 | از: عزیز حکیمی (سردبیر سایت افغانستان مونیتور) |
بازی بزرگ هند و پاکستان
در خاک افغانستان
فهرست مندرجات
- آموزش به طالبان
- لانه زنبور
- خصومت‌های سیاسی
- صحنه درگیری
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
بازی بزرگ هند و پاکستاندر خاک افغانستان
عزیز حکیمی
اگرچه مقامات افغانستان در گذشته هم بارها پاکستان را به نا امن کردن افغانستان متهم کرده‌اند اما لحن تند اعلامیه اخیر شورای وزیران افغانستان در نوع خود کم‌سابقه بوده است. مقامات پاکستان هم در مقابل به رد این ادعاها پرداخته‌اند و می‌گویند که پاکستان نیز قربانی تروریسم است و می‌خواهد امنیت در منطقه تأمین شود.
با این حال، شمار گروه‌ها و تحلیلگرانی که معتقد به‌دست داشتن سازمان اطلاعاتی پاکستان (ISI) در چنین حملاتی هستند، کم نیست و هدف از حمله انتحاری اخیر در برابر سفارت هند در کابل را ضربه‌زدن پاکستان به نفوذ و منافع هند در افغانستان می‌دانند.
نقش آی‌اس‌آی در حمایت از شورشیان طالبان از حساسیت بالایی برخوردار است و مقامات غربی تمایلی ندارند در مورد آن علناً صحبت کنند. هم دولت بریتانیا و هم آمریکا از آشکارا متهم کردن پاکستان به کمک به گروه‌های مخالف خودداری می‌کنند. بخشی از دلیل آن این است که به‌خصوص بریتانیا، متکی به اطلاعات استخباراتی آی‌اس‌آی در مورد طرح‌ها و حملات تروریستی در داخل پاکستان است.
| آموزش به طالبان | ▲ |
با این حال، ماه گذشته موسسه پژوهشی راند (RAND) در آمریکا، در گزارشی تحقیقی که به درخواست یکی از ادارات وزارت دفاع این کشور منتشر کرده بود، اعلام داشت که «عناصر مربوط به آی‌اس‌آی به طالبان کمک می‌کنند.»
سیث جونز، نویسنده این گزارش اضافه می‌کند: «در حال حاضر، طالبان و دیگر گروه‌های مخالف از افرادی در داخل دولت پاکستان کمک دریافت می‌کنند و تا زمانی‌که این کمک‌ها قطع نشود، امنیت درازمدت منطقه هم‌چنان در خطر خواهد بود.»
آقای جونز در گزارش خود به نوع این کمک‌ها نیز اشاره کرده که شامل درمان و مراقبت از زخمی‌های طالبان، و حمایت تدارکاتی و مالی از آنان است. نویسنده گزارش هم‌چنین گفته که مربیان نظامی آی‌اس‌آی در اردوگاه‌های آموزشی در کویته، مانسهره، شمشتو، پاراچنار و دیگر مناطق پاکستان جنگجویان طالبان را آموزش می‌دهند.
این گزارش هم‌چنین اشاره کرده که «مقامات ناتو نیز چندین مورد را کشف کرده‌اند که ماموران آی‌اس‌آی اطلاعات استخباراتی در مورد تاکتیک‌ها عملیات و استراتژی‌های نظامی را در اختیار طالبان قرار می‌دهند.»
| لانه زنبور | ▲ |
احمد رشید، تحلیگر برجسته پاکستان در کتاب تازه‌اش «سقوط به هرج و مرج» می‌گوید، موفقیت هند در افغانستان از سال ۲۰۰۱ به این‌سو «لانه زنبور را در اسلام‌آباد شورانده و پاکستانی‌ها به این باور رسیده‌اند که هند در حال تسخیر افغانستان است». اگرچه برخی صاحب‌نظران می‌گویند که هندی‌ها نیز در محافل خصوصی اعتراف می‌کنند که افغانستان را ابزاری برای کنترل پاکستان می‌دانند.
بارنت روبین، صاحب‌نظر در امور افغانستان و رئیس مرکز مطالعات دانشگاه نیویورک، دیر زمانی است که باور دارد افغانستان به میدان رقابت میان هند و پاکستان تبدیل شده است.
آقای روبین می‌گوید: «اسلام‌آباد و دهلی جدید، تا به حال به‌نظر می‌رسد که بیشتر نگران منافع امنیتی کشورهای خود هستند تا منافع جمعی هر سه کشور، و در این میان این افغانستان است که بهای سنگینی برای رقابت هند و پاکستان می‌پردازد.»
| خصومت‌های سیاسی | ▲ |
هند و پاکستان از زمان کسب استقلال خود در سال ۱۹۴۷ سه‌بار با یکدیگر جنگیده‌اند و حال به‌نظر می‌رسد که دامنه خصومت سیاسی آن‌ها به افغانستان کشیده است. هر دو کشور سعی می‌کنند که نفوذ خود را در افغانستان از راه‌های مختلف افزایش دهند.
در گذشته، پاکستان در ایجاد گروه طالبان کمک کرد که برخی‌ها هدف از آن را دستیابی به اهداف سیاست خارجی خود در افغانستان دانسته‌اند و تا زمان حملات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا، پاکستان از حمایت علنی گروه طالبان دست برنداشت.
در آن‌زمان هند هیچ روابط دیپلماتیکی با رژیم طالبان نداشت، اما به گروه مخالف آن‌ها - اتحاد شمال - کمک‌های مالی می‌کرد تا در مقابل طالبان بجنگند.
از زمان سقوط طالبان در سال ۲۰۰۱ ، هند تا به‌حال ۸۵۰ میلیون دلار وعده کمک به افغانستان داده و به این ترتیب به یکی از بزرگ‌ترین کمک‌کنندگان بین‌المللی افغانستان تبدیل شده است. در سال ۲۰۰۳، هند کنسولگری‌های خود را در جلال‌آباد، قندهار و دو شهر دیگر افغانستان گشود که اقدامی غیرمنتظره برای پاکستان بود.
در آن‌زمان، پاکستان علناً حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان را به تبانی با هند متهم کرد. اسلام‌آباد هم‌چنین کنسولگری‌های هند در جلال‌آباد و قندهار را متهم به ارسال تسلیحات و پول به مخالفان دولت پاکستان در مناطق آشوب زده بلوچستان کرد. اما در مقابل حامد کرزی، گفت که به هند اجازه نخواهد داد که از خاک افغانستان برای ایجاد ناآرامی در پاکستان استفاده کند.
| صحنه درگیری | ▲ |
در حال حاضر، حدود چهار هزار شهروند هندی در افغانستان هستند که چهارصد تن از آن‌ها مشغول ساخت بزرگراه دلارام – زرنج در ولایت نیمروز هستند و تا به‌حال چندین شهروند هندی در حملات طالبان جان خود را از دست داده‌اند.
براهما چلانی، پروفسور مطالعات استراتژیک در مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری در دهلی جدید می‌گوید با توجه به موقف هند در افغانستان، هندی‌ها همواره انتظار حمله بر ماموریت‌شان را داشته‌اند و به‌همین دلیل هست که در ظرف هفته‌های اخیر تدابیر امنیتی در اطراف مراکز خود را افزایش داده‌اند.
پروفسور چلانی می‌گوید: «حمله به سفارت هند پیام روشنی را می‌فرستد و آن این‌که آی‌اس‌آی نه‌تنها در هند، بلکه در افغانستان نیز بر ضد هند دست به حمله می‌زند.»
دکتر بارنت روبین، کارشناس مسائل افغانستان می‌گوید: «مردم تمایل دارند که جنگ افغانستان را نبرد میان امریکا و تندروان اسلامی تجسم کنند، اما افغانستان صحنه دیگری‌های دیگری از جمله میان هند و پاکستان نیز هست.»
[۱]
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
يادداشت ٢: اخیراً به گزارش روزنامۀ آرمان ملی، پرویز مشرف رئیس جمهور پیشین پاکستان می‌گوید، ادامه گسترش نفوذ هند در افغانستان، دهلی نو و اسلام‌آباد را وارد یک جنگ چریکی تازه‌ای می‌سازد.پرویز مشرف از سفر اخیر رئیس جمهور غنی در پاکستان استقبال کرد، اما تأکید نمود که نفوذ هند در افغانستان می‌تواند برای پاکستان خطرناک باشد، زیرا به گفتۀ وی، هند در تلاش ایجاد یک افغانستان ضد پاکستان است.هشدار مشرف از آغاز تنش‌ها میان اسلام‌آباد و دهلی نو در حالی است که با وجود طرح‌های پاکستان در راه کمک به امنیت و ثبات افغانستان اظهارات تازۀ سرتاج عزیز بی‌باوری‌ها بر صداقت پاکستان را بیشتر کرده است. (روزنامۀ آرمان ملی: شمارۀ یک صد و شصتم، سال دوازدهم، چهارشنبه ٢٨ عقرب ۱٣۹٣)
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- عزیز حکیمی، بازی بزرگ هند و پاکستان در خاک افغانستان، وب‌سایت فارسی بی‌بی‌سی: چهارشنبه ۱٦ ژوئيه ٢٠٠٨ - ٢٦ آبان ۱٣٨٧
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت فارسی بی‌بی‌سی
