[نماد] [نمادهای مسیحی]
نماد ماهی (به یونانی: ἰχθύς، با تلفظ: Ichthys یا Ichthus و یا Ikhthus؛ با حروف بزرگ ΙΧΘΥΣ یا ΙΧΘΥΣ)، متشکل از دو قوس متقاطع، که در پایان از سمت راست، فراتر از نقطۀ تقاطع، گسترش یافته و شبیه به تصویر یک ماهی است.
نگاره‌ی ماهـی، از همـان روزهـای اول پیـدایش مسـیحیت، نماد این دین بوده است[۱]. در مسیحیت، ماهی نماد فراوانی و ایمان‌داری است؛ اما برخی آن را سمبول رستگاری، تبلیغ مسیحیت و هم‌چنین عروج عیسی نیز دانسته‌اند[٢]. در انجیل، از ماهی و تنی چند از شاگردان عیسی مسیح که ماهیگیر بودند، ذکر به‌عمل آمده است[٣] و در حال حاضر، این نماد، به‌عنوان «نشانه‌ای از ماهی» یا «ماهی عیسی مسیح» شناخته می‌شود[۴]. باید افزود که مسیحیان، مفهوم این سمبول را از سخنان عیسی مسیح که به شاگردانش گفت: «بعد از این صیاد مردم خواهید بود»، گرفته‌اند.
[↑] نمادشناسی
مسیحیان، ماهی را نماد رستگاری، تبلیغ مسیحیت و هم‌چنین عروج عیسی می‌دانند؛ گاهی از حواریون با عنوان «ماهیگیران انسان» (Fishers of Men) یاد می‌شود[۵]. حروفی که در زبان یونانی واژۀ ماهی را تشکیل می‌دهند، می‌توانند به مخفف عبارت «عیسی مسیح پسر خدا و ناجی» تعبیر شوند[٦]. به‌هواداران مسیحیت لقب «پیسیکولی» داده بودند که در لاتین به‌معنای ماهی است[٧]. در زمان استیلای امپراطوری روم، ماهی نمادی بود که مسیحیان برای شناسایی یکدیگر از آن استفاده می‌کردند؛ بدین‌صورت که وقتی دو مسیحی به یکدیگر می‌رسیدند، یکی از آن‌ها نمادی به‌شکل یک پارانتز (قوس) باز در آسمان می‌کشید و نفر دوم اگر مسیحی بود با یک پارانتز بسته شکل ماهی نفر اول را تکمیل می‌کرد و به این‌صورت آن دو مطمئن می‌شدند که هر دو مسیحی هستند! شکل ماهی روی انگشتر پاپی نیز دیده می‌شود[٨]. 
از سویی دیگر، عده‌ای بر این باور هستند که «ماهی» سمبلی بوده است که قرن‌ها پیش از مسیحیان توسط پگانیست‌ها مورد استفاده قرار گرفته است: ماهی نماد «الهه مادر طبیعت» بوده و یا به‌عبارتی بهتر نماد واژن جنس مونث بوده که به‌عنوان یکی از سرچشمه‌های زایش مورد پرستش بوده است[۹]. شکل ماهی از دو هلال ماه تشکیل می‌شود که در جهت مخالف کنار هم واقع شوند و در آیین پگانیسم، «ماه» الهه‌ی مونث در مقابل «خورشید» خدای مذکر قرار داشت. البته ارتباط بین ماهی و الهه‌ی مونث محدود به پگانیست‌ها نیست: در فرهنگ چینی، «Kwan-yin» الهه مونث به‌شکل ماهی تصویر شده است؛ در فرهنگ هندی «کالی» الهه مونث به «چشم ماهی» مشهور بود؛ در مصر از «Isis» با عنوان ماهی بزرگ ورطه‌ی بی‌پایان نام برده می‌شد و یا داستان آن ماهی که آلت «Osiris» را خورد! در یونان، کلمه «دلفوس» هم به‌معنای ماهی است و هم به‌معنای «رحم» جنس مونث. در جشن‌های مذاهـب قدیـم مدیترانـه‌ای از ماهـی، نـان و شـراب اسـتفاده می‌شـد؛ در اسـکاندیناوی الهه بزرگ «Freya» نام داشـت که به افتخـار او ماهـی می‌خوردنـد و به‌خاطـر او روز ششـم هفتـه را «Friday» می‌نامیدنـد. (جالب این‌جاست که تا چندی پیش کلیسا مومنان را به خوردن ماهی در روز جمعه توصیه می‌کرد، ولی گویا ریشه آن را دریافته و دیگر این فرمان الهی را صادر نکردند!)؛ و در خاور میانه نیز افسوس (Ephesus) الهه بزرگ را به‌شکل یک زن که یک ماهی روی واژن او قرار دارد، نقاشی می‌کردند[۱٠]. 
به‌هر حال، در زبان یونانی که عهد جدید بدان نگارش یافته است، واژه‌ی «ΙΧΘΥΣ» که «ichthus» تلفظ می‌شود، به‌معنای «ماهی» است. این واژه بر زیر دیوار شهر قدیمی روم حک شده که هر حرف آن نماینده‌ی یک اصطلاح است[۱۱]:
| Σ | Y | Θ | X | I |
|---|---|---|---|---|
| Sigma | Upsilon | Theta | Chi | Iota |
| Soter | Yios | Theou | Christos | Iesous |
| Savior | Son | God’s | Christ | Jesus |
| ناجی | پسر | خدا | مسیح | عیسی |
در مجموع، معنی این کلمات در یک عبارت که نشان‌دهندۀ اعتقاد راسخ مومنان مسیحی است، چنین می‌باشد: «من ایمان دارم که عیسی مسیح پسر خدا و نجات‌دهندۀ من است.»[۱٢]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]- (Ichthys) ΙΧΘΥΣ مخفف عبارت یونانی: «Ίησοῦς Χριστός، Θεοῦ Υἱός، Σωτήρ»، است که ترجمه آن به‌زبان دری: «عیسی مسیح، پسر خدا، نجات‌دهنده» است.
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
