فهرست مندرجاتچین
سرزمین، منابع و جمعیت
[قبل] [بعد]
چین، پرجمعیت‌ترین کشور دنیا با بیش از ۱٫۳ میلیارد نفر سکنه، دارای تمدنی باستانی و منطقه‌ای فرهنگی است که پس از آخرین جنگ داخلی به دو قسمت جمهوری خلق چین و تایوان تقسیم شد.
[↑] سرزمین
وسعت چین
جمهوری خلق چین در شرق قاره آسیا و غرب اقیانوس آرام قرار دارد و حدود ۹ میلیون و ٦٠٠ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و در آسیا بزرگترین کشور و در جهان سومین کشور بزرگ پس از روسیه و کانادا است.
سرزمین چین از مرکز رود «خه لونگ جیانگ» در شمال دهکده «مو هه» (۵٣ درجه و ٣٠ شصتم درجه عرض جغرافیایی شمالی) واقع در شمال چین آغاز و به جزیره «ذنگ مو آن شا» (۴ درجه عرض جغرافیایی شمالی) در جنوب جزایر «نان شا» در جنوب چین اتمداد می یابد. از شمال تا جنوب چین ۴۹ درجه عرض جفرافیایی و ۵۵٠٠ کیلومتر فاصله دارد. انتهای شرقی سرزمین چین مرکز اتصال رودهای «خه لونگ جیانگ» و «وو سو لی» (۱٣۵ درجه و ٠ شصتمی درجه طول و عرض جغرافیایی شرقی) و انتهای غربی چین در فلات پامیر(٧٣ درجه و ۴٠ شصتم درجه طول جغرافیایی شرقی) است. از شرق تا غرب ٦٠ درجه طولی جغرافیایی و ۵٠٠٠ کیلومتر فاصله دارد.
طول مرزهای خشکی چین به حدود ٢٢ هزار و ٨٠٠ کیلومتر می رسد. چین از شرق با کره شمالی، از شمال با مغولستان، از شمال شرق با روسیه، از شمال غرب با قزاقستان،قرقیزستان،تاجیکستان، از غرب و جنوب غرب با افغانستان، پاکستان، هند، نپال، بوتان و چند کشور دیگر همجوار است و از شرق و جنوب شرق با کره جنوبی، ژاپن، فیلیپین، برونی، مالزی و اندونزی مرز دریایی دارد.
پرچم ملی، نشان ملی، سرود ملی و پايتخت چين
پرچم ملی جمهوری خلق چین پرچم سرخ پنج ستاره و نسبت طول و عرض آن سه بر دو است. رنگ پرچم ملی چین سرخ و نشانگر انقلاب است.پنج ستاره پنج گوشه روی این پرچم زرد رنگ است که یک گوشه ۴ ستاره کوچک‌تر به‌طرف مرکز ستاره بزرگ‌تر اشاره کرده و نشانگر همبستگی انتقلابیون تحت رهبری حزب کمونیست چین است.
نشان و پرچم جمهوری خلق چین
نشان ملی جمهوری خلق چین از عکس‌های پرچم ملی، دروازه «تیان آن من»، چرخ‌دنده و خوشه گندم و برنج تشکیل شده و نشانگر انقلاب دموکراتیک خلق چین پس از جنبش «چهارم مه» و تأسیس چین نو تحت رهبری حزب کمونیست می‌باشد و اتحادیه کارگران و کشاورزان و دیکتاتوری دموکراتیک مردم چین را تداعی می‌کند.
قلمرو دريایی و جزاير چين
سواحل دریایی چین از انتهای رود «یا لو» استان «لیائو نیگ» در شمال تا انتهای رود «بی لون» استان «گوانگ سی» در جنوب امتداد می یابد و حدود ۱٨ هزار کیلومتر طول دارد. مناطق ساحلی چین هموار بوده و بندرهای فراوان خوبی دارد که بیشتر آن‌ها تمام سال باز است. آب‌های ساحلی چین دریاهای «بو های»، «هوانگ های»، «دونگ های»، «نان های» آب‌های اقیانوس آرام در شرق «تایوان» را شامل می‌شود که از میان آن‌ها خلیج «بو های» دریای داخلی چین است. آب‌های اقیانوس آرام در شرق «تایوان» چین تا جزایر «شیان دائو» در شمال و تنگه «لوزون» در جنوب امتداد می‌یابد.
آب‌های دریایی چین آب‌های داخلی و قلمرو دریایی را شامل می‌شود و مساحت آن‌ها ٣٨٠ هزار کیلومتر مربع است. آب‌های داخلی چین آب‌های بین خط اساسی قلمرو دریایی و ساحل چین است. عرض قلمرو دریایی چین ۱٢ کیلومتر است.
در قلمرو دریایی چین بیش از پنج هزار جزیره پراکنده است و مساحت کل آن‌ها ٨٠ هزار کیلومتر مربع و طول ساحلی آن‌ها ۱۴ هزار کیلومتر است. بزرگترین جزیره از میان آن‌ها جزیره «تایوان» است که ٣٦ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد. دومین جزیره بزرگ آن‌ها جزیره «های نان» است که ٣۴ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد. جزایر، صخره‌ها و پایاب‌ها در دریای «نان های» جزایر «نان های» نمایان می‌باشد و مجمع‌الجزایر در انتهای جنوبی چین واقع است که جزایر «دونگ شا»، «جزایر شی شا»، «جزایر جونگ شا» و «جزایر نان شا» را شامل می‌شود.
عوارض زمينی چين
چین کوه‌های زیادی دارد و مساحت مناطق کوهستانی دو سوم سرزمین این کشور را در اشغال دارد. مناطق کوهستانی یادشده کوه‌ها، تپه‌ها و فلات‌ها را شامل می‌شود. از میان انواع مختلف زمین چین، کوه‌ها ٣٣، فلات‌ها ٢٦، حوضه‌ها ۱۹، دشت‌ها ۱٢ و تپه‌ها ۱٠ درصد مساحت چین را در اشغال دارد.
میلیون‌ها سال پیش، فلات «چینگ زانگ» شکل گرفت و این حرکت بزرگ زمین عوارض زمین چین را به‌وجود آورد. با نگاه به چین از آسمان، سرزمین چین همانند پلکانی از غرب به شرق سراشیب دارد. بر اثر برخورد صفحه هند و صفحه اروپا و آسیا، فلات «چینگ زانگ» شکل گرفت و ارتفاع آن به بیش از ۴٠٠٠ متر از سطح دریا رسید و «بام جهان» نامیده شد. این پله اول عوارض زمین چین است. قله اورست ٨٨۴٨،۱٣ متر ارتفاع دارد و مرتفع‌ترین قله جهان است. پله دوم فلات مغولستان داخلی، فلات «هوانگ تو» (زمین زرد)، فلات یون گوی، حوضه تاریم، حوضه جونغیر و حوضه سی چوان را شامل می‌شود که ارتفاع متوسط آن‌ها ۱٠٠٠ تا ٢٠٠٠ متر است. در کنار حاشیه شرقی پله دوم متشکل از کوه‌های «دا شینگ آن»، «تای هانگ»، «وو» و کوه برفی، پله سوم زمین چین است و ارتفاع آن ۵٠٠ متر تا ۱٠٠٠ متر می‌رسد. در این پله از شمال به جنوب دشت شمال شرق چین، دشت شمال چین، دشت سفلی و میانه رود «یانگ تسه» وجود دارد و در حاشیه آن‌ها کوه‌های نه چندان مرتفع و تپه‌ها واقع است. در شرق پله سوم پله چهارم است. این منطقه فلات قاره است و عمق آب آن کمتر از ٢٠٠ متر است.
رودهای چين
چین دارای رودخانه‌های فراوانی است. ۱۵٠٠ رود از این میان ۱٠٠٠ کیلومتر مربع مساحت را زیر پوشش می‌دهند. رودهای چین به دو نوع بیرونی و درونی تقسیم می‌شود. رودهای بیرونی به اقیانوس متصل است و مساحت منطقه زیر پوشش آن ٦۴ در صد مساحت کل زمین چین را در اشغال دارد. رودهایی از جمله «یانگ تسه»، «هوانگ هه»، «هی لونگ جیانگ»، «جو جیانگ"، «لیائو هه»، «های هه»، «هوای هه» و غیره با اقیانوس آرام که در شرق چین قرار دارد، متصل است. رود «یارلونگ زانگ بود» تبت در چین از غرب به شرق جاری است و در خارج از چین به شمال حرکت می‌کند و به اقیانوس هند می‌ریزد. رود «ایرتیش» منطقه سینگ کیانگ از جنوب به شمال جاری است و به اقیانوس آرکتیک می‌ریزد. رودهایی که با دریاچه‌های درونی متصل است و یا در بیابان‌ها و میدان‌های نمک فرو می‌رود، ٣٦ در صد مساحت کل زمین چین را در اشغال دارد.
رود «یانگ تسه»، ٦٣٠٠ کیلومتر طول دارد و طولانی‌ترین رود چین و پس از رود «نیل» مصر و رود «آماتون» آمریکای جنوبی سومین رود بزرگ جهان است. حوضه بالای این رود در کوه‌های بلند و دره‌های عمیق قرار دارد و به این ترتیب، ذخایر فراوان انرژی آب در اختیار دارد. این رود مسیر اصلی کشتیرانی بین مناطق غربی و شرقی چین است و «مسیر طلایی» نام دارد. مناطق حوضه‌های میانه و پایین رود «یانگ تسه» از هوای گرم و مرطوب، بارندگی زیاد و زمین حاصل‌خیز برخوردار و از نظر صنعتی و کشاورزی جزو پیشرفته‌ترین مناطق چین است.
رود «هوانگ هه»، ۵۴٦۴ کیلومتر طول دارد و دومین رود بزرگ چین است. مناطق رود «هوانگ هه» مراتع زیبا و ذخایر معادن فراوان دارد و جزو منشأهای تمدن چین است.
رود «خه لونگ جیانگ»، ۴٣۵٠ کیلومتر طول دارد و جزو رودهای بزرگ در شمال چین است. ٣۱٠۱ کیلومتر از مسیر این رود در داخل چین قرار دارد.
رود «جو جیانگ»، ٢٢۱۴ کیلومتر طول دارد و جزو رودهای بزرگ در جنوب چین است. رود «تاریم»، ٢۱٧۹ کیلومتر طول دارد و طولانی‌ترین رود داخلی چین است.
به غیر از رودهای طبیعی، چین نیز یک کانال آب معروف دارد و آن «کانال بزرگ» است که از شمال به جنوب جاری است. این کانال قرن پنجم میلادی ساخته شده و آب آن از بیجینگ در شمال و به شهر «هانگ جو» استان «جه جیانگ» واقع در جنوب چین جاری است. این کانال ۵ رود بزرگ چین شامل «های هه»، «هوانگ هه»، «هوای هه»، «یانگ تسه» و «چیان تانگ جیانگ» را به‌هم پیوند داده است. کانال ۱٨٠۱ کیلومتر طول دارد و بزرگترین و قدیمی‌ترین کانال جهان است.
کوه‌های چين
کوه‌های بلند و عظیم چین که به‌طورهای متفاوت گسترش می‌یابد، استخوان‌بندی زمین چین را تشکیل داده و به سیتسم‌های کوهی متفاوت تقسیم می‌شود. کوه‌های معروف و بزرگ چین عبارت است از: «هیمالایا»، «کون لون»، «تیان شان»، «تانگولا»، «چین لینگ»، «دا شینگ آن لینگ»، «تای هانگ»، «چی لیان»، کوه «هنگ دوان» و غیره.
کوه «هیمالایا»، قوسی شکل است و در مرز با هند، نپال و دیگر کشورها قرار دارد. طول آن ٢۴٠٠ متر بوده و ٦٠٠٠ ارتقاع داشته و مرتفع‌ترین کوه جهان است. قله «اورست» قله اصلی این کوه با ٨٨۴٨،۱٣ متر ارتفاع مرتفع‌ترین قله جهان است.
کوه «کون لون»، از فلات «پارمیر» در غرب آغاز می‌شود و به شمال غرب استان «سی چوان» در شرق امتداد می‌یابد. طول آن ٢۵٠٠ متر و ارتفاع آن ۵٠٠٠-٧٠٠٠ متر از سطح زمین و قله «کنگور» بلندترین قله آن ٧٧۱۹ متر ارتفاع دارد.
کوه «تیان شان»، در قسمت مرکزی منطقه خودمختار «سینگ کیانگ» واقع در شمال غرب چین قرار دارد. ارتقاع آن ٣٠٠٠-۵٠٠٠ متر است و قله «تومور» بلندترین قله آن ٧۴۵۵،٣ متر ارتفاع دارد.
کوه «تانگولا»، در مرکز فلات «چینگ زانگ» قرار گرفته و ٦٠٠٠ متر ارتفاع دارد. قله «گلادایدونگ» بلندترین قله آن ٦٦٢۱ متر ارتفاع داشته و منشا رود «یانگ تسه» طولانی‌ترین رود چین است.
کوه «چین لینگ»، از شرق استان «گان سو» در غرب چین آغاز شده و به غرب استان «هه نن» واقع در شرق چین امتداد می‌یابد و به‌طور میانگین ٢٠٠٠ تا ٣٠٠٠ متر ارتفاع دارد. قله «تای بای» قله اصلی آن ٣٧٦٧ متر ارتفاع دارد و خط نشانه قسمت‌های جنوبی و شمالی چین است.
کوه «دای شین آن لینگ»، از نزدیکی دهکده «مو هه» استان «خه لونگ جیانگ» واقع در شمال
شرق چین به حوضه بالای رود «لاها» در جنوب امتداد می‌یابد. طول این کوه ۱٠٠٠ کیلومتر و ارتفاع آن ۱۵٠٠ متر است. قله «هوانگ گانگ» قله اصلی آن ٢٠٢۹ متر ارتفاع دارد.
کوه «تای هانگ»، در حاشیه شرقی فلات «هوانگ تو» قرار دارد و از شمال به جنوب گسترش می‌یابد. طول آن بیش از ۴٠٠ کیلومتر و ارتفاع آن ۱۵٠٠ تا ٢٠٠٠ متر است. قله «شیائو وو تای شان» قله اصلی آن ٢٨٨٢ متر ارتفاع دارد.
کوه «چی لیان»، در حاشیه شمال شرقی فلات «چینگ ذانگ» قرار دارد و بیش از ۴٠٠٠ متر ارتفاع دارد.ارتفاع قله اصلی آن ۵۵۴٧ متر است.
کوه «هنگ دوان»، در جنوب شرق فلات «چینگ ذانگ» و در مرکز اتصال منطقه تبت، استان‌های «سی چوان» و «یون نان» قرار دارد. این کوه به‌طور میانگین ٢٠٠٠ تا ٦٠٠٠ متر ارتفاع دارد. قله «کونکا» بلندترین قله آن ٧۵۵٦ متر ارتفاع دارد.
کوه «تایوان»، در شرق جزیره «تایوان» قرار دارد و از شمال به جنوب امتداد می‌یابد. این کوه به‌طور میانگین ٣٠٠٠ تا ٣۵٠٠ متر ارتفاع دارد. ارتفاع قله «یو شان» قله اصلی آن ٣۹۵٢ متر است.
کوه‌های معروف دیگر چین عبارت است از: «هوانگ شان»، «تای شان»، «هوا شان»، «سونگ شان»، «هنگ شان»، «عه مه»، «لو شان»، «وو دانگ»، «یان دانگ شان» و غیره.
[↑] طبقه‌بندی اداری
نظام طبقه‌بندی اداری
بر اساس قانون اساسی جمهوری خلق چین، طبقه‌بندی اداری این کشور به شرح ذیل است:
- الف - این کشور به استان‌ها، مناطق خودمختار و شهرهای تابع مرکز تقسیم می‌شود
ب - استان‌ها و مناطق خودمختار به ایالات خودمختار، شهرستان‌ها، شهرستان‌های خودمختار و شهرها تقسیم می‌شود.
ت - شهرستان‌ها، شهرستان‌های خودمختار و شهرها به روستاها، روستاهای اقلیت‌نشین و شهرک‌ها تقسیم می‌شود.
مناطق،ایالات و شهرستان‌های خودمختار مکان‌های اقلیت‌نشین و از حق خودمختاری برخوردار هستند. کشور در زمان ضرورت مناطق اداری ويژه را ایجاد کند.
در زمان حاضر، چین ٣۴ واحد اداری استانی، از جمله ۴ شهر تابع مرکز، ٢٣ استان، ۵ منطقه خودمختار و ٢ منطقه اداری ويژه دارد.
طبقه‌بندی اداری در چین
در زمان حاضر، چین ٣۴ واحد اداری استانی، از جمله ۴ شهر تابع مرکز، ٢٣ استان، ۵ منطقه خودمختار و ٢ منطقه اداری ويژه دارد.
معرفی ۴ شهر تابع مرکز
۱- بیجینگ (پکن): بیجینگ پایخت جمهوری خلق چین است و نام اختصاری آن «جینگ» می‌باشد. این شهر در انتهای شمالی جلگه «هوا بی» (شمال چین) واقع است. اسامی تاریخی این شهر عبارت است از: «جی»، «جونگ دو»، «دا دو»، «پکن» و «بیجینگ». شهر بیجینگ سال ۱۹٢٨ میلادی عنوان اداری خود را گرفته و اکنون ۱٦ ناحیه و ٢ شهرستان دارد. مساحت آن ۱٦ هزار و ٨٠٠ کیلومتر مربع است. تا پایان سال ٢٠٠٢، جمعیت ثبت شده این شهر به ۱۱ میلیون و ٣٦٣ هزار نفر رسید.شهر بیجینگ مرکز سیاسی، اقتصادی، علمی ،آموزش و پرورش و ترانزیت ترافیکی و همچین شهر گردشگری معروف جهان است. آثار دیدنی و تاریخی آن عبارت است از دیوار بزرگ، کاخ ممنوعه، پارک مقدس «تیان تن»، آرامگاه «شی سن لینگ»، پارک «یی هه»، کوه «شیان شن» و غیره.
٢- شانگهای: نام اختصاری شانگهای «هو» است. این شهر در بخش مرکزی ساحل شرقی چین و نقطه پیوند رود «یانگ تسه» با دریا واقع است. این شهر در گذشته یک روستای ماهیگیری بود و در سلسله «سونگ» (۹٦٠-۱٢٧۹ میلادی) به یک شهرک مبدل شده و نام «شانگهای» گرفت و سال ۱۹٢٧ میلادی به‌عنوان اداری «شهر شانگهای» معرفی شد. این شهر ۱٨ ناحیه و یک شهرستان و ۵ هزار و ٨٠٠ کیلومتر مربع وسعت دارد. تا پایان سال ٢٠٠٢، جمعیت ثبت شده این شهر به ۱٣ میلیون و ٣۴٧ هزار نفر رسید. شانگهای بزرگترین شهر چین و جزو ده کلان شهر جهان است. این شهر هم‌چنین عناوین بزرگترین شهر صنعتی، مرکز بازرگانی و بانکداری و پایگاه پژوهش علمی چین را دارد.
٣- تیان جین: نام اختصاری «جین» را دارد و در شمال شرق جلگه «هوا بی» (شمال چین)و نقطه پیوند 5 شاخه رود «های هه» با دریا واقع است. تیان جین سال ۱۹٢٨ عنوان اداری «شهر تیان جین» را گرفت و اکنون ۱۵ ناحیه و ٣ شهرستان و ۱۱ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد. تا پایان سال ٢٠٠٢، جمعیت این شهر به ۹ میلیون و ۱۹٠ هزار و ۵٠٠ نفر رسید. «تیان جین» بزرگترین شهر صنعتی شمال چین و دارای منابع نفت، گاز، نمک دریایی فراوان و پایه صنعتی محکم است. این شهر مرکز صنعتی و بندر دریایی شمال چین است. آثار دیدنی و تاریخی «تیان جین» عبارت است از: پارک «یوان نینگ»، کاخ «تیان هو»، قلعه آتشبار «دا گو کو» و ناحیه گردشگری «پن شن».
۴- چونگ چینگ: نام اختصاری «چونگ چین»، «یو» است. این شهر در جنوب غرب چین و حوضه بالای رود «یانگ تسه» واقع است. این شهر سال ۱۹۹٧ تأسیس شد و اکنون ۱۵ ناحیه، ۴ شهرک، ۱٧ شهرستان و ۴ شهرستان خودمختار دارد. مساحت آن ٨٢ هزار و ٣٠٠ کیلومتر مربع است. تا پایان سال ٢٠٠٢، جمعیت این شهر به ٣۱ میلیون و ٧٠ هزار نفر رسید. «چونگ چینگ» شهر صنعتی جامع است و آثار گردشگری آن سه تنگه رود «یانگ تسه»، کوه «پی پا» و کوه «جی یون» را شامل می‌شود.
| بیست و سه استان | ||
|---|---|---|
| اسم | اسم اختصاری | مرکز |
| خه بی | جی | شی جیا جوانگ |
| شان سی | جین | تای یوان |
| لیائو نینگ | لیائو | شن یانگ |
| جی لین | جی | جی لین |
| خی لونگ جیانگ | خی | هاربین |
| جیانگ سو | سو | نان جین |
| جئه جیانگ | جئه | هانگ جو |
| ان هوی | وان | هه فی |
| فو جئین | مین | فوجو |
| جیانگ سی | گان | نان چانگ |
| شان دونگ | لو | جی نان |
| خه نن | یو | جنگ جو |
| هوبئی | آ | وو هان |
| هونان | شیانگ | چانگ شائو |
| گوانگ دونگ | یویه | گوانگ جو |
| های نان | چیونگ | های کو |
| شی چوان | شو | چنگ دو |
| گوی جو | چیان | گوی یانگ |
| یون نان | دین | کون مینگ |
| شیان سی | شی آن | شیان |
| گان سو | لونگ یا گان | لان جو |
| چینگ های | جینگ | شی نینگ |
| تایوان | تای | تایپه |
| پنج منطقه خودمختار | ||
|---|---|---|
| اسم | اسم اختصاری | مرکز |
| منطقه خودمختار مغولستانی داخلی | نی منگ گو | هوخه هات |
| منطقه خودمختار تبت | ذانگ | لهاسا |
| منطقه خودمختار ملیت «جوانگ» گوانگ شی | گوی | نان نینگ |
| منطقه خودمختار ملیت «هوی» نینگ شیا | نینگ | این چوان |
| منطقه خودمختار اویغور سینگ کیانگ | جیانگ | اورومچی |
| دو منطقه اداری ویژه | |
|---|---|
| وضعیت کلی | اسم |
| هنگ کنگ اول ژوئیه سال ۱۹۹٧ به چین بازگشت. این منطقه در جنوب چین قرار دارد و جزایر «هنگ کنگ»، «جیو لونگ»، «شین جیه» جزایر اطراف «شین جیه» را شامل می‌شود. مساحت هنگ کنگ ۱٠۹٨،۵۱ کیلومتر مربع است. تا پایان سال ٢٠٠٢، جمعیت هنگ کنگ به ٦ میلیون و ٨۱۵ هزار و ٨٠٠ نفر رسید که از میان آن‌ها جمعیت ثابت ٦ میلیون و ٦٢۵ هزار و ٣٠٠ نفر و حمعیت سیار ۱۹٠ هزار و ۵٠٠ نفر هستند. | هنگ کنگ |
| ماکائو بیستم دسامبر سال ۱۹۹۹ به چین بازگشت. ماکائو در جنوب چین قرار دارد. مساحت آن ٢۵٨ هزار کیلومتر مربع است و تا پایان سال ٢٠٠٢ جمعیت آن به ۴۴٢ هزار نفر رسید. | ماکائو |
[↑] منابع
زمین و منابع طبیعی چین
چین کشوری پهناور است و دارای انواع زمین‌ها و منابع طبیعی است،از جمله مزارع، جنگل، چمن، بیابان و پایاب. کوه‌ها اکثر مساحت چین را تشکیل می‌دهد و جلگه‌ها و مساحت مزارع و جنگل‌ها در این کشور کم است. پوشش زمین در چین متوازن نیست. مزارع عمدتاً در جلگه‌ها و حوضه‌های شرق چین در منطقه‌ای که باد موسمی می‌وزد، جنگل‌ها عمدتاً در مناطق کوهستانی در شمال شرق و جنوب غرب چین و چمن‌ها در فلات‌ها و مناطق کوهستانی در داخل چین واقع است.
مزارع:
چین ۱ میلیون و ٢٧٠ هزار کیلومتر مربع مزرعه دارد. مناطق شرقی ۴،٢٨ درصد، غربی ۴،٢٨ و مناطق مرکزی ٢،۴٣ درصد مساحت مزارع این کشور را در اشغال دارد. مزارع چین عمدتاً در جلگه شمال شرقی، جلگه شمالی، جلگه حوضه‌های میانه و پائین رود «یانگ تسه»، دلتای رود «جو جیانگ» و حوضه «سی چوان» واقع است. مزارع جلگه شمال شرقی سیاه رنگ و حاصل‌خیز است و در آن گندم،ذرت خوشه‌ای، روبیا، کتان و چغندر کشت می‌شود. جلگه شمال چین مزارع قهوه‌ای رنگی دارد که در آن گندم، ذرت، ارزن، ذرت خوشه‌ای، پنبه و بادام زمینی کشت می‌شود. جلگه حوضه‌های میانه و پائین رود «یانگ تسه» برنج، نارنج، تخم کلم روغنی و دیگر محصولات تولید می‌کند. حوضه «سی چوان» برنج، ذرت روغنی، نیشکر، چای، نارج و دیگر محصولات فروانی دارد.
جنگل‌ها:
چین ۱۵٨ میلیون و ۹۴٠ هزار هکتار جنگل دارد و این رقم ۵۵،۱٦ درصد مساحت چین است. از این لحاظ، چین در ردیف کشورهای با پوشش جنگلی کم قرار دارد. در حالی که میزان متوسط پوشش جنگلی جهان ٨،٣٠ درصد است. جنگل‌های طبیعی چین عمدتاً در شمال شرق و جنوب غرب چین واقع است و جلگه‌های شرقی چین که جمعیت فراوان و اقتصاد پیشرفته دارند، و مناطق شمال غربی این کشور جنگل‌های کمی دارند.
انواع درختان جنگل‌های چین فروان است،مثلا درخت آربور بیش از ٢٨٠٠ نوع فرعی دارد. از میان انواع پرارزش درختان چین می‌توان به ژنگو و متاسیکویا اشاره کرد. به‌منظور حفاظت از محیط زیست و پاسخگویی به نیاز توسعه اقتصادی، چین برنامه گسترده کاشت درخت را به اجرا گذارده است. در زمان حاضر، مساحت جنگل‌های مصنوعی چین به ٣٣ میلیون و ٧۹٠ هزار هکتار رسیده و از این لحاظ چین در مقام اول جهان قرار دارد.
مناطق جنگلی عمده چین عبارت است از:منطقه جنگلی شمال شرق که جنگل‌های «دا شینگ آن لینگ»، «شیائو شینگ آن لینگ» و کوه «چانگ با شن» را شامل می‌شود و بزرگترین منطقه جنگلی طبیعی چین است، منطقه جنگلی جنوب غرب که جنگل کوه «هنگ دوان»، جنگل کوه «هیمالایا»، جنگ رود «یالوزانگبو» و غیره را شامل می‌شود و دومین منطقه جنگلی بزرگ چین است،منطقه جنگلی جنوب شرق بزرگترین منطقه جنگلی مصنوعی چین. به‌علاوه، چین سیستم جنگلی گسترده مدافع محیط زیست دارد. مثلاً، نوار جنگلی که شمال شرق، شمال و شمال غرب چین را پوشش می‌دهد، بیش از ٧٠٠٠ کیلومتر طول و ٢٦٠ میلیون هکتار مساحت دارد و یک چهارم مساحت خشکی چین را تشکیل می‌دهد و «بزرگترین پروژه اکولوژی جهان» نام دارد.
مراتع:
چین ٢٦٦ میلیون و ٦٠ هزار هکتار مراتع متنوع دارد که برای دامپروری در فصل‌های مختلف مساعد است. مراتع‌ها یک چهارم مساحت چین را در اشغال دارد و از این لحاظ، چین در مقام اول جهان قرار دارد. مراتع طبیعی چین عمدتاً در شمال و غرب و مراتع مصنوعی در جنوب شرق چین واقع است.
چمن‌های عمده چین عبارت است از:منطقه دامپروری مغولستان داخلی که بزرگترین منطقه دامپروری چین است و اسب‌های «سن هه»، گاو «سن هه» و دیگر انواع برجسته دام در آن می‌چرند، منطقه دامپروری «سینگ کیانگ» که گوسفندان خاص با پشم نازک «سینگ کیانگ»، گوسفندان بزرگ دم «آلتا»، اسب‌های «ای لی» و دیگر انواع برجسته دام را در آن چرا می‌کنند، منطقه دامپروری «چینگ‌های» برای چرای گاوهای تبتی و اسب‌های «هه چیو» و منطقه دامپروری تبت که گاوهای تبتی.
معادن
چین معادن فراوانی دارد. میزان ذخایر کشف شده معادن چین ۱٢ درصد ذخایر جهان را تشکیل می‌دهد و در مقام سوم جهان قرار دارد. اما رقم سرانه بسیار کم است و فقط به ۵٨ در صد جهان می‌رسد. تاکنون،۱٧۱ نوع ماده معدنی در چین کشف شده که میزان دقیق ذخایر ۱۵٨ نوع از میان آن‌ها مشخص شده است. چین جزو تعداد قلیلی از کشورها است که ذخایر معادن فراوان با انواع کامل دارد. از میان ۴۵ نوع عمده معادن چین میزان ٢۵ نوع در سه مقام اول جهان قرار دارد. میزان ذخایر تولیوم، گچ، وانادیم، تیتان، تانتال، تنگستن، کربن و غیره در جهان بیشترین است.
وضعیت پوشش ذخایر معادن چین به شرح زیل است:نفت و گاز طبیعی در شمال شرق، شمال و شمال غرب، ذغال سنگ در شمال و شمال غرب، آهن در شمال شرق،شمال و جنوب غرب، مس در جنوب غرب، شمال غرب و شرق، سرب و روی در سراسر چین وجود دارد. تنگستن، قلع، مولیبدن، انتیمون و تولیوم در جنوب و شمال چین وجود دارد. معادن طلا در سراسر چین و فسفر در جنوب چین وجود دارد.
معادن عمده چین:
ذغال سنگ: چین بزرگترین دارنده منابع ذعال سنگ جهان است. ذخایر کفش شده چین به ۱٠٠٠ میلیارد تن می‌رسد و عمدتا در شمال و شمال غرب چین وجود دارد. ذخایر ذغال سنگ در استان‌های «شان سی»، «شیان سی» و منطقه خودمختار مغولستانی داخلی بیشتر از مناطق دیگر است.
نفت و گاز: میدان‌های نفت و گاز چین عمدتاً در شمال غرب چین وجود دارد. هم‌چنین،شمال شرق،شمال و فلات قاره در آب‌های جنوب شرقی چین نیز ذخایر فراوان نفت و گاز دارد. تا پایان سال ۱۹۹٨،۵٠۹ میدان نفت و ۱٦٣ میدان گاز طبیعی در چین شناسایی شد که میزان ذخایر آن‌ها به ترتیب به ٨۵،۱۹ میلیارد تن و ۱۹۵٠ میلیارد متر مکعب می‌رسد و در مقام‌های نهم و بیستم جهان قرار دارد. اکنون چین شش میدان نفت و گاز دارد، از جمله میدان‌های «لیائو سونگ»، «بو‌های ون»، «طاریم»، «جونگر-تورفان»، «سی چوان» و «شان گان نینگ».
معادن فلزات:
فلزات سیاه: انواع فلزات سیاه عمده‌ی چین آهن، منگنز، وانادیم و تیتیان را شامل می‌شود که از میان آهن،دخایر معادن آهن به ۵٠ میلیارد تن می‌رسد و عمدتاً در استان‌های «لیائو نینگ»، «هه بی»، «شان سی» و «سی چوان» وجود دارد.
فلز رنگی: چین انواع فلزات رنگی شناسایی شده در جهان را در اختیار دارد. چین ٨٠ در صد معادن تولیوم و۴٠ در صد معادن انتیمون جهان را دارد و میزان تنگستن آن چهار برابر مجموع این نوع معادن در کشورهای دیگر است.
انرژی بادی، آبی و آفتابی در چین
چین پهناور رودهای فراوانی با جریان تند و عمیق دارد. این رودها انرژی آبی فراوانی در بر دارند که طبق آمار به ٦٨٠٠ میلیون کیلووات می‌رسد و با آن می‌توان سالانه ۵۹٢٠ میلیارد کیلووات ساعت برق تولید کرد. انرژی آبی قابل استفاده چین به ٣٧٨٠ میلیون کیلووات می‌رسد و با آن هر سال ۱۹٢٠ میلیارد کیلووات ساعت برق تولید می‌شود. چین از لحاظ ذخایر انرژی آبی و انرژی آبی قابل استفاده در مقام اول جهان قرار دارد.
مقدار انرژی بادی چین در ارتفاع ۱٠ متری به ٣ میلیارد و ٢٢٦ میلیون کیلووات می‌رسد که ٢۵٣ میلیون کیلووات از آن قابل استفاده است. این در حالی است که انرژی بادی در آب‌های چین ٣ برابر انرژی روی خشکی این کشور است و به ٧۵٠ میلیون کیلووات می‌رسد. مراتع و بیابان‌ها در شمال غرب و شمال و آب‌های نزدیک و جزایر در شرق و جنوب شرق چین انرژی بادی فراوانی دارند. تا پایان سال ۱۹۹٨، حدود ٢٠ نیروگاه بادی در چین احداث شد بود که ظرفیت آن‌ها به ٢٢٣ هزار و ٦٠٠ کیلووات می‌رسد. نیروگاه بادی شهرک «دا بن» منطقه سینگ کیانگ چین بزرگترین نیروگاه بادی چین و آسیا است و ۱۱۱ واحد ژانراتور ٣٠٠،۵٠٠ و ٦٠٠ کیلوواتت برق دارد و ظرفیت کل آن‌ها به ۵٧ هزار و ۵٠٠ کیلووات می‌رسد. ظرفیت موجود برق بادی چین فقط ۱۴،٠ در صد انرژی بادی قابل استفاده این کشور است و از این لحاظ توسعه انرژی بادی در چین آینده درخشان دارد.
چین نیز انرژی آفتابی فراوانی دارد. مقدار سالانه انرژی آفتابی که هر سال در خشکی‌های چین دریافت می‌شود، معادل انرژی ٢۴٠٠ میلیارد تن ذغال سنگ است. دو سوم مساحت خشکی چین سالانه ٦٠٠٠ میلیون ژول هر متر مربع گرما دریافت می‌کند. حد اکثر این رقم در شمال غرب منطقه تبت حتی به ٨۴٠٠ میلیون ژول در هر متر مربع می‌رسد و این منطقه نیز از جمله مناطق جهان است که از بیشترین انرژی آفتابی برخوردارند. نخستین نیروگاه قدرتمند انرژی آفتابی (۵٦٠ واتی) چین یازدهم اکتبر سال ۱۹٨٢ میلادی در منطقه مغولستان داخلی راه اندازی شد.
انواع گیاهان چین و پوشش آن‌ها
حدود ٣٠ هزار نوع گیاه در چین دارد و از این لحاظ این کشور پس از مالزی و برزیل در مقام سوم جهان قرار دارد. چین ۱٠٦ خانواده از گیاه خزه‌ای دارد که ٧٠ درصد تمام خانواده‌های گیاهان خزه‌ای موجود را تشکیل می‌دهد و ۵٢ خانواده و ٢٦٠٠ قسم گیاه سرخس دارد که ٨٠ در صد از خانواده‌ها و ٢٦ در صد اقسام موجود این گیاه در جهان را در اشغال دارد. ٨٠٠٠ گیاه باساقه چوبی از جمله ٢٠٠٠ قسم سرو در چین وجود دارد. گیاه دانه باز ۱۱ خانواده، ٣۴ کاتگوری و ٢۴٠ قسم دارد که از میان آن‌ها، ۱۱ خانواده، ٣۴ کاتگوری و ٢۴٠ قسم گیاه دانه باز در چین وجود دارد. شمار انواع درخت‌های سوزنی برگ در چین ٨،٣٧ در صد انواع این درخت در جهان را در اشغال دارد. چین هم‌چنین ۵۴ درصد خانواده‌ها و ٢۴ درصد کاتگوری‌های گیاه نهاندانه جهان را در اختیار دارد.
تمام انواع گیاه موجود در منطقه سردسیری، معتدل و منطقه گرمسیری چین مشاهده می‌شود. چین ٢٠٠٠ نوع گیاه خوردنی و ٣٠٠٠ نوع گیاه دارویی دارد. جنسان کوه «چانگ بای شن»، گل سرخ تبت، «گو چی» منطقه «نینگ شیا» و «سن چی» استان‌های «یون نان» و «گوی جو» از جمله داروهای گرانبها است.
چین گل‌های متنوعی نیز دارد. مثلاً «مو دن» فقط در چین وجود دارد. این نوع گل بزرگ، برگ‌های فراوان و رنگارنگ دارد و «پادشاه گل‌ها» و گل ملی چین نامیده شده است.
از شمال تا جنوب چین، نوار جنگل سوزنی برگ، جنگل برگ‌های پهن و جنگل‌های دیگر وجود دارد.
انواع حیوانات و پوشش آن‌ها در چین
چین جزو کشورهای دارای بیشترین انواع حیوان در جهان است. این کشور ٦٢٦٦ نوع حیوان مهره‌دار دارد، از جمله ۵٠٠ نوع جانور، ۱٢۵٨ نوع مرغ، ٣٧٦ نوع حیوان خزنده، ٢٨۴ نوع حیوان دوزیست و ٣٨٦٢ نوع ماهی که یک دهم انواع حیوانات مهره‌دار جهان را تشکیل می‌دهد. به‌علاوه، ۵٠ هزار نوع حیوان بی‌مهره و ۱۵٠ هزار نوع حشره در چین وجود دارد.
به‌دلیل آن‌که اکثر زمین‌های چین عصر یخی سوم و چهارم را طی نکرده است، انواع فراوان حیوانات در این کشور حفظ شد. آمار نشان می‌دهد که چین ۴٧٦ نوع حیوان مهره‌دار روی زمین دارد که ۴٢،۱۹ درصد انواع حیوان مهره‌دار این کشور را تشکیل می‌دهد. پاندا، میمون طلایی، ببر جنوب چین، مرغ قهوه‌ای، درنا سرخ سر، دلفین سفید پره، تمساح رود «یانگ تسه» از جمله بیش از ۱٠٠ نوع حیوان وحشی گرانبهای خصوص چین هستند و در جهان شهرت دارند. خرس پاندا نوع پستاندار بزرگ به رنگ‌های سفید و سیاه دارند و وزن آن‌ها به ۱٣۵ کیلوگرم می‌رسد و از بامبو تغذیه می‌کنند. اکنون فقط بیش از ۱٠٠٠ پاندا در جهان وجود دارد. بدین سبب، این حیوان سمبل حفاظت از حیوانات وحشی جهان است. طول بدن درنای سرخ سر به ۱٢٠ سانتی‌متر می‌رسد. این نوع حیوان پرهای سفید دارد و روی سر آن پوست سرخ دیده می‌شود و در آسیای شرقی این نوع حیوان نشانه عمر طولانی تلقی می‌شود. دلفین سفید بال یکی از دو نوع بالن در آب‌های شیرین است. سال ۱۹٨٠ برای اولین‌بار یک دلفین نر در رود «یانگ تسه» شکار شد که مورد علاقه محققان دلفین در جهان قرار گرفت.
از نظر پوشش حیوانات، چین می‌تواند به ٧ منطقه شمال شرق، شمال، مناطق مغولستان داخلی و سینگ کیانگ، استان چینگ‌های و منطقه تبت، جنوب غرب و مناطق مرکزی و جنوبی تقسیم شود. در این مناطق حیوانات متنوعی زیست می‌کنند.
[↑] جمعیت
جمعیت چین
چین پُر جمعیت‌ترین کشور جهان است. تاپایان سال ٢٠٠٢، جمعیت این کشور به ۱ میلیارد و ٢٨۴ میلیون و۵٣٠ هزار نفر رسید (جمعیت مناطق اداری ويژه هنگ کنگ و ماکائو و استان تایوان حساب نشد) که یک پنجم جمعیت جهان است. پوشش جمعیت چین متوازن نیست. مناطق شرقی جمعیت بیشتری از مناطق غربی این کشور دارند. تراکم جمعیت مناطق ساحلی در شرق این کشور بیش از ۴٠٠ نفر در هر کیلومتر مربع است و این رقم در مناطق مرکزی و فلات‌های غربی چین ٢٠٠ نفر و ۱٠ نفر در هر کیلومتر مربع است. میانگین عمر چینی‌ها ۴٠،٧۱ سال است (مردان ٦٣،٦۹ سال و زنان ٣٣،٧٣ سال) که ۵ سال کمتر از میانگین جهانی و ٧ سال بیشتر از میانگین کشورهای در حال توسعه و ۵ سال کمتر از میانگین کشورهای پیشرفته است.
سال ٢٠٠٢ سرعت رشد جمعیت چین هم‌چنان کاهش یافت. تا پایان همین سال جمعیت این کشور به ۱ میلیارد و ٢٨۴ میلیون و ۵٣٠ هزار نفر رسید که از این میان جمعیت شهرنشین ۵٠٢ میلیون و ۱٢٠ هزار نفر است و ۱،٣۹ درصد جمعیت کل را تشکیل می‌دهد. جمعیت روستانشین ۵٨٢ میلیون و ۴۱٠ هزار نفر است که ۹،٦٠ درصد مجموع جمعیت چین را تشکیل می‌دهند. جمعیت مردان ٦٦۱ میلیون و ۱۵٠ هزار نفر و زنان ٦٢٣ میلیون و ٣٨٠ هزار نفر هستند. جمعیت کمتر از ۱۴ ساله ۴،٢٢ درصد، ۱۵ تا ٦۴ ساله ٣،٧٠ درصد و بیش از ٦۵ ساله ٣،٧ درصد جمعیت چین را تشکیل می‌دهند. در همین سال ۱٦ میلیون و ۴٧٠ هزار نفر بر جمعیت چین افزوده و ٨ میلیون و ٢۱٠ هزار نفر از جمعیت آن کاسته شد.
برنامه تنظیم خانواده
چین برنامه تنظیم خانواده را یکی از سیاست‌های اساسی خود می‌داند. این برنامه با رهنمود دولت و ابتکار مردم به اجرا گذاشته شده است. رهنمود دولت این است که دولت مرکزی و دولت‌های محلی مقرراتی به‌منظور جلوگیری از افزایش جمعیت، ارتقای اقتدار جمعیت و اصلاح ساختار جمعیت و هم‌چنین طرح‌های کلان توسعه جمعیت تنظیم و راهنمود‌هایی در باره زاد و والد، جلوگیری از بارداری، بهبود زاد و والد و پرورش و خدمات مربوطه عرضه می‌کنند. ابتکار مردم یعنی افرادی که به سن حاملگی رسینده، با توجه به سن، تن درستی بدن، کار و اقتصاد خانواده، فعالیت‌های زاد و والد را به‌طور مسوولانه برنامه‌ریزی و راه‌های مناسب را برای جلوگیری از بارداری انتخاب می‌کنند
موضوعات برنامه تنظیم خانواده عبارت است از: ازدواج و زاد و والد دیر، نوزادان کم، و بهبود کیفیت زاد و والد و هر خانواده‌ها یک نوزاد. در بعضی روستاها، خانواده می‌توانند دو فرزند داشته باشند. در مناطق اقلیت‌نشین، با توجه به تفاوت در زمینه‌های جمعیت، منابع، اقتصادی، فرهنگی و آداب و رسوم، داشتن بیش از دو فرزند نیز در برخی موارد امکان دارد. اقلیت‌های ملی که جمعیت آن بیش از حد کم است، محدودیتی برای زاد و ولد ندارند.
پس از اجرای برنامه تنظیم خانواده در چین، ازدواج و زاد و والد دیر و فرزند کمتر مورد پسند و قبول بیشتر قرار گرفته و در جامعه این کشور رایج شده است[۱].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- چین؛ سرزمین، منابع و جمعیت (فصل اول)، سایت اینترنتی رادیوی بین‌المللی چین
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ سایت اینترنتی رادیوی بین‌المللی چین (China Radio International. CRI).
