- واژه‌شناسی
- تاریخچه
- از دیدگاه مسیحیت
- از دیدگاه اسلام
- از دید علمی
- جن‌گیری در افغانستان
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[خرافات دینی] [جن]
جن‌گیری (به انگلیسی: Exorcism؛ به آلمانی: Exorzismus) تلاش برای اخراج جن، شیطان یا ارواح شرور از شخص یا محلی است که باور دارند مورد تسخیر قرار گرفته است. کسی که جن‌گیری را انجام می‌دهد، جن‌گیر خوانده می‌شود و غالباً شخصی روحانی است[۱]. این عمل پیشینه‌ی کهن دارد و بخشی از مجموعه باورهای بسیاری از فرهنگ‌ها و مذاهب است.
[↑] واژه‌شناسی
واژه‌ی جن‌گیری در زبان انگلیسی «Exorcism» نامیده می‌شود که برگرفته از واژه‌ی یونانی «ἐξορκισμός» (با تلفظ: exorkismos) است که از لحاظ معنایی به‌نحوی با سوگند (oath) رابطه دارد. براساس برخی باورهای سنتی، شخصی که مورد تسخیر جن قرار گرفته، ممکن است ترک آن، به‌سادگی با فرماندهی به‌نام یک قدرت بالاتر انجام شود.
[↑] تاریخچه
جن‌گیری، قدمتی بسیار کهن در باورها و فرهنگ‌های بشری دارد که تاریخ آن به‌درستی روشن نیست؛ اما ریشه‌ی آن را می‌توان در کتاب‌های مقدس هندیان و یهودیان جست‌وجو کرد.
نخستن‌ترین باورها و اعمال مربوط به جن‌گیری به‌طور شاخص با آیین هندوها وابستگی دارد. گفته می‌شود، که از میان چهار ودا (کتاب مقدس هندوها)، آتهاروا ودا (Atharva Veda) دربرگیرنده‌ی اسرار مربوط به سحر و جادو و کیمیاگری است.[] ابزار اساسی جن‌گیری مانترا (mantra) و یاجنا (yajna) از سنت‌های مورد استفاده‌ی ودایی و تانتریک (Tantric) است.
براساس کتاب مقدس یهودیان، جن‌گیری و احضار جن در زمان سلیمان نبی رواج داشت. در آن زمان بود که سلیمان، تمامی ابزار آلات جن‌گیری را از سراسر جهان جمع‌آوری کرد و آن‌ها را زیر تخت خود (بیت المقدس امروزی) دفن کرد و هفتاد نفر از بزرگان اجنه را به‌بند کشید.
تا نیمه دوم قرن بیستم، درخواست و انجام مراسم جن‌گیری در جهان به‌ندرت رخ داده است. پس از آن، مردم شاهد افزایش شدید مراسم جن‌گیری به‌دلیل توجه رسانه به آن بودند، که در نتیجه، ۵٠ درصد رشد در تعداد اجرای این مراسم، بین سال‌های اوایل دهه ۱۹٦٠ تا اواسط دهه ۱۹٧٠ مشاهده می‌شود.[*]
در آمریکا، اکثر دختران در سنین نوجوانی بیشتر وقت خود را صرف خرید کردن و گردش با دوستان خود می‌کنند؛ اما گروهی از دختران امریکایی وجود دارند که از مدرسه کشیش باب لارسون در رشته جن‌گیری فارغ‌التحصیل می‌شوند و به‌کار جن‌گیری و خارج‌کردن ارواح شیطانی از بدن افراد می‌پردازند!
این دختران که بین ۱۶ تا ۱۹ سال سن دارند، می‌گویند: این کار بسیار سخت، دشوار و در بعضی مواقع واقعاً ترسناک است. آن‌ها برای دفع جن و شیطان از بدن فرد مورد نظر از انجیل، صلیب و آب مقدس استفاده می‌کنند و برای این‌کار از مردم هیچ‌گونه هزینه‌ای دریافت نمی‌کنند؛ اما بیشتر مردم به آن‌ها مبلغی پردازند تا هزینه سفر آن‌ها جبران شود[*].
اعتقاد به نیروهای ماوراءالطبیعی در میان اقوام مالایی، چینی و هندی در مالزیا نیز رواج دارد هر چند در دهه‌های اخیر از نفوذ آن در میان مردم به‌طرز قابل توجهی کاسته شده است[*].
تعدادی از مردم قبایل در کلمبیا و دیگر کشورهای آفریقایی هم به‌عقاید خرافی گذشتگان خود در مورد جن‌گیری با شیوه‌های سنتی پایبند هستند.
[↑] از دیدگاه مسیحیت
در مسیحیت، جن‌گیری ریشه در آموزه‌های «عهد جدید» دارد. به‌باور مسیحیان این قدرت توسط روح‌القدس غالباً به شخصی روحانی عطا می‌شود که به‌قدرت کلام ایمان داشته باشد. اما در واقع، فرد روحانی، توسط کلیسا این تعلیمات، توانایی‌ها و قدرت‌ها را - به‌صورت تدریجی - فرا گرفته است. کلیسای کاتولیک و پاپ بندیکت شانزدهم از جن‌گیری حمایت می‌کنند و این کلیسا، تحت رهبری پدر گابریل آمرث، اقدام به تأسیس انجمن بین‌المللی جن‌گیران نموده است.
در تورات آمده است: «به اصحاب اجنه توجه مکنید، و از جادوگران پرسش منماید، تا مبادا توسط آنان ناپاک شوید. من یهوه خدای شما هستم»[لاویان، ۱۹: ٣۱]. همچنین، کتاب مقدس در عهد عتیق، در آیات دیگر نیز وجود جن را تأیید می‌کنند، به‌طور مثال رجوع شود به: اشعیا، ٨: ۱۹. با این حال، از نظر عهد قدیم، آنانی که ادعای جادوگری و تسخیر ارواح کنند، باید سنگسار شوند[قاموس کتاب مقدس، ص ٢٧۵].
در انجیل آمده که جنیان در وجود مردی جن‌زده رسوخ کرده بودند و عیسی مسیح، آنان را از بدن آن مرد بیرون آورده و در بدن چند خوک قرار داد. آنان به عیسی استغاثه کردند اما او نپذیرفت[متی، ٨: ٢٨-٣۴].
[↑] از دیدگاه اسلام
به‌اعتقاد پاره‌یی از اساتید دین، از آن‌جا که در قرآن بر وجود جن تأکید شده، خرافات خواندن آن نفی قرآن و شرک محسوب می‌شود. در قرآن سوره ۷۲ سوره‌ی جن نام دارد و آیه‌های بسیاری به توصیف ویژ‌گی‌های این «مخلوقات» اختصاص داده شده است.
مطابق آموزه‌های قرآن، جن مانند شیطان از آتش آفریده شده، اما مصداق «شر» به‌شمار نمی‌آید. در سوره حجر تأکید می‌شود که خلقت جن پیش از آفرینش انسان انجام شد. در سوره انعام آمده است که برای جن و انس رسولانی از جنس خودشان فرستاده شده تا احکام الهی را به آن‌ها ابلاغ کند. برخی از علما، از جمله محمدحسین طباطبایی و ناصر مکارم شیرازی (در کتاب‌های تفسیر «المیزان» و «نمونه») معتقدند که منظور از رسول در این آیه پیامبری از جنس جن نیست.
آیت‌الله مکارم شیرازی اعتقاد دارد که «از خود جن پیامبر نبوده، بلكه انبیای الهی برای تبلیغ رسولانی از جن‌ها را مأمور تبلیغ میكردند و این از آیات اول سوره جن به‌خوبی روشن است.»
به روایت قرآن جن‌ها مانند انسان خوب و بد و مومن و کافر دارند. افزون بر این جن توانایی‌های خارق‌العاده‌ای دارد که از انسان دریغ شده است. برخی مفسران معتقدند که شیطان گونه‌ی پلید جن است. اعتقاد به‌وجود جن در بسیاری دیگر از دین‌ها نیز وجود دارد.
مطابق آنچه در آیه‌های مربوط به سلیمان در قرآن آمده «جن خوب» حتا می‌تواند در خدمت پیامبران باشد و خدماتی به آن‌ها بدهد که از عهده‌ی انسان بر نمی‌آید. به‌عبارت دیگر جن، هم می‌تواند انسان را تسخیر کند هم ممکن توسط او تسخیر شده و به‌خدمت گرفته شود. از این منظر در چارچوب اعتقادات مذهبی مسلمانان، «جن‌گیری» الزاماً مترادف شیادی و کلاهبرداری نیست.
به‌سخن دیگر، به باور مسلمانان باید این امکان را پذیرفت که افرادی قادرند «جن بد» را طرد کنند و «جن خوب» را به‌خدمت بگیرند. میان علمای اسلام در مورد آگاهی جن از عالم غیب اختلاف وجود دارد. اما تقریباً همه معتقدند که چون جن می‌تواند فاصله‌های زمانی و مکانی را در چشم برهم‌زدنی طی کند، امکان آگاهی از خبرهایی را دارد که انسان از آن بی‌اطلاع است. یکی از معروف‌ترین مسجدهای مکه «مسجد الجن» است که در غرب شهر قرار دارد. این مکان محل نزول جنیان محسوب می‌شود و خواندن دو رکعت نماز در آن برای حاجیان مستحب تلقی می‌شود.
کتاب‌های فراوانی در مورد جن نوشته و منتشر شده است و در تمام تفسیرهای قرآن بخشی به این موضوع اختصاص دارد. به‌باور مسلمانان جن به عالم نامحسوس تعلق دارد و اعتقاد به‌وجود آن نیازمند استدلال عقلی و علمی نیست[*].
[↑] از دید علمی
در روان‌شناسی بالینی و روانپزشکی، وضع و رفتار یک فرد به‌اصطلاح جن‌زده، به‌عنوان نشانه‌ای از یک اختلال روانی تلقی می‌شود. جن‌زدگی، نه‌تنها به‌وسواس ذهنی فرد مزبور اشاره دارد، همچنین ممکن است به‌شکل دردهای فیزیکی در نقاط مختلف بدن ظاهر شود که در باور و تعبیر اغلب مردم خرافی، این اختلال به‌سبب قدرت جن در شخص بیمار است.
[↑] جن‌گیری در افغانستان
اگرچه پیشینه‌ی تاریخی جن‌گیری در افغانستان مشخص نیست، اما ماجرای جن‌گیری در حال حاضر، در این کشور و در شهرهای مختلف جریان دارد و تا زمانی که این کشور دچار فقر اقتصادی و فرهنگی است، همچنان ادامه خواهد داشت. این ماجرا، بیشتر هنگامی اتفاق می‌افتد، که شخصی دچار تشنج شدید شده، دهنش کف کند و در رختخواب به‌خود بپیچد که اصطلاحاً مردم به آن «مِرگی» می‌گویند. در این حالت، که پزشکان از درمان این شخص ناتوان اند، و اطرافیان بیمار نگران سلامت او هستند، اگر به آنان پیشنهاد شود که از یک جن‌گير كمك بگيردند. در اغلب مواقع، این پیشنهاد پذیرفته می‌شود، زیرا، گمان می‌برند که جن بدن بیمار را تسخير كرده است.
با این حال، اطرافیان به يك جن‌گیر مراجعه كرده و از او درخواست می‌نمایند تا به بیمار كمك كند. بدین ترتیب، جن‌گیر، با روش‌های مختلف، به‌ویژه با خواندن دعا، مراسم جن‌گيری را انجام می‌دهد تا جن را از بدن بیمار اخراج کند.
[٢]
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
