فهرست مندرجاتنقد قرآن
کلام خدا یا سرقت ادبی؟
[قبل] [بعد]
در این سری از مقالات، با فرنام «کلام خدا یا سرقت ادبی؟»، به بررسی دستبردهای ادبی قرآن از منابع ماقبل قرآن می‌پردازیم که این کار (کپی‌کردن‌های) محمد، پیامبر اسلام، حتی با عوض کردن ساختار جمله‌ها و انتساب آن‌ها به خدا، بازهم دزدی ادبی محسوب می‌شود.
[↑] کلام خدا یا سرقت ادبی؟
بر اهل تحقیق پوشیده نیست که دین اسلام اقتباسات فراوان از ادیان ماقبل اسلام از جمله آیین زرتشتی داشته است. اما جالب‌تر این است که قرآن، که به‌مثابه کلام خدا تلقی می‌شود، نیز آیاتی را از کتاب اوستا اقتباس کرده است. به‌طور مثال: آیۀ ۱٨ سوره‌ی زمر، اقتباسی است از هات ٣٠، بند ٢، یسنا.
در سوره ی زمر (سوره ی ۳۹)، آیات ۱۷ و ۱۸ آمده است: «وَالَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَن يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَى فَبَشِّرْ عِبَادِ - الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِكَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ»
ترجمه: «و[لى] آنان كه خود را از طاغوت به دور مى‌دارند تا مبادا او را بپرستند و به سوى خدا بازگشته‌اند آنان را مژده باد پس بشارت ده به آن بندگان من كه:
به سخن گوش فرا مى‌دهند و بهترين آن را پيروى مى‌كنند اينانند كه خدايشان راه نموده و اينانند همان خردمندان.»
یسنا هات ٣٠ (نخستین موعظه‌های زرتشت به مردم)، بند دوم آمده: «ای مردم بیایید بهترین گفتار را به گوش هوش بشنوید و با اندیشه روشن در آن بنگرید و پیش از آن که فرصت از دست برود هر مرد و زن باید به شخصه میان راه درست (مزدا پرستی) یا نادرست (دیو پرستی) یکی را برگزیند بشود که به یاری اهورا مزدا در گزینش راه درست کامیاب شوید.»
از آن جایی که گاتاها یا گاهان، ۱۷ سروده‌ای است که از دیرباز از سخنان زرتشت دانسته می‌شود و در برگیرنده پیام و آموزش‌های وی و بنیاد دین زرتشتی است و کهن‌ترین و مقدس‌ترین بخش کتاب اوستا شمرده می‌شود[۱] و زبانِ گات‌ها همان زبان اوستایی کهن است که به گروه زبان‌های آریایی کهن متعلق است و زیر شاخهٔ خانوادهٔ خاوری زبان‌های هندواروپایی، شرق ایران [افغانستان امروز] است. زبان این قسمت به کهنگی زبان ریگ ودا کتاب مذهبی هندوان آریایی است و پیشینه آن دست کم به ۸ قرن پیش از میلاد می‌رسد[٢].
از سویی دیگر، محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم که بنیان‌گذار و پیامبر دین اسلام است، بین سال‌های ۵۷۰-۶۳۲ میلادی زیسته است. بنابراین، مسلم به نظر می‌رسد که اقتباس توسط پیامبر اسلام صورت گرفته است. اما پرسش این است که چگونه پیامبر اسلام، در حالی که بیسواد بود، به این اطلاعات دست یافته است؟
ارتباط پارسیان و اعراب، از روزگار پیش از اسلام وجود داشته است. به گفتۀ مسعودی، پارسیان در عهد ساسانیان به پاس احترام به ابراهیم، به زیارت کعبه می‌رفته‌اند؛ چنان‌که او در این باره در کتاب مروج‌الذهب، آورده است:
- پارسیان قدیم به احترام خانۀ کعبه و جدشان ابراهیم و هم توسل به هدایت او و رعایت نسب خویش، به زیارت بیت‌الحرام می‌رفتند و بر آن طواف می‌بردند، و آخرین کس از ایشان که به حج رفت، ساسان پسر بابک، جد اردشیر بابکان، سر ملوک ساسانی بود ... و چون ساسان به زیارت خانه رفتی، طواف بردی و بر سر چاه اسماعیل زمزمه کردی، گویند به سبب زمزمه‌ی که او و دیگر پارسیان بر سر چاه می‌کرده‌اند، آن را زمزم گفته‌اند.[٣]
از این گذشته، زید بن اسلم گوید آیۀ ۱٧ دربارۀ سه نفر نازل شده که در جاهلیت لاالله الا الله می‌گفتند. اینان عبارت بودند از زید بن عمرو بن نفیل و ابوذر غفاری و سلمان فارسی[۴]. این مطلب، نمایان‌گر آن است که احتمال دارد محمد، پیامبر اسلام، با این سروده‌ی یسنا از طریق سلمان فارسی آشنا شده باشد.
از منظر دیگر، قرآن مدعی است: «یا گویند آن را از خود بربافته است، حق این است که ایمان نمی‌ورزند. پس اگر راستگو هستند، باید سخنی مانند آن بیاورند.»[۵] به اين ترتيب، صاحب کتاب همه منكران کلام خدا را دعوت به مبارزه با قرآن میكند تا عجز آن‌ها دليلى روشن باشد بر اصالت قرآن که وحى آسمانی و کلام خدا است و رسالت آورنده آن‌هم بر حق است. در حالی که مقایسه آیه‌ی ۱۸ سوره‌ی زمر با بند دوم هات ٣٠ یسنا، این ادعا را سخت به چالش می‌کشاند. با یک نظر اجمالی به این دو متن، هر خواننده‌ی با انصاف، سروده‌ی زرتشت را به مراتب زیباتر از این آیه همانند آن در قرآن در خواهد یافت. زرتشت می‌گوید:
«سخن‌ها را بشنوید و با اندیشه روشن در آن‌ها بنگرید و راهی را که باید در پیش گیرید برای خود برگزینید، از آن دو مینوی همزادی که در آغاز آفرینش در اندیشه و انگار پدیدار شدند، یکی نیکی را می‌نمایاند و دیگری بدی را؛ و میان این دو، دانا راستی را برمی‌گزیند و نادان دروغ را.»[٦]
و در سوره‌ی زمر، آیه‌ی ۱۸ آمده است: «كسانی كه به سخن گوش فرامی‌دهند و آن‌گاه از نيكوترين آن پيروی می‌كنند، اينانند كه خدا هدايت‌شان كرده است و اينانند كه خردمندانند.»
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- رجوع شود به: فرهنگ دهخدا: گات‌ها و همچنین: سایت Zoroastrian Identity
[٢]- رجوع شود به: وزن شعر فارسی، تحقیق دکتر پرویز ناتل خانلری
[٣]- رازهای اوستا، بخش هشتم، ص ٢٦
[۴]- محقق، محمدباقر، نمونۀ بینات در شأن نزول آیات، تهران: انتشارات اسلامی، چاپ ششم - فروردین ۱٣٦۴، ص ٦٧٦؛ به نقل از: تفسیر ابن ابی‌حاتم.
[۵]- سورۀ طور: آیات ۳۳-۳۴
[٦]- یسنا، هات ٣٠، برگردان مهدیزاده کابلی
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
