 |
|
جنگ در افغانستان
فهرست مندرجات
.
کی به طالبان پول می‌دهد؟
در سال ۱۹۹۶ طالبان، کابل پایتخت افغانستان را تصرف و امارت اسلامی افغانستان را تاسیس نمود. آن‌ها بیش از ۹۰ درصد کشور را تحت کنترل گرفتند و منطقه‌ی کوچکی را در شمال شرقی برای مجاهدین اختصاص دادند که پایان جنگ‌های داخلی بین مجاهدین و شروع حکومتی نو توسط طالبان برای افغانستان بود. در همین سال، جامعه جهانی، شامل آمریکا، بیان نمودند که طالبان منبع بسیار پایداری برای به‌دست گرفتن کنترل این کشور جنگ‌زده هستند. ولی افراط آن‌ها در قوانین اسلامی و مذاکره نکردن با دشمنان به‌زودی این حرف را نقض کرد.
در سال ۱۹۹۶، اسامه بن‌لادن و گروهش القاعده وارد افغانستان شده و از آن‌جا به‌عنوان مرکز عملیات‌های خود استفاده نمودند. با وجود طالبان، القاعده توانست از افغانستان برای اهداف نظامی، آموزش سربازانش، خرید و فروش اسلحه، هماهنگی با دیگر جهادی‌ها و نقشه برای طرح‌های جدید تروریستی خود استفاده کند.
به‌دنبال حملات ۱۱ سپتامبر، جنگ به‌رهبری آمریکا، با هدف حمله به القاعده، در افغانستان انجام شد و باعث حذف طالبان از قدرت گردید. پس از سال ۲۰۰۱ سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به‌شدت درگیر این جنگ شد، طوری‌که عملیات‌های جنگی تحت هدایت آمریکا و فرمانده‌هایش انجام می‌گردید. در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۴، ناتو رسماً به عملیات جنگی در افغانستان پایان داد و تمامی مسئولیت‌های امنیتی را به دولت افغانستان واگذار کرد و از این‌رو دوره‌ی جدیدی از جنگ آغاز شد که تاکنون ادامه دارد.
منبع تأمین درآمد طالبان موضوعی است که اکنون ایالات متحده آمریکا نیز اذعان می‌کند که در گذشته توجه به آن نکرده است. برخی از منابع رسمی در پاکستان بودجه طالبان مستقر در مناطق مرزی میان افغانستان و پاکستان را سالانه به سه تا چهار میلیارد دلار تخمین زده‌اند. اویس احمد غنی والی (استاندار) ایالات سرحد پاکستان می‌گوید: «این پول از کجا می‌آید؟ با ذکات و کمک‌های خیریه نمی‌توان این مبلغ را تهیه کرد.»
مافیای مواد مخدر نیز نمی‌تواند این مصرف گزاف را تامین کند. «غنی در ادامه می‌گوید: «روشن است که این پول از خارج می‌آید. پاکستان که این پول را به آن‌ها نمی‌دهد! «بخشی از این پرسش را اخیراً ریچارد هولبروک نماینده‌ی ایالات متحده آمریکا برای افغانستان و پاکستان پاسخ داد او در اظهاراتش در برابر خبرنگاران در آسلام‌آباد گفت که «برخی از افرار طرفدار بینادگرایان عمدتا در کشورهای خلیج فارس از راه‌های غیرقانونی به‌گونه مثال از طریق ارسال حواله، به طالبان کمک مالی می‌کنند.» ایالات متحده آمریکا می‌گوید اکنون توجه را به منابع مالی بنیادگرایان معطوف کرده است و تحقیق در این مورد زمان بیشتری را در بر می‌گیرد.
برخی از تحلیلگران در آمد از راه تجارت غیرقانونی مواد مخدر را به‌عنوان یکی از منابع مهم تمویل مالی طالبان می‌پندارند؛ اما هولبروک این نظر را رد می‌کند و می‌گوید «حتی اگر تجارت غیرقانونی مواد مخدر متوقف شود تاثیر مهمی بر منابع تمویل مالی بینادگرایان نخواهد داشت.»
با آن‌که پس از حملات یازدهم سپتامبر در ایالات متحده آمریکا برخی از کشورهای عربی در خلیج فارس و منجمله عربستان سعودی برخی از حساب‌های بانکی را که ظن آن می‌رفت برای تمویل مالی گروه‌های بینادگرای اسلامی مورد استفاده قرار می‌گرفت مسدود کرد اما این اقدامات هنوزهیچ تاثیری بر فعالیت‌های مسلحانه بنیادگرایان نداشته است.
ناظران به این باورند که طالبان برای ادامه فعالیت خود علاوه بر تجارت غیرقانونی مواد مخدر از راه‌های دیگر از جمله آدم‌ربایی شخصیت‌های مهم و دریافت مبالغ گزاف در بدل رهایی آن‌ها نیز کار می‌گیرند.
یکی از راه‌های دیگری که گفته می‌شود طالبان برای تمویل مالی‌شان از آن بهره می‌گیرند این است که تا کنون در چندین مورد دولت پاکستان مجبور شده است به‌طور غیرمستقیم به آن‌ها پول بدهد.
در سال ۲۰۰۵ نظامیان پاکستانی پس از یک‌سال نبرد با جنگجویان طالبان در وزیرستان جنوبی در بدل معاهده صلح با آنان به چهار تن از فرماندهان قبایلی مبلغ هشتصد هزار دلار پرداختند. این مبلغی بود که فرماندهان قبایلی استدلال می‌کردند آن را برای ادامه مبارزه علیه نیروهای دولتی، از القاعده وام گرفته‌اند و باید آن‌را پس بدهند. در واقع این پول مستقیماً به‌دست رهبران القاعده قرار گرفت.
در جنگی که سربازان بیشتر از ۴۰ کشور قدرتمند جهان با سلاح و تجهیزات مدرن و پیشرفته درگیر آن هستند. مصارف نیروهای بین‌المللی نیز اندک نیست. تنها مصارف آمریکا در این جنگ که شامل مصارف درازمدت از قبیل موظبت از زخمی‌ها نمی‌شود از جنگ دوازده ساله ویتنام فراتر رفته و به دو برابر جنگ کوریا و دو برابر جنگ دوم جهانی رسیده است.
تنها در سال ۲۰۰۸ مصارف جنگ در افغانستان از ۱۶ میلیارد دلار بیشتر بوده که این مبلغ شامل فعالیت‌های استخباراتی نمی‌شود. بریتانیا پیش از جنگ افغانستان مبلغ یک میلیارد دلار برای جنگ کنار گذاشته بود در حالی‌که در اواخر سال ۲۰۰۷ تنها بریتانیا تقریباْ هفت میلیارد دلار به‌طور مستقیم در جنگ افغانستان و عراق خرچ کرد و تخمین‌زده می‌شود که تا پایان سال ۲۰۱۰ مصارف جنگ عراق و افغانستان برای بریتانیا از ۱۸ میلیادر دلار تجاوز کند. این در حالی است که از سال ۲۰۰۲ به این‌سو ۴۶ کشور کمک کننده‌ی عضو ناتو و غیر ناتو به ارزش ۸۲۲ میلیون دلار سلاح و تجهیزات در اختیار دولت افغانستان قرار داده‌اند. در مقابل این همه نیرو و مصارفی که نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا در افغانستان به‌کار گرفته‌اند تخمین‌زده می‌شود که حدود ۱۵۰۰۰ تن از جنگجویان طالب با منابع مالی که سرچشمه آن هنوز درست‌شناسایی نشده قرار دارند. آن‌ها نه تنها از سلاح و تجهیزات مدرن و سنگین زمینی و هوایی برخوردار نیستند بلکه بدون شک مبالغ گزافی را که نیروهای خارجی در اختیار دارند نیز در دسترس آن‌ها قرار ندارد. اما با این‌هم ماشین هیچ جنگی را نمی‌توان بدون پول کافی به‌کار انداخت. برخی از تحلیلگران استدلال می‌کنند از آن‌جایی که جنبش طالبان در سال ۱۹۹۴ به حمایت مستقیم پاکستان به‌وجود آمد این کشور می‌خواهد از وجود این نیرو به عنوان وسیله فشار برای دریافت کمک‌های اقتصادی از غرب و گرفتن امتیازات سیاسی از افغانستان استفاده کند.
از این‌رو ظاهراً به‌نطر می‌رسد که برخی از عناصر در دولت و استخبارات این کشور هنوز هم از نیروهای بینادگرای مثل طالبان و القاعده و گروه‌های مشابه حمایت می‌کنند.
منابع رسمی پاکستان هنوز هم ارتباط نزدیک‌شان با رهبران طالبان افغان را پنهان نمی‌کنند. اطهر عباس سخنگوی ارتش پاکستان نیز اخیراً در مصاحبه با یک تلویزیون آمریکایی گفته بود که این کشور هنوز هم با ملا عمر رهبر طالبان و سایر فرماندهان آن‌ها در ارتباط است و می‌تواند میان طالبان و نیروهای آمریکایی میانجی‌گری کند. در مورد ایران و برخی از کشورهای عربی در خلیج فارس نیز برخی از تحلیلگران نطر مشابهی دارند و معتقدند که القاعده و طالبان به‌نحوی از انحا از حمایت مالی و حتی تسلیحاتی از سوی برخی از حلقات این کشورها سود می‌برند. اما سوال اصلی این است جامعه جهانی پس از هفت سال جنگ کمرشکن و پُرتلفات با مخالفان مسلح در داخل افغانستان چرا در پی آن نشده‌اند تا برای خشکانیدن سرچشمه مالی نیروهای تندو و بنیادگرا گام موثری بردارند.[۱]
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- ببرک احساس، کی به طالبان پول می‌دهد؟، وبسایت فارسی بی‌بی‌سی: شنبه ۱۸ ژوئیه ۲۰۰۹ - ۲۷ تیر ۱۳۸۸
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ وبسایت بی‌بی‌سی
