 |
|
مقعد
فهرست مندرجات
- واژه‌شناسی
- رشد دوران جنینی
- ساختار
- عملکرد
- آمیزش جنسی مقعدی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
دستگاه گوارش آمیزش جنسی مقعدی
مقعد (به انگلیسی: Anus، با تلفظ آمریکایی: Anus)، سوراخی در بدن (در نشیمن‌گاه) است که بخش پایانی دستگاه گوارش موجودات زنده از جمله انسان قرار دارد و عملکرد آن دفع مواد زائد غذایی و هم‌چنین مواد زائد (گه) از داخل بدن است. فقط جانورانی مقعد دارند که دارای لوله‌ی گوارش باشند و جانورانی مانند هیدر (که کیسه‌ی گوارشی دارد) و کرم کدو (که اصلاً لوله‌ی گوارش ندارد) معقد ندارند.
| ▲ | واژه‌شناسی |
 |
مقعد، در فرهنگ فارسی معین، به‌معنای «جای نشستن» (صندلى و نيز به‌معناى بالشى است بزرگ كه بر آن مى‌نشينند)، «دبر و سوراخ کون» و «مقاعد» است.
از نظر زیست‌شناسی، مقعد، بخش پایانی دستگاه گوارش است که کانال آنال (مجرای مقعدی) به آن خاتمه می‌یابد و مدفوع از آن خارج می‌شود.
از لحاظ فقه دینی، به مقعد، دُبر (مخرج غائط و مدفوع) گفته می‌شود و در بسیارى از ابواب نظیر طهارت، صلات، صوم، حج، نکاح، طلاق، و حدود به کار رفته است و تمامى احکام عورت از قبیل وجوب پوشاندن آن در نماز و از هر بیننده جز همسر، مالک (مذکر) و کنیز و کودک غیر ممیز، بر آن مترتّب است.
| ▲ | رشد دوران جنینی |
...
| ▲ | ساختار |
 |
اساساً ساختار مقعد به‌گونه‌ای شکل یافته است که برای خروج مدفوع کارایی داشته باشد. مقعد دارای دو اسفنکتر داخلی و خارجی می‌باشد که اولی از نوع عضله‌ی صاف و غیرارادی است و دومی از نوع عضله‌ی مخطط و ارادی می‌باشد. ارادی‌بودن اسفنگتر خارجی باعث می‌شود تا بتوان مدفوع را به‌صورت ارادی خارج کرد. عدم خروج به موقع مدفوع از بدن باعث بیماری‌های مزمنی از قبیل بواسیر می‌شود.
کانال معقدى از پرزوکتودوم ایجاد مى‌شود که یک تورفتگى اکتودرم است. منشای رکتوم انتودرم است. رکتوم با مخاط گلاندولار و کانال مقعدى با آنودرم پوشیده شده که تداوم اپى‌تلیوم مطبق خارجى است. ناحیه‌ی مرزى بین رکتوم و کانال مقعدى حاوى سلول‌هاى انتقالى (Transitional) است. کانال مقعد و پوست خارجى مجاور آن عصب‌دهى حسى سوماتیک غنى‌اى دارند و به‌شدت به محرک‌هاى دردناک حساس هستند؛ مخاط رکتوم عصب‌گیرى خودمختار (اتونوم) دارد و نسبت به درد تقریباً غیرحساس است.
تخلیه‌ی وریدى در بالاى محل اتصال مقعد و رکتوم از طریق سیستم پورت است؛ تخلیه‌ی کانال مقعد از طریق سیستم مجوف (کاوال) است. بازگشت لنفاوى از رکتوم، در طول پایه‌ی عروقى هموروئیدى فوقانى به سمت گره‌هاى مزانتریک تحتانى و آئورتى است، ولى عروق لنفاوى از کانال مقعد از طریق مجراى آلکاک به گره‌هاى ایلیاک داخلى و از طرف قدام، به گره‌هاى اینگوینال مى‌روند.
مجراى مقعد حدود ۳ سانتى‌متر طول دارد. در مرز فوقانى مجراى مقعد محل اتصال مقعد و رکتوم (Anorectal juncture) قرار دارد (محل اتصال پوست و مخاط، خط شانه‌ای، یا خط دندانه‌ای). در این سطح، چاله (کریپت)هاى مقعدى و منافذ غدد مقعدى قرار دارند.
حلقه اسفنکترى آنورکتال از ترکیب اسفنکتر داخلى عضله طولى بخش مرکزى عضلات لواتور (پوبورکتالیس) و اجزای اسفنکتر خارجى تشکیل شده است و در قسمت جلو این حلقه بیشتر در معرض تروما است. اسنفکتر داخلى از عضله‌ی صاف غیرارادى تشکیل شده است؛ باقى عضلات، ماهیچه‌هاى مخطط ارادى هستند.
| ▲ | عملکرد |
دستگاه گوارش يك لوله‌ی توخالی است كه از دهان تا مقعد كشيده شده و وظيفه آن هضم و جذب مواد غذايی لازم بدن و دفع مواد اضافی است. روده‌ی بزرگ محلی است كه مواد دفعی جمع شده تا در نهايت به‌وسيله عمل دفع، از طریق مقعد به خارج از بدن فرستاده شود.
مدفوع ممكن است نرم يا سفت باشد. ميزان سفتی مدفوع بستگي به اين دارد كه چه مدت در روده‌بزرگ باقی بماند و آب آن جذب شود. با پُرشدن روده‌ی بزرگ از مدفوع، جدار آن كشيده شده و كشيده‌شدن جدار روده به عضلات روده اين پيام را می‌رساند كه با انقباض خود مدفوع را به‌سمت راست‌روده و مقعد حركت دهند. به‌طور معمول راست‌روده خالی از مدفوع است و تنها هنگامی كه روده‌ی بزرگ شروع به حركت دادن مدفوع می‌كند، راست‌روده پُر از مدفوع می‌شود. اين حركت روده‌ی بزرگ هنگام دفع مدفوع ايجاد می‌شود و بستگی به عادات فرد، چند بار در روز تا چند بار در هفته تفاوت می‌كند. گاهی اين حركت به‌دنبال خوردن غذا يا مايعات گرم ايجاد می‌شود و به آن «پاسخ معده‌ای، روده‌ای» گفته می‌شود. در زمان حركت روده‌ی بزرگ، پيام ديگری به مغز رفته و فرد احساس دفع مدفوع می‌نمايد و خود را به توالت رسانده و با شل كردن عضلات مقعد دفع مدفوع انجام می‌شود. برای تخليه‌ی مدفوع عضلات شكم و لگن نيز منقبض می‌شوند تا راست‌روده از مدفوع خالی شود.
| ▲ | آمیزش جنسی مقعدی |
به‌خاطر تمرکز زیاد پایانه‌های عصبی در محدوده‌ی مقعد، این محدوده جزو مناطق شهوانی بدن محسوب می‌شود. در آمیزش جنسی مقعدی، ممکن است فرد از راه تحریک انتهای عصب محیطی مقعد احساس لذت کند یا به اوج لذت جنسی برسد. این لذت در مردان از تحریک غیرمستقیم پروستات و در زنان با تحریک کلیتوریس یا دیگر نواحی حساس مانند موضع جی، عصب زهاری یا دیگر نواحی می‌تواند روی می‌دهد. هم‌چنین رابطه‌ی مقعدی می‌تواند دردناک یا خیلی دردناک نیز باشد. این درد می‌تواند ناشی از عوامل روانی یا فیزیکی محسوب شود.
تحریک توسط آمیزش مقعدی می‌تواند تحت تأثیر فهم و نمایش عمومی از آن - مانند پورنوگرافی - قرار بگیرد. در پورنوگرافی، رابطه‌ی جنسی مقعدی معمولاً به‌عنوان یک روش معمول و مطلوب بدون درد به تصویر کشیده است. این می‌تواند باعث شود زوجین این عمل را بدون مراقبت انجام دهند و مردان و زنان گمان کنند که غیرمعمول است که زنان به‌جای لذت‌بردن از این نوع رابطه، دچار ناراحتی یا درد شوند. استفاده از لیز کننده‌ها در رابطه‌ی جنسی مقعدی برای کم‌شدن درد توصیه می‌شود. در مقابل، عضلات تنگ‌کننده‌ی مقعد افراد واکنش متفاوتی به‌دخول نشان می‌دهد و عضلات مقعدی دارای بافتی هستند که بیشتر مستعد ابتلا به پارگی هستند و این می‌تواند باعث آسیب به مقعد شود.
رابطه‌ی مقعدی یکی از خطرناک‌‌ترین گونه‌های رابطه‌ی جنسی است، هم از دید انتقال بیماری‌ها و عفونت‌های آمیزشی و هم از دید پارگی بافت مقعد و راست‌روده؛ چون در این ناحیه مانند مهبل، مواد روان‌کننده ترشح نمی‌شود به‌ویژه اگر فرد از روان‌کننده‌های مصنوعی استفاده نکرده باشد. میزان خطر این رابطه در صورتی‌که از کاندوم استفاده نشود بسیار بیشتر خواهد بود. از این‌رو، سازمان جهانی بهداشت برای رابطه‌ی مقعدی هم استفاده از کاندوم را ضروری می‌داند تا رابطه امن باشد.
لذت‌بخش بودن رابطه‌ی جنسی از طریق مقعد به‌علت وجود میزان زیاد پایانه‌های عصبی در بخش مقعد است. در مردان رابطه‌ی مقعدی هم‌چنین باعث تهیج و تحریک پروستات می‌گردد. اما از طرف دیگر به‌دلیل وجود پایانه‌های عصبی بسیار، ممکن است که در صورت کم‌توجهی یا عدم آگاهی هر یک از شرکای جنسی، درد زیادی در رابطه‌ی مقعدی تجربه شود و خوشی یا لذت نزدیکی فروکش کند. ممکن است چنین تجربه‌ای باعث شود که بسیاری از این نوع آمیزش چشم‌پوشی کنند.
رابطه‌ی جنسی مقعدی می‌تواند انجام‌دهندگانش را در معرض دو خطر اصلی قرار دهد: عفونت‌هایی به‌دلیل تعداد بیشتر میکروارگانیسم‌های عفونی که در جاهایی دیگر بدن یافت نمی‌شود و آسیب فیزیکی به مقعد و راست روده. دخول محافظت‌نشده‌ی آلت تناسلی به مقعد بیشتر در معرض خطر انتقال بیماری‌های مقاربتی است؛ چرا که بافت ماهیچه‌ی مقعد ظریف است و به‌راحتی دچار پارگی می‌شود که می‌تواند شرایط را برای ورود عوامل بیماری‌زا آماده نماید. تمرکز فراوان گلبول‌های سفید خون اطراف مقعد، همراه با خطر پارگی و عملکرد روده‌ی بزرگ در جذب مایع، باعث احتمال بیشتر بیماری‌های مقاربتی در رابطه‌ی جنسی مقعدی است. گرچه استفاده از کاندوم باعث کاهش خطر انتقال بیماری‌های مقاربتی می‌شود، با این‌حال کاندوم ممکن است در طول رابطه‌ی جنسی مقعدی پاره شود. زیرا، در رابطه‌ی جنسی مقعدی نسبت به دیگر اعمال جنسی، به‌دلیل اصطکاک ناشی از تنگی عضلات مقعد، پارگی کاندوم بیشتر رخ می‌دهد.
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ کالبدشناسی │ دستگاه گوارش │ دستگاه تناسلی
