 |
|
سلامت زنان
فهرست مندرجات
.
شرم، بکارت و سلامت زنان
باکرگی (Virginity) حالت شخصی می‌باشد که هیچ‌گاه آمیزش جنسی نداشته است. به این اشخاص باکره گفته می‌شود. باکرگی در برخی از فرهنگ‌ها و مذاهب از اهمیت خاصی برخوردار است و به‌ویژه برای دوشیزگان به‌معنای پاکدامنی، شرافت و شایستگی آن‌هاست.
معمولاً وجود پرده بکارت را نشانه باکرگی می‌دانند اما از نظر علمی نشانه دقیقی نیست چراکه ممکن است پرده بکارت در دخول جنسی از بین نرود یا به دلیلی غیر از رابطه جنسی از بین رفته باشد.
در بسیاری از فرهنگ‌ها باکرگی دختر ارتباطی تنگاتنگ با حیثیت شخصی و حتی خانوادگی دارد، به‌ویژه آن‌هایی که «جوامع شرم» نامیده می‌شوند، جوامعی که در آن‌ها از دست دادن باکرگی باعث شرم عمیق است. حذف بکارت هم‌چنین، نقطه عطفی در زندگی یک فرد قلمداد می‌شود. در جنس زن پرده‌ی واژینال لایه‌ی نازکی از جنس غشای داخلی فرج است که تا حدی می‌تواند مجرای واژن را مسدود کند. این پرده انعطاف‌پذیر است و می‌تواند در اولین تماس کشیده یا پاره شود. در طول تاریخ، حضور یک پرده سالم (دست نخورده) به‌وسیله‌ی بسیاری شواهد فیزیکی بکارت، مورد بررسی قرار می‌گرفته است و جاری شدن خون به‌علت پاره‌شدن آن پس از اولین مقاربت به‌معنای بکارت محسوب می‌شد.
البته حضور پرده‌ی واژینال اغلب نشانه‌ای از باکرگی است؛ اما لزوماً این‌گونه نیست؛ چراکه ممکن است دخول بدون پارگی پرده واژینال انجام شود. از طرف دیگر با توجه به شکل پرده‌ی واژینال، ضخامت و پوشش فوق‌العاده متغیر آن، و بودن این پرده در محل ورود واژن، پرده‌ی واژینال ممکن است از طریق راه‌هایی علاوه بر فعالیت جنسی پاره شود. هم‌چنین گفته می‌شود برخی زنان، فاقد پرده واژینال هستند، اما برخی با توجه به تحقیقات اخیر، در این مورد شک دارند. درست است که تقریباً تمامی زنان با پرده‌ی واژینال به‌دنیا می‌آیند، ولی لزومی ندارد که حتماً بعد در اولین رابطه‌ی جنسی واژینالی‌شان تغییر قابل مشاهده‌ای در پرده‌ی بکارت تجربه کنند.
برخی از جوانان برای حفظ پرده‌ی واژینال خود به روش‌های دیگر آمیزشی مثل سکس دهانی یا مقعدی روی می‌آورند و عمل‌های جراحی ترمیم پرده بکارت نیز اوضاع را پیچیده‌تر کرده است. این جراحی‌ها هم برای زنان فعال جنسی که قصد بازگرداندن بکارت خود را دارند و هم برای زنان باکره‌ای که نگران هستند که پاره‌شدن پرده‌ی واژینال آن‌ها خون کافی برای اثبات باکرگی آن‌ها فراهم نکند، انجام می‌شود. در اکثریت زنان پرده واژینال ساختار اولیه‌ای [به‌جا مانده از دوره‌های تکاملی قبلی] دارد به‌گونه‌ای که در آن‌ها هیچ‌گونه ممانعتی در راه ورودی واژن وجود ندارد و ممکن است از طریق فعالیت‌های فیزیکی پاره شود. در بسیاری از زنان چنان پرده‌ی واژینال نازک و آسیب‌پذیری دارند که به آسانی کشیده می‌شود یا اصلاً از ابتدای تولد دارای سوراخ است. پرده‌ی واژینال از این دست، ممکن است در دوران کودکی پاره شود بدون این‌که شخص حتی از آن آگاهی پیدا کند. گاهی یک لغزش سهوی در راندن دوچرخه ممکن است باعث شود که زین دوچرخه آن‌قدر به مدخل واژن فرو رود که برای پاره‌شدن پرده‌ی واژینال کافی باشد.
سرطان دهانه‌ی رحم چهارمین سرطان شایع بین زنان در جهان است. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی سرطان دهانه‌ی رحم سالانه دست‌کم جان نزدیک به سیصد هزار زن را می‌گیرد. ۸۵ درصد از این مرگ و میرها در کشورهای در حال توسعه اتفاق می‌افتد.
ویروس اچ‌پی‌وی که یک ویروس مقاربتی بسیار شایع است، عامل ۹۹ درصد موارد سرطان دهانه‌ی رحم است. برای جلوگیری از این بیماری، بیماریابی سرطان گردن رحم انجام می‌شود که به پاپ اسمیر معروف است. این تست که معمولاً بدون درد و خونریزی است (بسیار شبیه معاینه‌ی اعضای تناسلی زنان است) اما می‌تواند ناخوشایند باشد نمونه‌ای از سلول‌های گردن رحم برداشته می‌شود. بعد، این نمونه در آزمایشگاه بررسی می‌شود تا ببینند آیا تغیرات سرطانی در سلول‌ها دیده می‌شود و آیا ویروس اچ‌پی‌وی در دهانه‌ی رحم فرد وجود دارد یا نه.
توصیه می‌شود که افرادی که از نظر جنسی فعال هستند حتی اگر دخول کامل صورت نگرفته آزمایش پاپ اسمیر را انجام بدهند چون امکان انتقال این ویروس از طریق پوست و دهان هم وجود دارد. اما هنوز در بسیاری از جاهای دنیا زنان از انجام این تست خودداری می‌کنند.
یک سوم زنانی که در یک نظرسنجی در بریتانیا شرکت کرده‌‌اند گفته‌اند به دلیل شرم از فرم و شکل واژن خود و بوی واژن و ترشح آن از دادن تست پاپ اسمیر خودداری می‌کنند. خواندن این مطلب برای من شوکه کننده بود. این‌که در این زمانه و در این کشور زنان جوان حاضرند سلامت و بهداشت خود را به دلیل چنین چیزهای پیش‌پا افتاده‌ای نادیده بگیرند برای من غیرقابل درک بود. اما این باعث شد که به یاد دورانی از زندگی خود در ایران بیافتم.
در ایران در دوران دانشجویی فعالیت جنسی زنان جوان هم سن و سال من تقریباً همیشه پنهانی بود. تقریباً همه در ترس و نگرانی از این بودند که خانواده‌‌های‌شان از این باخبر شوند که رابطه‌ی جنسی دارند و تقریباً همه هیچ‌گونه اطلاعات درست و جامعی درباره سلامت و بهداشت جنسی نداشتند. سکس در دوران جوان‌تری در ایران مانند رانندگی با چراغ خاموش در تونلی تاریک بود.
در آن‌زمان اینترنت هنوز فراگیر نبود و اطلاعات زنان در حد صحبت‌های درگوشی دوستان از تجربه‌های خود بود. تقریباً هیچ‌کس نمی‌دانست که اگر از نظر جنسی فعال است باید هر ازگاهی به دکتر متخصص زنان هم سر بزند. اکثر ما از بیماری‌های مقاربتی و ویروس‌هایی که می‌توانستیم به آن‌ها آلوده بشویم بی‌خبر بودیم. تنها نگرانی ما ایدز بود و بارداری.
خاطره اکثر زنان جوان آن‌زمان از اولین‌باری که به دکتر زنان مراجعه کرده بودند یکی بود. «ازدواج کردین؟» اولین سئوال دکتر بود. این سئوال دکتر از همان ابتدا این پیام را می‌داد که شرط این‌که زنی باکره نباشد این است که متاهل باشد و همین، صداقت بین بیمار و دکتر را از بین می‌برد. به گفته چندین دوست و آشنا مدت‌ها طول می‌کشید تا بتوان رابطه‌ای صادقانه با دکتر زنان در ایران داشت. بسیاری از زنانی که متاهل نبودند اما رابطه‌ی جنسی داشتند سال‌ها به دلیل شرم، بهداشت و سلامت خود را نادیده می‌گرفتند. آن زنان جوان ایرانی با این زنان بریتانیایی که در نظرسنجی شرکت کرده بودند چقدر فرق داشتند؟
در کانال تلگرامم مطلبی درباره‌ی سرطان دهانه‌ی رحم منتشر کردم و طولی نکشید که متوجه شدم که هر چند از آن دورانی که بالا ذکر کردم دو دهه گذشته اما وضعیت هنوز فرق چندانی نکرده.
یک زن سی ساله از مشهد به من پیام داد تا تجربه شخصی خودش را از تست پاپ اسمیر با من در میان بگذارد. او میگوید که هفت سال است از نظر جنسی فعال است، ازدواج نکرده و چند تجربه اولش از مراجعه به دکتر زنان آن‌قدر ناخوشایند بوده که چند سالی به دکتر سر نزده بوده. این خانم بالاخره برای انجام پاپ اسمیر مراجعه می‌کند. او میگوید در این مطب بیماران را دو تا دو تا به اتاق دکتر می‌فرستادند و «وقتی وارد شدم دکتر پرسید عزیزم چند سال است ازدواج کردی؟ کمی مکث کردم و گفتم یک‌سال. اول می‌خواستم راستش را بگویم اما جلوی یک بیمار دیگر و وقتی که دکتر چنین سوالی کرد شوک شدم و راستش را نگفتم.» او ادامه می‌دهد: «می‌خواستم به دکتر بگویم این حق من است که با شما تنها باشم و مشکلم را که حتی شاید گفتنش به شما هم برایم سخت باشد بتوانم به‌صورت خصوصی به شما بگویم، اما این کار را نکردم.» دکتر به این خانم میگوید که پاپ اسمیر را سه سال بعد از ازدواج باید انجام دهد و از آنجایی که او به دروغ گفته بود که تنها یک‌سال است ازدواج کرده و رابطه‌ی جنسی دارد، پزشک متخصص به او میگوید پاپ اسمیر لازم نیست.
پیام‌های دیگری از زنان گرفتم که نگران بودند در شهرهای کوچک‌شان در مطب دکتر زنان دیده شوند. «آخر تا کسی نخواهد باردار شود یا باردار نباشد که پیش دکتر زنان نمی‌رود»، این را زن جوانی از یک شهر کوچک برایم نوشته بود. در شبکه‌های اجتماعی صحبت از این است که بعضی از پزشکان یا شرکت‌های بیمه به خانواده‌‌های زنانی که متاهل نیستند اما برای آزمایش‌های واژینال به دکتر مراجعه می‌کنند اطلاع می‌دهند که فرزندشان باکره نیست.
کنجکاو شدم و با چند دکتر زنان در تهران، اصفهان و مشهد تماس گرفتم و از آن‌ها پرسیدم که اگر زنی به آن‌ها برای معاینه یا آزمایش پاپ اسمیر مراجعه کند، آیا وضعیت تاهل آن زن را جویا می‌شوند و آیا به خانواده او اطلاع می‌دهند؟ «متاهل بودنشان به ما مربوط نیست، ما به این چیزها کاری نداریم»، این جواب خانم دکتری در تهران بود. پزشکان دیگر هم گفتند که رازدار بیمار هستند و هرگز چنین مسائلی را به خانواده‌‌های زنان خبر نمی‌دهند اما یک خانم دکتر در مشهد گفت می‌داند که بعضی از پزشکان ممکن است زنانی را که ازدواج نکرده‌اند اما رابطه‌ی جنسی دارند، معذب کنند.
تابلوی اطلاعات پاپ اسمیر در بیمارستان هدایت تهران
در بیمارستان هدایت تهران تابلویی نصب شده که درباره‌ی تست پاپ اسمیر در این مرکز اطلاعات می‌دهد. تصویر این تابلو را کسی از تهران برایم فرستاده. در پاراگراف آخر نوشته شده: «خانم‌‌هایی که خودشان بیمه شده اصلی می‌باشند و یا از طریق پدرشان (مستمری بگیر-دختر) تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند جهت انجام تست پاپ اسمیر نیاز به ارایه مدرک دال بر متاهل بودنشان (صیغه‌نامه-شناسنامه) می‌باشند.» یک خانم پزشک که در بیمارستانی دولتی در استان خراسان جنوبی کار می‌کند به من گفت «ما فقط از بیمار سوال می‌کنیم که به‌قول معروف باکره هست یا خیر اما هیچ مدرکی نمی‌خواهیم.» زنان زیادی از شهرهای بزرگ با من تماس گرفتند و گفتند که کسی برای این آزمایش از آن‌ها سند ازدواج نخواسته اما روایت زنان جوان در شهرهای کوچک متفاوت است. آن‌ها می‌گویند از آن‌ها خواسته شده برای انجام پاپ اسمیر صیغه‌نامه ارائه دهند.
نهادهای بهداشتی در ایران درباره افزایش سرطان دهانه‌ی رحم در ایران هشدار داده‌اند. سال پیش وزارت بهداشت اعلام کرد که خانه‌های بهداشت تست پاپ اسمیر را به‌صورت رایگان برای زنان ۲۵ تا ۶۰ ساله انجام می‌دهند. چند زن جوان با من تماس گرفتند و گفتند از آنجایی که در این مراکز باید پرونده بهداشتی خانوار باز کنند، نمی‌خواهند این آزمایش را آن‌جا انجام دهند مبادا که خانوادهای‌شان از داشتن رابطه‌ی جنسی قبل از ازدواج آن‌ها باخبر شوند. حس بی‌اعتمادی در این زنان باعث می‌شود از این خدمات رایگان چشم‌پوشی کنند.
هزینه تست پاپ اسمیر می‌تواند برای بسیاری سنگین باشد. بعد از تماس با چند پزشک متوجه شدم که انجام تست پاپ اسمیر به تنهایی بین ۴۰ تا هشتادهزار تومان است و اگر این تست به همراه تست اچ‌پی‌وی انجام شود می‌تواند بیش‌تر از سیصد هزار تومان هزینه داشته باشد.
از گفتگو با زنان ایرانی متوجه شدم که بسته به محل اقامت و وضعیت اقتصادی‌شان تجربه‌های متفاوتی برای انجام تست پاپ اسمیر و مراجعه به متخصص زنان دارند. هنوز بسیاری از پزشکان متخصص زنان، شرط این‌که زنی رابطه‌ی جنسی داشته باشد را ازدواج می‌دانند. نقطه مشترک اکثر زنان جوانی که ازدواج نکرده اما رابطه‌ی جنسی دارند حس نگرانی و ترس از آشکار شدن رازشان است.
تست پاپ اسمیر یا پاپ (Pop smear) برای جلوگیری از سرطان و پیش‌سرطان در رحم انجام می‌گیرد. پیش‌سرطان تغییرات سلولی هستند که ممکن است به سرطان مبتلا شوند اگر با راه درست درمان نشوند. تست پاپ اسمیر دهانه‌ی رحم را برای تغییرات غیرطبیعی سلول بررسی می‌کند. دهانه‌ی رحم قسمت پایین‌تر رحم است که به واژن متصل می‌شود. تغییرات سلولی که بر روی دهانه‌ی رحم ایجاد می‌شود اگر یافت نشود و درمان نشود، می‌تواند منجر به سرطان دهانه‌ی رحم شود. پاپ اسمیر یکی از بهترین کارهایی است که می‌تواند برای جلوگیری از سرطان دهانه‌ی رحم انجام شود. این تست می‌تواند نشانه‌های اولیه‌ی سرطان دهانه‌ی رحم را پیدا کند. آزمایشات پاپ اسمیر هم‌چنین می‌توانند سلول‌های غیرطبیعی دهانه‌ی رحم را قبل از تبدیل‌شدن به سلول‌های سرطانی پیدا کنند.
رازی که امید دارند تا وقتی ازدواج نکرده‌اند پنهان بماند. این ترس و نگرانی ریشه در تفکری دارد که ارزش زن را به بکارت و «دست نخوردگی» او می‌داند و به‌همین دلیل بعضی از زنان جوان برای حفظ آبرو و از روی شرم، بهداشت و سلامت خود را پشت گوش می‌اندازند. برای بسیاری از زنان جوان هنوز مراجعه به دکتر زنان جسارت می‌خواهد. هر چه این زنان از محیط‌های سنتی‌تر و طبقات اقتصادی ضعیف‌‌تر باشند آسیب‌پذیرتر خواهند بود. فقدان آموزش جنسی به موقع و اطلاعات لازم درباره بهداشت جنسی، کوتاهی نهادهای بهداشتی و رسانه‌ها در اطلاع‌رسانی فراگیر و صادقانه درباره این مسائل، تابوهای فرهنگی و توقع این‌که زنان تا زمان ازدواج بکارت خود را حفظ کنند یا دست‌کم به حفظ آن تظاهر کنند همه تاثیرات جدی بر سلامت و بهداشت زنان دارند. تاثیراتی که می‌تواند به قیمت جان بعضی از آن‌ها تمام شوند.[۱]
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- فرانک عمیدی، شرم، بکارت و سلامت زنان، وبسایت فارسی بی‌بی‌سی: پنج‌شنبه ۲۵ ژانویه ۲۰۱۸ - ۵ بهمن ۱۳۹۶
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ وبسایت بی‌بی‌سی
