 |
|
الفبای فارسی دری
فهرست مندرجات
- پیشینه‌ی تاریخی
- ویژگی‌های الفبای فارسی
- روش آموزش الفبای فارسی
- تلفظ الفبای فارسی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
زبان‌شناسی زبان فارسی دری
الفبای فارسی دری یا الفبای دری یا الفبای پارسی (به انگلیسی: Persian alphabet)، گروه سی‌وسه‌گانه‌ی حروف (اَشکال نوشتاری) در خط فارسی دری است که نماینده‌ی نگاشتن (همخوان‌ها یا صامت‌ها) در زبان فارسی است و حروف بی‌صدا نام دارند. به این گروه از حروف (اَشکال)، حروف الفبا یا حروف هجای فارسی می‌گویند.
الفبای فارسی از عربی گرفته شده است و چهار حرف (واج) از آن بیشتر دارد و در بعضی اشکال دو حرف ك (ک = عربی) و ي (ی = عربی) با آن متفاوت است.
| ▲ | پیشینه‌ی تاریخی |
شاهنشاهی ساسانی، در ٦۵۱ میلادی، به اتمام رسید و بیشتر قلمروهای آن ضمیمه خلافت اسلامی شدند. پس از آن، زبان عربی زبان رسمی، فرهنگی و به‌ویژه دینی قلمرو تازیان شد. در قرن نهم میلادی، زبان دری (فارسی نوین)، در شمال افغانستان کنونی جان گرفت که با الفبای عربی نوشته می‌شد و پُر از واژه‌های عربی بود. در زمان حاکمیت ترکان و مغولان، این زبان، زبان رسمی فرمانروایان مسلمان در افغانستان، ایران کنونی، ماورای نهر، هند و ترکیه بود. پس از قرن نوزدهم، قلمرو این زبان منحصر به سه کشور افغانستان، ایران کنونی و تاجیکستان گردید.
| ▲ | ویژگی‌های الفبای فارسی |
اساس الفبای فارسی با الفبای عربی یکی است، اما الفبای فارسی دارای چهار حرف است که واج‌های متناظر آن‌ها در عربی استاندارد وجود ندارد. برخی از حروف فارسی با حروف متناظر خود در عربی متفاوت هستند؛ مثلاً حرف «ک» در فارسی در حالت پایانی یا تنها با سرکش نوشته می‌شود در حالی‌که این حرف در عربی در این دو حالت بدون سرکش به‌صورت «ك» نوشته می‌شود. هم‌چنین حرف «ی» در حالت پایانی در فارسی بدون نقطه است، اما در عربی با دو نقطه به‌صورت «ي» نوشته می‌شود. برخی از حروف در فارسی دارای بیش از یک شکل هستند، مانند حرف «هـ».
الفبای فارسی شامل ۳۳ حرف است. این حروف ۳۳گانه، دارای حالت‌های متفاوت نوشتاری‌اند. یک حرف یا یک شکلِ یکسان از یک حرف ممکن است نمایندهٔ چند واج متفاوت باشد (مانند شکل: «ا»، از گروه «الف» که نمایندهٔ مصوت بلند ـا (مانند «باد» و «زاد») و هم صامتِ «همزه» (مانند «ابر» و «امروز» و «اردک») هر دو می‌تواند باشد)، و برعکس، ممکن است چند حرف متفاوت همگی اشاره به یک واج یکسان داشته باشند (مانند حروف متفاوت: س، ص، ث که همه مشترکاً نشانهٔ واج صامتِ «س» می‌باشند).
در ضمن، برای نگاشتن واکه‌های بلندِ سه‌گانه (ا، ی، و) نیز از سه تا از حروف الفبا کمک گرفته می‌شود که با سه صامتِ «الف»، «واو» و «ی» هم‌شکل نوشته می‌شوند. واکه‌های کوتاه معمولاً بدون علامت و در موارد ضروری با علامت‌های «زیر» (فتحه ـَ)، «زِبَـر» (کسره ـِ) و «پیش» (ضمه ـُ) مشخص می‌گردند. به علامت‌های به‌کاررفته برای واکه‌ها «حروف صدادار» (بلند و کوتاه) گفته می‌شود.
| ▲ | روش آموزش الفبای فارسی |
الفباها به سه گروه آوایی،[] غیرآوایی[] و نیمه‌آوایی[] تقسیم می‌شوند. روش‌های آموزش الفبا نیز به سه دسته تقسیم می‌گردند: روش تحلیلی، روش کلی و روش ترکیبی. روش تحلیلی برای آموزش الفباهای آوایی به کار می‌رود. در روش تحلیلی، کلمه به صداهای تشکیل‌دهنده‌ی آن تجزیه شده و سپس نوشتن آموزش داده می‌شود. در روش کلی، نوشتن کل کلمه آموزش داده می‌شود.[] روش کلی برای آموزش الفباهای غیرآوایی به‌کار می‌رود. روش ترکیبی برای آموزش الفباهای نیمه‌آوایی به‌کار گرفته می‌شوند. الفبای فارسی در زمره‌ی الفباهای نیمه‌آوایی قرار دارد و برای آموزش آن از روش ترکیبی استفاده می‌شود. روش ترکیبی بهترین روش برای آموزش الفبای نیمه‌آوایی فارسی است. در آموزش الفبای فارسی هرگاه حرف مورد نظر آوایی باشد از روش تحلیلی، و هرگاه غیرآوایی باشد از روش کلی استفاده می‌گردد.[]
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ زبان‌شناسی │ سامانه‌های نوشتاری │ دستور خط │ حروف الفبا │ زبان فارسی دری
