 |
|
بلوغ
فهرست مندرجات
- بلوغ جسمانی
- بلوغ روانی
- بلوغ اجتماعی
- بلوغ هیجانی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[رشد انسان] [بلوغ جنسی]
بلوغ (به انگلیسی: Puberty 
؛ به آلمانی: Pubertät)، مرحله‌ی از رشد انسان است که سبب گذار از دوره‌ی کودکی و رسیدن به دوره‌ی بزرگ‌سالی می‌شود. این مرحله، که یکی از مراحل مهم زندگی است و فردی که به دوران بلوغ برسد، بالغ نامیده می‌شود و از نظر جنسی، توانایی تولید مثل دارد.
بلوغ بیشتر اشاره به تغییرات جسمانی در بدن مرد و زن دارد که این دگرگونی با نام بلوغ جسمانی شناخته می‌شود و معمولاً در دوران نوجوانی - بین سنین ۹ تا ۱٦ سالگی - اتفاق می‌افتد.
افزون بر این، بلوغ روانی نیز اشاره به رشد روانی و شخصیتی فرد دارد. هم‌چنین، بلوغ اجتماعی مرحله تکاملی بلوغ انسان است که موجب تعیین شخصیت اجتماعی فرد می‌شود.[بلوغ چیست را مشاهده کنید].
| ▲ | بلوغ جسمانی |
بلوغ جسمانی به مجموعه‌ی تغییرات فیزیکی و فیزیولوژیکی در بدن انسان و سایر جانوران گفته می‌شود که بر اساس این دگرگونی‌ها، و بیشتر بر اثر ترشح هورمون‌های گوناگون، بدن کودک تبدیل به بدن بزرگ‌سال می‌شود. بیشتر این تغییرات جنبه‌ی جنسی دارند و به غدد و اندام‌های جنسی مرتبط می‌شوند. به‌همین علت بلوغ باعث ایجاد آمادگی، احساس نیاز و توانایی سکس و تولید مثل می‌شود. زمان، فرایندها و نشانه‌های بلوغ در پسران و دختران متفاوت است. جهش بلوغ اصطلاحاً به رشد جسمانی بسیار سریعی گفته می‌شود که معمولاً در اوایل بلوغ رخ می‌دهد که در نهایت موجب افزایش قد، وزن و رشد عضلات بدن می‌شود.
به برخی دیگر از نشانه‌های مشترک بلوغ در دختران و پسران، می‌توان به رویش موی زیر بغل و رویش موی در نواحی شرمگاهی، تمایل به جنس مکمل و افزایش ترشح غدد پوستی و بوی بدن اشاره کرد. این دگرگونی‌ها، به سبب تغییرات زیست‌شناسی است که فرد، بر اساس آن توانایی آمیزش جنسی و تولید مثل را می‌یابد.
| اصول تولید مثل (Reproduction basics) |
پسران و دختران بالغ، هر یک دارای سلول جنسی هستند. سلول جنسی پسران اسپرم و سلول جنسی دختران تخمک نامیده می‌شود که پس از آمیزش جنسی، ترکیب اسپرم با تخمک، هستهٔ اولیهٔ جنین (یاخته تخم یا زیگوت) را تشکیل می‌دهد. بنابراین، وجود اسپرم و تخمک، برای آغاز یک زندگی جدید، ضروری است.
حرکت اسپرم به‌سوی تخمک
در دوران بلوغ، بیضه‌های پسران شروع به ساخته‌شدن اسپرم، یعنی یاخته‌های جنسی مردانه می‌نماید و سرانجام اسپرم‌ها، در طی یک فعالیت جنسی به سبب انزال، با منی از بدن بیرون می‌روند. وقتی بر اثر مقاربت جنسی دو جنس مخالف، یکی از میلیون‌ها اسپرم خود را به تخمک رسانیده و وارد آن می‌شود، تخمک بارور شده و زن آبستن می‌شود. به این فرایند، لقاح می‌گویند و یاخته‌ای که از پیوند تخمک و اسپرم پدید می‌آید، تخم نام دارد.
تخمک سلول جنسی زن است. هنگامی که یک دختر زاده می‌شود، تخمدان‌هایش دارای میلیون‌ها تخمک نابالغ است. در دوران بلوغ، در طول یک دورهٔ ماهیانه یک‌بار تخمک‌گذاری رخ می‌دهد و ۴ تا ۵ روز احتمال بارداری برای زن وجود دارد. تخمک‌گذاری که به آزاد شدن تخمک بالغ و در دسترس قرار گرفتن آن برای بارورسازی گفته می‌شود، بخشی از چرخه‌ی قاعدگی ماهانه‌ی یک زن سالم است و معمولاً در میانه‌های این چرخه، عادت ماهانه رخ می‌دهد. به‌طور معمول در هر ماه تنها یک تخمک، بالغ و رها می‌شود.
به‌محض پیوستن یک اسپرم به تخمک، تخمی که از این پیوند پدید می‌آید، در عرض ۲ روز پس از بارداری، سفر خود را از طریق لوله‌ی حمل تخمک به‌سمت رحم آغاز می‌کند که این امر با فعالیت ماهیچه‌های دیواره‌ی لوله میسر می‌شود. در همین‌زمان، تخم خود را چندین‌بار تقسیم می‌کند تا گروهی از یاخته‌ها به‌نام مورولا حاصل شود. پس از ۵ تا ۷ روز، این مجموعهٔ یاخته به رحم می‌رسد و خود را به‌صورت امنی در سطح داخلی رحم جای داده و به رشد خود ادامه می‌دهد. در نهایت، فرد جدیدی که تمام ویژگی‌های گونه را در بر دارد، پدید می‌آید.
در صورتی که تخمک بالغ با اسپرم بر نخورد، طی عادت ماهانه، از بدن زن خارج می‌شود.
| بلوغ در پسران |
بلوغ در پسران دیرتر از دختر دختران روی می‌دهد و معمولاً سنین ده یا دوزاده تا شانزده سالگی زمان بروز بلوغ جسمانی در پسران است. سرعت بلوغ نیز در پسران کمتر از دختران است و به همین دلیل دوران بلوغ و تکمیل نشانه‌های آن در پسران بیش از دختران طول می‌کشد.
در این دوران، در پسرها غده هیپوفیز واقع در قاعده مغز شروع به ترشح هورمون‌هایی می‌کند که بیضه را برای تولید هورمون جنسی مردانه یعنی تستوسترون تحریک می‌کنند. این هورمون‌ها باعث ایجاد تغییراتی مثل بزرگی اعضای تناسلی و رشد موی بدن و سپس تولید اسپرم و افزایش میل جنسی می‌شوند. تغییرات ایام بلوغ در پسران را مشاهده کنید.
نشانه‌های بلوغ در پسران که معمولاً از آن‌ها با عنوان صفات ثانویه جنسی نیز نام برده می‌شود، عبارتند از:
| بلوغ در دختران |
| ▲ | بلوغ روانی |
| ▲ | بلوغ اجتماعی |
| ▲ | بلوغ هیجانی |
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
[▲] پی‌نوشت‌ها
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ زیست‌شناسی │ روان‌شناسی │ مراحل رشد انسان
