 |
|
دستگاه ادراری
فهرست مندرجات
◉ ساختارهای دستگاه ادراری
◉ گرده
◉ تشکیل ادرار
◉ ذخیره و تخلیه ادرار
◉ آسیب‌شناسی دستگاه ادراری
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
کالبدشناسی دستگاه‌های بدن
دستگاه ادراری یا دستگاه میزش (به انگلیسی: Urinary system یا Renal system)، یکی از دستگاه‌های بدن انسان است که برای دفع ادرار (میز) به‌کار می‌رود و شامل گرده‌ها یا کلیه‌ها (Kidneys)، میزنای‌ها (Ureters)، مثانه (Bladder) و پیشاب‌راه (Urethra). بخش انتهایی میزراه‌ها (مجاری ادرار) در جنس نر و ماده متفاوت می‌باشد.
| ▲ | ساختارهای دستگاه ادراری |
گرده‌ها یا کلیه‌ها (Kidneys)، میزنای‌ها (Ureters)، مثانه (Bladder) و پیشاب‌راه (Urethra) ساختارهای اصلی دستگاه ادراری هستند. این ساختارها خون را تصفیه و مواد زائد را به‌شکل ادرار از بدن دفع می‌کنند. از لحاظ اندازه و موقعیت اندام‌های ادراری در جنس نر و ماده اندکی باهم متفاوت هستند.
The kidneys, ureters, bladder, and urethra are the primary structures of the urinary system. They filter blood and remove waste from the body in the form of urine. The size and position of lower urinary structures vary with male and female anatomy.
◼ گرده‌ها (Kidneys): کُلیه یکی از اندام‌های درونی بدن انسان است که کار آن تصفیه خون از مواد زائد و دفع متابولیت‌های بدن می‌باشد.
The kidneys are bean-shaped organs situated on the back of the abdominal wall, behind the peritoneum. The right kidney sits slightly lower than the left to accommodate the liver. The kidneys filter blood (supplied by the renal arteries) to remove unwanted substances. They also secrete waste into the urine.
کلیه‌ها یک جفت عضو لوبیایی شکل و قهوه‌ای رنگ می‌باشند که در طرفین ستون فقرات و در موازات اصلی مهره ۱ تا ۳ کمری، بر روی جدار خلفی شکم و بیرون از حفره صفاق قرار دارند. با این حال، کلیه راست اندکی پایین‌تر از کلیه چپ واقع است.
Urine drains from the renal pelvis of each kidney into the ureters. The ureters are long, thin tubes made of smooth muscle. Contractions of the smooth muscle push urine down through the ureters and into the bladder. In adults, the ureters are 25–30 cm long, about the length of a 12-inch ruler.
◼ میزنای‌ها (Ureters): لوله‌های باریکی هستند که در افراد بالغ معمولاً میان ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر درازا دارند و از عضلات صاف ساخته شده‌اند. فشاری که به‌سبب انقباض این عضلات ایجاد می‌شود، باعث می‌گردد تا ادرار از کلیه‌ها و از طریق میزنای‌ها به مثانه منتقل شود.
◼ مثانه (Urinary bladder):
The Urinary Bladder Is a Reservoir for Urine: Urine flows through the ureters into the urinary bladder. In women, the bladder is located in front of the vagina and below the uterus. In men, the bladder sits in front of the rectum and above the prostate gland. The wall of the bladder contains folds called rugae, and a layer of smooth muscle called the detrusor muscle. As urine fills the bladder, the rugae smooth out to accommodate the volume. The detrusor relaxes to hold the urine, then contracts for urination. An adult bladder is full at about half a liter, or about two cups.
◼ پیشاب‌راه زن (Female Urethra):
The Female Urethra Is Shorter Than the Male Urethra: Urine produced in the kidneys passes through the ureters, collects in the bladder, and is then excreted through the urethra. In females, the urethra is narrow and about 4 cm long, significantly shorter than in males. It extends from the bladder neck to the external urethral orifice in the vestibule of the vagina.
◼ پیشاب‌راه مرد (Male Urethra):
The Male Urethra Is Divided into Three Sections: In males, the urethra is about 17.5–20 cm, four or five times as long as in females. The male urethra is divided into three sections: the prostatic urethra (the widest portion), the membranous urethra (the narrowest portion), and the spongy urethra (the longest portion). It extends from the bladder neck through the prostate and the penis to the external urethral orifice. In men, both urine and semen pass out of the body through the urethra.
| ▲ | گرده |
گُرده‌ها یا کلیه‌ها، در پشت دیواره‌ی شکم و در آغاز و بالای دستگاه ادراری قرار دارند و خون را تصفیه یا فیلتر می‌کنند. این اندام‌ها (دو گُرده) به‌طور مداوم در حال کار هستند: گُردیزه یا (Nephron)، ساختارهای ریز در هرم‌های کلیوی (Renal pyramids) یا درون‌بخش‌های گُرده (Renal medulla)، هر روز گالون‌ها خون را تصفیه می‌کنند. کلیه‌ها با دفع مواد ناخواسته به‌توسط ادرار بدن را تمیز کرده و مواد مورد نیاز را به خون باز می‌گردانند.
The kidneys sit at the back of the abdominal wall and at the start of the urinary system. These organs are constantly at work: Nephrons, tiny structures in the renal pyramids, filter gallons of blood each day. The kidneys reabsorb vital substances, remove unwanted ones, and return the filtered blood back to the body. As if they weren’t busy enough, the kidneys also create urine to remove all the waste.
به‌سخن دیگر، در هر دقیقه ۵۰۰ سی‌سی پلاسما وارد نفرون شده و تنها ۱۰۰ سی‌سی از آن پالایش می‌گردد. با نگرش به این‌که در همین مدت تنها کمتر از ۱ سی‌سی ادرار پایه‌ریزی می‌گردد، بنابراین بیش‌تر از ۹۹٪ از آبی که وارد کپسول بومن شده است، در عمل باز جذب به خون بازگشت داده می‌شود. مهم‌ترین عمل کلیه‌ها در انسان و پستانداران دفع مواد نیتروژن‌دار مانند اوره است.
رونگاره و شمای کلیه: ۱- بافت‌های مخروطی کلیوی، ۲- سرخرگ‌های میان بافتی، ۳- سرخرگ کلیوی، ۴- سیاه‌رگ کلیوی، ۵- ناف کلیه، ۶- لگنچه کلیوی، ۷- میزنای، ۸- فرورفتگی فرعی، ۹- کپسول کلیوی، ۱۰- بخش پایینی کپسول کلیوی، ۱۱- بخش بالایی کپسول کلیوی، ۱۲- سیاه‌رگ میان بافتی، ۱۳- نفرون، ۱۴- فرورفتگی فرعی، ۱۵- فرورفتگی اصلی، ۱۶- برآمدگی کلیوی، ۱۷- ستون برتین یا ستون کلیوی
فیزیولوژی کلیه (Renal physiology)، شامل تمام کارکردهای این اندام، از جمله باز جذب گلوکز، اسید آمینه و دیگر مولکول‌های کوچک٬ تنظیم یون‌های سدیم، پتاسیم و سایر الکترولیت‌ها (Electrolyte) است. نیز تنظیم تعادل مایعات و روش تنظیم فشار خون در بدن سالم٬ حفظ تعادل اسید و باز٬ تولید انواع هورمون از جمله اریتروپوئیتین (Erythropoietin) و نیز فعال‌سازی ویتامین د (Vitamin D) می‌باشد.
The Kidneys Are Retroperitoneal Organs in the Abdomen: The kidneys are located behind the peritoneum, and so are called retroperitoneal organs. They sit in the back of the abdomen between the levels of the T12 and L03 vertebrae. The right kidney is slightly lower than the left kidney to accommodate the liver. Both kidneys are bean-shaped and about the size of an adult fist.
Blood Flows In and Out of the Kidneys Through Renal Arteries and Veins: Blood enters the kidneys through renal arteries. These arteries branch into tiny capillaries that interact with urinary structures inside the kidneys (namely the nephrons). Here the blood is filtered. Waste is removed and vital substances are reabsorbed back into the bloodstream. The filtered blood leaves through the renal veins. All the blood in the body moves in and out of the kidneys hundreds of times each day—that’s about 200 quarts of liquid to be filtered every 24 hours.
The Kidneys Are Composed of Three Main Sections: Each kidney consists of an outer renal cortex, an inner renal medulla, and a renal pelvis. Blood is filtered in the renal cortex. The renal medulla contains the renal pyramids, where urine formation takes place. Urine passes from the renal pyramids into the renal pelvis. This funnel-shaped structure occupies the central cavity of each kidney and then narrows as it extends out to join the ureter. Urine drains from the renal pelvis into the ureter.
Nephrons: The Basic Functional Units of Blood Filtration and Urine Production. Each kidney contains over 1 million tiny structures called nephrons. The nephrons are located partly in the cortex and partly inside the renal pyramids, where the nephron tubules make up most of the pyramid mass. Nephrons perform the primary function of the kidneys: regulating the concentration of water and other substances in the body. They filter the blood, reabsorb what the body needs, and excrete the rest as urine.
| ▲ | تشکیل ادرار |
هر دو کلیه وقتی به‌طور مناسب و کافی هیدراته (رسیدن آب کافی به سلول‌های بدن) می‌شوند، ادرار تولید می‌شود و این ادرار از دو کلیه به سیستم جمع‌کننده‌ی ادرار می‌ریزد و از طریق حالب‌ها یا میزنای‌ها (Ureters) به مثانه انتقال می‌یابد و در نهایت از بدن دفع می‌شود.
Filtration, Reabsorption, Secretion: The Three Steps of Urine Formation: The kidneys filter unwanted substances from the blood and produce urine to excrete them. There are three main steps of urine formation: glomerular filtration, reabsorption, and secretion. These processes ensure that only waste and excess water are removed from the body.
ادرار (Urine) مایعی است که ۹۵ درصد آن‌را آب و ۵ درصد باقی‌مانده را مواد محلول و ماده‌ای به‌نام اوره که حاوی نیتروژن است، تشکیل می‌دهد. ادرار توسط کلیه‌ها تولید شده و حجم ادرار تولیدشده توسط هورمون‌ها تنظیم می‌شود. اگر خون بیش از اندازه غلیظ شود، غده‌ی هیپوفیز (تولیدکننده هورمون‌های کاهش ادرار با نماد اختصاری ADH) این عمل باعث کم‌شدن حجم ادرار شده و در دفع آب صرفه‌جویی می‌شود؛ اگر خون رقیق باشد میزان تولید ADH کاهش و میزان تولید ادرار افزایش می‌یابد.
The Glomerulus Filters Water and Other Substances from the Bloodstream: Each kidney contains over 1 million tiny structures called nephrons. Each nephron has a glomerulus, the site of blood filtration. The glomerulus is a network of capillaries surrounded by a cuplike structure, the glomerular capsule (or Bowman’s capsule). As blood flows through the glomerulus, blood pressure pushes water and solutes from the capillaries into the capsule through a filtration membrane. This glomerular filtration begins the urine formation process.
The Filtration Membrane Keeps Blood Cells and Large Proteins in the Bloodstream: Inside the glomerulus, blood pressure pushes fluid from capillaries into the glomerular capsule through a specialized layer of cells. This layer, the filtration membrane, allows water and small solutes to pass but blocks blood cells and large proteins. Those components remain in the bloodstream. The filtrate (the fluid that has passed through the membrane) flows from the glomerular capsule further into the nephron.
Reabsorption Moves Nutrients and Water Back into the Bloodstream: The glomerulus filters water and small solutes out of the bloodstream. The resulting filtrate contains waste, but also other substances the body needs: essential ions, glucose, amino acids, and smaller proteins. When the filtrate exits the glomerulus, it flows into a duct in the nephron called the renal tubule. As it moves, the needed substances and some water are reabsorbed through the tube wall into adjacent capillaries. This reabsorption of vital nutrients from the filtrate is the second step in urine creation.
Waste Ions and Hydrogen Ions Secreted from the Blood Complete the Formation of Urine: The filtrate absorbed in the glomerulus flows through the renal tubule, where nutrients and water are reabsorbed into capillaries. At the same time, waste ions and hydrogen ions pass from the capillaries into the renal tubule. This process is called secretion. The secreted ions combine with the remaining filtrate and become urine. The urine flows out of the nephron tubule into a collecting duct. It passes out of the kidney through the renal pelvis, into the ureter, and down to the bladder.
Urine Is 95% Water: The nephrons of the kidneys process blood and create urine through a process of filtration, reabsorption, and secretion. Urine is about 95% water and 5% waste products. Nitrogenous wastes excreted in urine include urea, creatinine, ammonia, and uric acid. Ions such as sodium, potassium, hydrogen, and calcium are also excreted.
| ▲ | ذخیره و تخلیه ادرار |
ادرار، از لگنچه کلیوی (Renal pelvis)، که بخشی از کلیه است و قیفی‌شکل بوده و در انتهای بالایی حالب (میزنای) قرار دارد، هر کلیه داخل میزنای تخلیه می‌شود. عمل دستگاه ادراری تحتانی می‌تواند به دو مرحله مجزا تقسیم شود: عمل ذخیره‌سازی ادرار (پُر شدن)، و مرحله تخلیه ادرار.
در جریان فاز ذخیره‌ی مثانه از طریق میزنای‌ها با ادرار پر می‌شود. وقتی حجم مثانه در اثر پُرشدن ادرار افزایش می‌یابد، افزایش محسوس در فشار داخل مثانه ایجاد نمی‌شود؛ این انطباق توسط مثانه انجام می‌شود. فاکتورهایی که در میزان تطابق مثانه دخالت دارند: ۱- ویژگی الاستیک و گذرا در بافت‌های دیواره مثانه. ۲- توانایی ذاتی عضله‌ی صاف مثانه در حفظ کشش ثابت در یک محدوده وسیع از فشار. ۳- رفلکس‌های عصبی که کشش عضله دتروسر را در هنگام پُرشدن مثانه کنترل می‌کنند.
در جریان مرحله‌ی تخلیه باید فعالیت معکوس با فعالیت‌هایی که در جریان مرحله ذخیره دیده شد، رخ دهد. تخلیه ادرار چهار مرحله دارد:
- ۱- شل‌شدن مجرا قبل از انقباض عضله دتروسر صورت می‌گیرد.
۲- شل‌شدن عضلات هم‌زمان با عظلات کف لگن روی می‌دهد.
۳- قیفی‌شکل‌شدن گردن مثانه برای تسهیل جریان ادرار به پیشابرا پروگزیمال صورت می‌گیرد.
۴- انقباض عضله دتروسر برای بیرون راندن پُرقدرت ادرار اتفاق می‌افتد و ادرار از «آلت» بیرون می‌آید
| ▲ | آسیب‌شناسی دستگاه ادراری |
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها │ ...
