فهرست مندرجاتبیماری، میراث نئاندرتالها برای ما
[قبل] [بعد]
[↑] نئاندرتالها
از حدود صد و پنجاه سال پیش که برای اولین‌بار استخوان‌های یک نئاندرتال در غار نئاندر در نزدیکی دوسلدورف آلمان کشف شد، دانشمندان در باره این‌که نئاندرتالها زیرگونه انسان‌های امروزی (هومو ساپینس) بوده‌اند یا گونه‌ای جداگانه اختلاف نظر دارند.
بر اساس بررسی‌های ژنتیکی حدود چهار صد هزار سال پیش اجداد انسان‌های امروزی (یا به اصطلاح انسان‌های اولیه) و نئاندرتالها از جد مشترک (انسان هایدلبرگی) جدا شده‌اند. انسان هایدلبرگی حدود یک میلیون سال پیش در آفریقا، اروپا و شرق آسیا زندگی می‌کرده است. گفته می‌شود آن‌ها که ساکن آفریقا بوده‌اند به سمت انسان‌های امروزی تکامل یافتند و ساکنان اروپا به سمت نئاندرتالها.
نئاندرتالها دماغ بسیار بزرگ و در محل ابروها و گونه‌ها استخوان‌های برجسته و بدنی قوی و ورزیده داشتند. آن‌ها با آب وهوای سرد سازگار بودند و مغزشان به اندازه انسان امروزی یا حتی بزرگتر بوده است.
[↑] میراث نئاندرتالها برای ما
نتایج دو پژوهش عمده نشان می‌دهد برخی از ژن‌هایی که عامل بیماری‌هایی مثل دیابت نوع دوم، افسردگی درازمدت، کرون، لوپوس، سیروز صفراوی و در کمال شگفتی اعتیاد به سیگار در انسان‌های امروزی است، از نئاندرتالها به ارث رسیده است.
این انتقال ژن نتیجه آمیزش اجداد انسان‌های امروزی با نئاندرتال‌هاست که بین ۴۰ تا ۸۰ هزار سال پیش در خاورمیانه و در جریان مهاجرت انسان‌های اولیه از قاره آفریقا صورت گرفته است و دو تا چهار درصد ژن انسان‌های امروزیِ آسیایی و اروپایی محصول آمیزش اجداد آن‌ها با نئاندرتالها است.
در این تحقیق وسیع، دانشمندان فرمول ژنتیکی حدود هزار نفر از انسان‌های امروزی را با دی‌ان‌ای استخوان شست پای یک زن نئاندرتال که در غاری در سیبری کشف شده بود، مقایسه کردند. آن‌ها سال گذشته ژنوم تقریبا کامل این زن را تعیین و منتشر کرده بودند.
در میان این هزار نفر ۱۷۶ نفر هم از مردم صحرای جنوب آفریقا بودند. این گروه به‌عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شده بودند؛ زیرا دی‌ان‌ای نئاندرتالها در مردم شرق آسیا و اروپا یافت می‌شود اما بومیان آفریقا فاقد ژن نئاندرتالها هستند چون اجداد آن‌ها به قاره‌های دیگر مهاجرت نکردند و با نئاندرتالها آمیزش نداشتند.
این مقایسه نشان داد که ژن نئاندرتالها به‌صورت همگون در تمام ژنوم انسان‌های امروزی پراکنده نیست اما بعضی از نواحی هم کاملاً عاری از ژن نئاندرتالها است.
سریرام سانکارارامان یکی از محققانی که بر روی ژن نئاندرتالها تحقیق کرده به بی بی سی گفت مناطقی در ژنوم انسان‌های امروزی وجود دارد که کاملا عاری از ژن‌های نئاندرتال‌هاست چون انتخاب طبیعی باعث حذف ژن‌های مضر و بد شده است.
این مناطق عاری از ژن نئاندرتالها به‌ویژه در ژن‌های تولید اسپرم بر روی کروموزوم X (کروموزوم مونث) دیده می‌شوند. به این ترتیب شاید بتوان به این نتیجه رسید که باروری فرزندان انسان-نئاندرتال کم بوده است، درست مثل حیوانات گونه‌های نزدیک که با هم جفتگیری می‌کنند.
پروفسور دیوید رایش، استاد ژنتیک دانشگاه هاروارد معتقد است در تفسیر یافته‌های این پژوهش باید احتیاط کرد چرا که ژن نئاندرتالها بخش اندکی از ژنوم ما را تشکیل می‌دهد اما در کل «ژن‌های نئاندرتالها بیشتر ژن‌های بد بوده تا ژن خوب.»
بازسازی جمجمه یک نئاندرتال (راست) در موزه تاریخ طبیعی نیویورک
آن مقدار که از ژن نئاندرتالها در ما باقی مانده، باعث ایجاد شماری از بیماری‌هاست، البته بعضی از آن‌ها هم باعث کاهش بیماری می‌شوند؛ مثلاً ژن نئاندرتالها هم باعث افزایش و هم باعث کاهش بیماری کرون، نوعی بیماری التهابی دستگاه گوارش، می‌شود.
به‌علاوه، ژن‌های نئاندرتالها در ژن‌های پوست و مو و ناخن غیر آفریقایی‌ها بیشتر دیده می‌شوند.
انسان‌های اولیه که به بیرون از قاره آفریقا مهاجرت می‌کردند باید در آب و هوای سرد دوام می‌آوردند در حالی که نئاندرتالها از مدت‌ها قبل خود را با آب و هوای سرد تطبیق داده بودند. بنابراین برای پوست، مو و ناخن ضخیم‌تر و محکم‌تر به ژن‌های آن‌ها نیاز بود. علاوه بر این پوست نقش مهمی در دفاع بدن در مقابل عوامل بیماری‌زا دارد.
این بررسی همچنین نشان داد ژن‌های نئاندرتالها در بیماری‌های اتوایمیون (خودایمنی) نقش دارند و همچنین ژن (آلل) اعتیاد به سیگار به‌ویژه در اروپایی‌ها هم از نئاندرتالها به ما به ارث رسیده است.
اسکلت یک نئاندرتال متعلق به چهل و پنج هزار سال پیش که در غاری در اربیل عراق کشف شد
البته این به آن معنا نیست که نئاندرتالها در غارها مشغول دود و دم بوده‌اند بلکه نشان می‌دهد این ژن احتمالاً کارکردهای مختلفی دارد و یکی از تاثیرات آن ترک سیگار را دشوار می‌کند.
دانشمندان البته هنوز نمی‌توانند به این سئوال جواب بدهند که آیا ژن‌های بیماری‌زای نئاندرتالها در خود آن‌ها هم باعث این بیماری‌ها می‌شده یا جهش ژنتیکی باعث بیماری‌زا شدن این ژن‌ها برای ما شده است.
نئاندرتالها سی هزار سال پیش منقرض شدند اما دقیقاً روشن نیست چرا. برخی معتقدند این شاید نخستین نسل‌کشی تاریخ بوده و هومو ساپینس‌ها پسرعموهای نئاندرتال خود را قتل‌عام کرده‌اند.
برخی دیگر نیز دلایل دیگری از جمله آب و هوا یا بیماری را دلیل محو شدن نئاندرتالها از صحنه روزگار می‌دانند اما به‌هر حال نئاندرتالها هنوز در ما حضور دارند و با ما زندگی می‌کنند و بر زندگی ما تأثیر می‌گذارند و شاید هم انتقام خون اجدادشان را می‌گیرند[۱].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- بیماری، میراث نئاندرتالها برای ما، وب‌سایت فارسی بی بی سی (بخش دانش و فن): پنج شنبه ٣٠ ژانويه ٢٠۱۴ - ۱٠ بهمن ۱٣۹٢
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت فارسی بی بی سی (بخش دانش و فن)
