جستجو آ ا ب پ ت ث ج چ ح
خ د ذ ر ز ژ س ش ص ض ط ظ
ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی

۱۳۹۳ دی ۱۹, جمعه

حمله به دفتر مجله طنز شارلی ابدو

از: بی بی سی

حمله به دفتر مجله طنز شارلی ابدو

جایگاه مجله شارلی ابدو در مطبوعات فرانسه



آشنایی با مجله فرانسوی شارلی ابدو

٧ ژانویه ٢٠۱۵
نیم‌روز چهارشنبه، افراد مسلح به دفتر مجله طنز و فکاهی «شارلی ابدو» در پاریس، پایتخت فرانسه، حمله کردند و دوازده نفر، از جمله استفان شاربونیه، دبیر مجله و سه نفر از سرشناس‌ترین کاریکاتوریست‌های فرانسه، برنارد ماریس، اقتصاددان و از سهامداران شارلی ابدو و دو افسر پلیس را کشتند. ۱۰ نفر در جریان این حمله زخمی شدند که حال پنج نفر از آن‌ها وخیم گزارش شده است. این مجله در گذشته کاریکاتورهایی از پیامبر مسلمانان منتشر کرده بود.

شاهدان می‌گویند مهاجمان فریاد الله اکبر سر دادند و گفتند انتقام حضرت محمد را گرفته‌اند. رهبران جهان این حمله را محکوم کردند و هزاران نفر در شهرهای مختلف فرانسه و جهان گردهمایی‌هایی در حمایت از آزادی بیان تشکیل دادند.

سه سال پیش هم به دفتر مجله شارلی ابدو با بمب دستی آتش‌زا حمله شد؛ پس از آن‌که این مجله، سردبیر مهمان یکی از شماره‌های خود را پیامبر اسلام معرفی کرد و روی جلد آن، کاریکاتوری از او منتشر کرد که در آن آمده: «اگر تا حد مرگ به خنده نیفتاده‌اید، ۱۰۰ ضربه شلاق». استفان شاربونیه، سردبیر مجله هم که در حمله روز چهارشنبه کشته شد، تهدید به مرگ شده بود و تحت مراقبت پلیس قرار داشت. او گفته بود «من به مسلمانان ایراد نمی‌گیرم که طرح‌های ما برایشان خنده‌دار نیست. من تحت قانون فرانسه زندگی می‌کنم. تحت قانون قرآن زندگی نمی‌کنم.» طنز تمسخرآمیز این مجله، نه تنها مسلمانان افراطی، بلکه افراطیون یهودی و مسیحی را هدف قرار می‌گرفت. عده‌ای هم مجله شارلی ابدو را به نژادپرستی متهم می‌کردند، اما این مجله همواره تاکید می‌کرد که از آزادی بیان استفاده می‌کند. این روزنامه ده سال پیش هم با چاپ کاریکاتورهایی از پیامبر اسلام باعث برانگیختن خشم مسلمانان در سراسر جهان شد.

اما، چاپ کاریکاتوری از ابوبکر البغدادی رهبر گروه موسوم به «دولت اسلامی» در این نشریه، دلیل حمله روز چهارشنبه به دفتر نشریه طنز شارلی ابدو اعلام شده است.

پلیس فرانسه از روز چهارشنبه عملیات گسترده‌ای را برای شناسایی و ردیابی دو مظنون حمله به این نشریه طنز آغاز کرد تا این که روز جمعه رسانه‌ها از وقوع دو حادثه گروگان‌گیری در منطقه پاریس خبر دادند و از برادران کواشی به‌عنوان عاملانی یکی از این گروگان‌گیری‌ها نام برده شد.

در یکی از این وقایع برادران کواشی در چاپخانه‌ای در ۳۵ کیلومتری شمال پاریس پناه گرفتند. پلیس فرانسه با یورش به دو محل گروگان‌گیری در پاریس، سه گروگان‌گیر از جمله دو مظنون به حمله به شارلی ابدو را کشت.

شریف و سعید کواشی دو برادری هستند که به گفته پلیس، روز چهارشنبه به دفتر نشریه طنز شارلی ابدو حمله کردند و ۱۲ نفر را کشتند و ۱۰ زخمی به‌جا گذاشتند. گزارش‌ها حاکی از آن است که سعید و شریف کواشی که در محاصره پلیس قرار داشتند از پناهگاه خود خارج شدند و با پلیس درگیر شدند اما در نتیجه این درگیری هر دو برادر کشته شدند.

گروگان‌گیر فروشگاه یهودی که با برادران کواشی ارتباط داشت از پلیس خواسته بود این دو برادر را رها کند. پلیس فرانسه می‌گوید این مرد که نامش امدی کولیبالی ذکر شده روز پنج‌شنبه هم در جنوب پاریس یک مامور زن پلیس را کشته بود.

در مجموع حوادثی که از روز چهارشنبه و به‌دنبال حمله به دفتر شارلی ابدو آغاز شد تا روز جمعه ۲۰ نفر از جمله سه حمله‌کننده و گروگان‌گیر کشده شده‌اند.


جایگاه مجله شارلی ابدو در مطبوعات فرانسه

این مجله در سال ۲۰۰۶ با بازنشر کاریکاتور پیامبر اسلام که در اصل در یک روزنامه دانمارکی به‌چاپ رسیده بود، خشم مسلمانان فرانسه را برانگیخت.

دفتر این مجله در نوامبر سال ۲۰۱۱ و پس از آن‌که کاریکاتور دیگری از پیامبر اسلام منتشر کرد، با بمب آتش زا هدف حمله قرار گرفت.

یکی از آخرین چیزهایی که در صفحه توییتر این مجله منتشر شده، کاریکاتوری از ابوبکر بغدادی، رهبر گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) است.

استفان شاربونیه، دبیر مجله از آن‌جا که به قتل تهدید شده بود، تحت محافظت پلیس قرار داشت. او و سه کاریکاتوریست دیگر در بین کشته‌شدگان حادثه مرگبار روز چهارشنبه بودند.


هجو تاریخی

هیو اسکافیلد، خبرنگار بی‌بی‌سی در پاریس می‌گوید که مجله شارلی ابدو در سنتی قدیمی در روزنامه‌نگاری فرانسه ریشه دارد که سابقه‌اش به هجونامه‌هایی باز می‌گردد که پیش از انقلاب کبیر فرانسه علیه ماری آنتوانت، ملکه وقت منتشر می‌شد.

به گفته او، در این سنت، رادیکالیسم چپ‌گرایانه با نوعی گستاخی تند درآمیخته می‌شود که گاه به هرزگی پهلو می‌زند.

هدف این نوع هجو، در قرن هجدهم، خاندان سلطنتی فرانسه بود و از طریق داستان‌هایی، غالباً مصور، در مورد ولنگاری جنسی و فساد در کاخ ورسای بیان می‌شد.

اما امروزه هدف آن بیشتر سیاستمداران، پلیس، بانکدارها و مذهب است. ابزار کار هم به‌جای جعل داستان، طنز و هجو است.

شماره ۸ نوامبر ۲۰۱۱، چند روز پس از حمله به دفتر مجله با بمب‌آتشزا: یک مرد مسلمان کارتونیست شارلی ابدو را می‌بوسد. بالای سرشان نوشته «عشق از تنفر قوی‌تر است»

با این حال، همان لحن به دور از ادب و غیرمحترمانه که در قرن هجدهم علیه رژیم سلطنتی به‌کار گرفته می‌شد، هنوز هم به‌کار گرفته می‌شود.

مجله شارلی ابدو یک نمونه برجسته از این نوع طنز است و تصمیمش برای شوخی کردن با پیامبر اسلام هم با فلسفه وجودی‌اش کاملاً سازگار است.


کاریکاتورهای تحریک‌آمیز

این مجله هرگز تیراژ زیادی نداشته به‌طوری که از سال ۱۹۸۱ به مدت ده سال به‌دلیل نداشتن منابع مالی منتشر نمی‌شد.

اما کارتون‌های پر زرق و برق و تیترهای جنجالی‌اش طوری است که در کیوسک‌های مطبوعاتی و قفسه‌های کتاب در ایستگاه‌های قطار کاملاً به‌چشم می‌آید.

با توجه به سنت قوی داستان‌های مصور در فرانسه، استفاده از کاریکاتور و کارتون ویژگی اصلی شارلی ابدو است.

در میان کارتون‌ها و کاریکاتورهای منتشر شده در این مجله، ممکن است مأمور پلیسی که سر بریده و خون‌چکان مهاجران را در دست دارد، راهبه‌ها در حال خودارضایی یا پاپ در حالی که کاندوم گذاشته است دیده شود. این مجله از هر وسیله‌ای استفاده می‌کند که بتواند با آن پیامش را برساند.

شارلی ابدو دائماً با رقیب معروف‌تر و موفق‌تر خود، یعنی مجله «کنر آنشنه» مقایسه می‌شود.

انگیزه اصلی پشت هر دوی این مجله‌ها، به چالش کشیدن صاحبان قدرت است، با این تفاوت که کنر آنشنه بر انتشار خبرهای اختصاصی و افشاگری متکی است ولی شارلی ابدو با روشی خام‌تر و بی‌رحمانه‌تر و با استفاده از مجموعه‌ای از کارتون‌ها و هجوهای تند عمل می‌کند.


نبرد ایدئولوژیک

شارلی ابدو که به منتهی‌الیه چپ در طیف سیاسی فرانسه متعلق است، در گذشته شاهد انشعاب‌ها و «خیانت‌های ایدئولوژیک» بوده است.

دفتر شارلی ابدو

یکی از دبیران قدیمی این مجله پس از بروز اختلافی در مورد یهودستیزی از سمت خود کناره‌گیری کرد.

بیشتر کارکنان مجله، چه کارتونیست و چه نویسندگان، با نام مستعار کار می‌کنند.

قبل از حمله روز چهارشنبه، مجله توسط شاربونیه، که به اسم شارب شناخته می‌شد و کارتونیست دیگری به‌نام ریس اداره می‌شد، هر چند همه نام اصلی آن‌ها را می‌دانستند.

مجله‌ی شارلی ابدو در یک نشریه طنز دیگر به‌نام هاراکیری ریشه دارد که در دهه ۱۹۶۰ میلادی منتشر می‌شد.

شارلی ابدو در سال ۱۹۷۰ و در زمانی پا به عرصه وجود گذاشت که دو حادثه همزمان سرخط‌های خبری را به‌خود اختصاص داده بود: یک آتش‌سوزی مرگبار در یک دیسکوتک که بیش از ۱۰۰ نفر در آن کشته شدند و مرگ ژنرال شارل دوگل، رئیس جمهور پیشین.

نشریه‌‌ی هاراکیری تیتر یکی از شماره‌های خود را به دست‌انداختن مرگ دوگل اختصاص داد و نوشت: «رقص تراژیک در کولومبی (خانه دوگل) یک کشته برجا گذاشت».

انتشار این شماره‌ی هاراکیری جنجالی به پا کرد که نهایتاً به توقیف این نشریه منجر شد. واکنش روزنامه‌نگاران هاراکیری این بود که فوراً هفته‌نامه دیگری تأسیس کردند: شارلی ابدو.


[] يادداشت‌ها




[] پی‌نوشت‌ها

مجله شارلی ابدو چیست و در مطبوعات فرانسه چه جایگاهی دارد؟، وب‌سایت فارسی بی‌بی‌سی: چهارشنبه ٧ ژانویه ٢٠۱۵ - ۱٧ دی ۱۳۹۳


[] جُستارهای وابسته

1 2


[] سرچشمه‌ها

وب‌سایت فارسی بی‌بی‌سی