در سرن مشغول به‌کار است، که آن‌جا در آزمایش UA-2 و آشکارساز ALEPH در برخورددهنده‌ی بزرگ الکترون-پوزیترون مشارکت داشته است. او هم‌چنین از سال ۱۹۹۰ روی کالریمترهای با آرگون مایع کار می‌کرد که در سال ۱۹۹۲ منجر به مشارکت در آشکارساز اطلس شد. او از سال ۲۰۱۶ تا کنون مدیر کل سرن است.
کشف «بوزون هیگز» یا همان «ذره خدا» توسط محققان مرکز پژوهش‌های هسته‌ای سِرن سویس، سر و صدای زیادی در دنیای علم و دانش به پا کرد. سال گذشته بود که «ال.اچ.سی»، شتاب‌دهنده مستقر در این مرکز، (در فارسی به «برخورددهنده هادرونی بزرگ» معروف است) دنیا را مبهوت خود کرد و احتمالاً برای اولین‌بار در تاریخ، ذره‌ای کوچک را به شهرتی جهانی رساند.
برای آشنایی بیشتر با فعالیت‌های محققان سِرن، همراه فابیولاجیانوتی، یکی از دانشمندان ارشد این سازمان هستیم.
برای شنیدن این گفتگو، بر روی تصویر کلیک کنید.
| ▲ | گفتگو با فابیولا جیانوتی |
● یورونیوز: با تشکر از حضورتان در برنامه «سخن من»، لطفاً برای بینندگان ما به‌طور خلاصه بگویید منظور از «ذره خدا» چیست؟
□ فابیولا جیانوتی: ذره خدا یا بوزون هیگز، ذره بسیار خاصی است برای این‌که به ما کمک می‌کند بفهمیم ذره‌های بنیادی دیگری نظیر الکترون‌ها... که جزئی از زندگی روزانه ما هستند و همگی با آن‌ها آشناییم...، چگونه دارای جِرم می‌شوند. سئوالی انتزاعی به‌نظر می‌رسد که در نگاه اول با زندگی روزمره ما ارتباطی ندارد. ولی در واقع چنین نیست. برای این‌که اگر ذرات بنیادی نظیر الکترون‌ها و کوارک‌ها که مواد تشکیل‌دهنده‌ی اتم‌ها هستند جِرم نداشته باشند، جهان و کره زمین این‌طوری که الان هستند، نمی‌بودند. کیهان وجود نداشت یا حداقل شکل دیگری داشت.
● یورونیوز: شما برای سال‌ها در پِی بوزون هیگز بودید؛ اهمیت آن در چیست؟ به‌ویژه برای دنیای علم و دانش.
□ فابیولا جیانوتی: از نظر درک فیزیک بنیادی و همین‌طور تحولات ساختاری کیهان، کشف این ذره برای ما اهمیت بسزایی داشت. الان می‌فهمیم چگونه است که برخی از ذرات دارای جِرم هستند و برخی دیگر جرمی ندارند و این مسئله برای درک بنیاد اولیه‌ی شکل ماده، اهمیت زیادی دارد. اگر ذرات بنیادی جِرمی را که دارند، نداشتند، وجود اتم‌ها هم منتفی بود. و آن‌وقت مواد شیمایی و علم شیمی هم در کار نبود و جهان هستی هم یا شکل کاملاً متفاوتی پیدا می‌کرد یا اصلاً وجود نداشت.
● یورونیوز: با توجه به این‌که بینندگان ما شاید پیشینه‌ی علمی نداشته باشند، امکان دارد با یک مثال ساده توضیح دهید بوزون هیگز چگونه زندگی روزمره ما را تغییر می‌دهد؟
□ فابیولا جیانوتی: خوب، می‌دانیم که جهان هستی، این اتاق و همه چیزهای اطراف‌مان در حیطه میدان‌های بوزون هیگز قرار دارند. اگر این‌طور نبود ما هم وجود نداشتیم برای این‌که الکترون‌ها و کوارک‌ها که مواد تشکیل‌دهنده اتم‌هایی هستند که ما هم از آن‌ها ساخته شده‌ایم، نمی‌توانستند به‌هم بچسبند.
● یورونیوز: علت این‌که به آن «ذره‌ی خدا» گفته می‌شود چیست؟
□ فابیولا جیانوتی: خوب، این عبارتی نیست که مورد نظر ما دانشمندان باشد ولی به‌هر حال یک ذره مهم است. اهمیت آن در درک وجودی خود و فهمیدن تحولات گذشته و احتمالاً آینده جهان هستی است.
● یورونیوز: به زبان ساده، شتاب‌دهنده‌ی «ال.اچ.سی» (برخورددهنده‌ی هادرونی بزرگ) با این عملکرد موفقیت‌آمیز جان تازه‌ای گرفته است. برنامه بعدی آن چیست؟
□ فابیولا جیانوتی: بعد از سه سال عملیات بسیار موفقیت‌آمیز به «ال اچ سی» یا برخورددهنده‌ی هاردونی بزرگ، دو سال استراحت دادم. در سال ٢٠١۵، با انرژی و شتاب بیشتر برخورد پرتوها از سر گرفته می‌شود تا بتوانیم کشف مهم‌تری را به سرانجام برسانیم و اندازه‌گیری‌های بر اهمیت‌تری را عملی کنیم.
● یورونیوز: فکر می‌کنید کشف علمی بعدی چه باشد، در این مورد نطری دارید؟
□ فابیولا جیانوتی: سخت می‌شود پاسخ داد. معنای تحقیق این است که نمی‌دانیم نتیجه‌ی آن چه خواهد بود. در غیر این صورت که نام آن پژوهش نخواهد بود. از جهاتی برای ما دانشمندان کشف چیزی کاملاً غیرمنتظره می‌تواند بهترین پاداش زحمات ما باشد. برای من شگفت‌ترین دستاوردی که برخورددهنده‌ی هاردونی بزرگ می‌تواند در آینده داشته باشد، کشف ذره‌ی تشکیل‌دهنده‌ی ماده‌ی تاریک است که حدود ٢٠ درصد انرژی موجود در جهان هستی را در بر دارد. این می‌تواند کشف انقلابی باشد.
● یورونیوز: چرا انقلابی؟
□ فابیولا جیانوتی: در حال حاضر ما فقط از ۵ درصد ِ ترکیب جهان هستی اطلاع داریم. یعنی تنها ۵ درصد دنیا از مواد معمولی و همان اتم‌های که ما را ساخته‌اند تشکیل شده است، ۵ درصد مابقی از شکلی از ماده و انرژی به وجود آمده‌اند که برای ما ناشناخته‌اند و به‌همین دلیل به آن‌ها می‌گوییم انرژی و ماده‌ی تاریک. ٢٠ درصد جهان محصول ماده‌ی تاریک است، بنابراین، کشف ما می‌تواند ماهیت ٢٠ درصد جهان را برای ما روشن کند و سطح معلومات ما را از ۵ درصد به ٢۵ درصد ارتقا بدهد. از این حیث است که یک انقلاب است.
● یورونیوز: کارها در سرن خیلی علمی تخیلی است. نقش خلاقیت و قوه‌ی مخیله در کار شما تا چه اندازه‌ی است؟
□ فابیولا جیانوتی: خلاقیت و تخیل دارای اهمیت زیادی علم اند. واقعیت این است که پیشرفت‌های علمی و پژوهشی مدیون تفکرات انقلابی بسیاری بوده‌اند که مسیر پیشروی را باز کرده‌اند. در کار ما هم مثل مشاغل و فعالیت‌های دیگر در کارهای روزمره، از فناوری‌های زیادی استفاده می‌شود. با این حال، در پژوهش نظر داشتن و خلاقیت و بصیرت از اهمیت بسزایی برخوردار است.
● یورونیوز: بسیار خوب، به سئوال پایانی برنامه رسیدیم. به‌نظر شما هم علم مُد روز شده است؟
□ فابیولا جیانوتی: به‌نظر من هم این‌طور می‌آید و از این بابت خوشحالم، برای این که دانش سرمایۀ بشر است و به همه تعلق دارد. وظیفه و حق همه‌ای ما انسان‌ها است تا به‌عنوان موجودات دارای عقل در راستای توسعۀ دانش‌مان از جهان هستی و موضوعات دیگر کوشش کنیم.
● یورونیوز: با توجه به این که فعالیت‌های سرن، حالا شناخته‌تر شده‌اند، نکات منفی هم بیشتر خود را نشان خواهد داد. برای این‌که افرادی که از چنین تحقیقاتی واهیمه دارند، فکر می‌کنند، نتیجه این پژوهش‌ها چیزی جز از چاله به چاه افتادن نیست، از سازمان به دادگاه شکایت کرده‌اند. پیام شما خطاب به چنین افرادی چیست؟
□ فابیولا جیانوتی: سه سال پیش را به‌خاطر بیاورید، زمانی که «ال.اچ.سی» کار خود را آغاز کرد، مردم زیادی ترسیدند و گفتند با این کار دنیا از بین می‌رود. ولی چنین چیزی اتفاق نیافتاد. دلیل‌اش هم ساده بود، برای این‌که هیچ شتاب‌دهنده‌ی در دنیا وجود ندارد که بتواند به انرژی معادل نیروی ناشی از برخورد پرتوهای کیهانی دست پیدا کند. یعنی همان پرتوهای که پیرامون ما را احاطه کرده‌اند و اتفاقاً دنیا را هم از بین نبرده‌اند. بنابراین، نگرانی از این بابت وجود ندارد.
● یورونیوز: فابیولا جیانوتی از شرکت شما در برنامه‌ی «سخن من»، سپاسگذارم[۱].
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- اهمیت «ذره خدا» در چیست؟ (گفتگوی یورونیوز با فابیولا جیانوتی در برنامه‌ی «سخن من»)، یورونیوز، پُربیننده‌ترین شبکه خبری در اروپا (YouTube): ١٨ ژوئیه‌ی ٢٠١٣
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ یورونیوز، پُربیننده‌ترین شبکه خبری در اروپا
