جستجو آ ا ب پ ت ث ج چ ح
خ د ذ ر ز ژ س ش ص ض ط ظ
ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی

۱۳۹۷ مهر ۱۲, پنجشنبه

غلام‌محمد نیازی به روایت برهان‌الدین ربانی

از: برهان‌الدین ربانی

غلام‌محمد نیازی

بنیان‌گذار نهضت اسلامی افغانستان‬‎


فهرست مندرجات

.



پروفسور غلام‌محمد نیازی

غلام‌محمد نیازی، استاد دانشگده‌ی شرعیات دانشگاه کابل، بینان‌گذار نهضت اسلامی افغانستان

غلام‌‌محمد نیازی، استاد و رئیس دانشکده‌ی شرعیات دانشگاه کابل، متفکر و بنیان‌گذار جنبش اسلامی در این دانشگاه بود. او در سال ۱۳۱۱ خورشیدی (۱۹۳۲ میلادی)، در قریه‌ی رحیم‌خیل شهرستان (ولسوالی) اندر استان (ولایت) غزنی به‌دنیا آمد. تحصیلات متوسطه و عالی را در مدرسه‌ی دینی ابوحنیفه در کابل به پایان رسانید و جهت تحصیلات عالی به مصر اعزام شد و در دانشگاه الازهر به تحصیلاتش تا درجه‌‌ی ماستری (فوق‌لیسانس) ادامه داد. در قاهره وی با جنبش اخوان‌المسلمین ارتباط یافت و یکی از پیروان این جنبش گردید. هنگامی‌که به افغانستان بازگشت، در دانشگاه کابل به فعالیت‌های آرام و غیررسمی تبلیغی و سیاسی این جنبش پرداخت که این فعالیت‌ها، در نهایت، به‌عنوان نهضت اسلامی در دانشگاه کابل تبارز کرد. بعدها، در دامان این نهضت، احزاب جمعیت اسلامی و حزب اسلامی شکل گرفتند.

غلام‏‌محمد نیازی، در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۵۳، با شماری از همرزمان‌اش توسط حکومت محمدداود خان به اتهام توطئه‌ی براندازی دولت دستگیر شد و در بهار سال ۱۳۵۸، در قیام زندانیان زندان پلچرخی توسط رژیم خلقی نورمحمد تره‌کی همراه با ۱۳۵ و به‌روایت دیگر۱۸۰ تن از جوانان مسلمان به قتل رسید.

برهان‌الدین ربانی، دومین رئیس دولت مجاهدین در کابل، در رابطه با معرفی استاد غلام‌محمد نیازی مطلبی مفصلی زیر عنوان «استاد غلام‌محمد نیازی، بنیان‌گذار نهضت اسلامی افغانستان» نوشته که آن‌چه‌ در زیر می‌آید، فشرده آن است.

رستاخیز عظیم کنونی کشور عزیز ما افغانستان محصول رنج‌های فراوان آن فرزندان صدیق و والاهمتی است که در دوران افسردگی با دل دردمند و پُرآرمان، اراده‌ی آهنین، ایمان مستحکم و نگاه ژرف‌بین برای بیداری ملت افسرده خود بدون غوغا و ریاکاری به فعالیت آغاز، آرام و بی‌صدا اما با تندی گام بر می‌داشتند. نهضت اسلامی معاصر فقط یک عکس‌العمل شعارهای تند و بی‌حاصل نیست، بلکه زاده جدو جهد شبانه‌روزی و اخلاص و دلسوزی آن پیکارگران مؤمنی است که با دانش و بینش اسلامی تهداب نخستین جنبش را درست و مستحکم گذاشته‌اند. استاد نیازی یكی از این چهره‌های درخشان و فراموش‌ناشدنی تاریخ افغانستان و جهان اسلام است. این استاد توانا كه دردها و محرومیت‌های ملت زجردیده‌اش در افغانستان و انحطاط جهان اسلام، قلبش را خونین و روحش را اندوه‌گین ساخته بود، همیشه در فكر نجات ملت خود و بیداری جهان اسلام می‌اندیشید و در جستجوی رسیدن به این آرمان مستمر تلاش می‌كرد و لحظه‌ای آرام نبود.


معرفی اجمالی

غلام‌محمد نیازی، در شلگر غزنی متولد شد. کودکی و آموزش‌های ابتدایی را در آن‌جا گذراند و برای فراگیری آموزش عالی عازم کابل گردید و در مدرسه «ابوحنیفه» به تحصیل پرداخت و سپس در گروه شاگردان ممتاز برای ادامه‌ی تحصیل به جامع الازهر قاهره اعزام شد و در دانشکده اصول دین به تحصیل پرداخت. نیازی در این دوران در قاهره با سازمان «اخوان‌المسلمین» آشنا شد. در آن زمان این جنبش در اوج قدرت و شکوفایی بود و او از راه ارتباط با این نهضت انقلابی آموختنی‌های سودمند و با ارزشی را فراگرفت و پس از پایان دوره تحصیل به وطن بازگشت. وی با آن که مناصب شایسته‌ای به او پیشنهاد شد چون آن را مانع فعالیت علمی و آموزشی خود می‌دید از قبول پست‌های اداری در آغاز کار امتناع ورزید و با تدریس علوم اسلامی در دانشگاه کابل به تربیت نسل جوان پرداخت. این دوران موجب تحول عظیم و بیداری و آگاهی جوانان افغانستان گردید. زندگی و تلاش استاد نیازی را می‌توان در چند بخش به اختصار بیان کرد:


فعالیت‌های آموزشی

استاد نیازی معتقد بود که انقلاب‌های اجتماعی و سیاسی، اگر بر تحول فکری و عقیدتی متکی نباشد، استوار نخواهد گردید و به‌همین خاطر، خود، تدریس را انتخاب کرد. وی وقتی در دانشکده الهیات دانشگاه کابل به تدریس پرداخت، تحجر و ظاهرگرایی جو حاکم درسی را تشکیل می‌داد. شاگردان یا غرق در مناقشات لفظی بودند یا بی‌اطلاع از یورش‌های فرهنگی بیگانگان، بی‌خبر از اوضاع فاسد اجتماعی داخلی و به دور از جریان‌های فکری و سیاسی جهانی قرار داشتند. در این دوره تاریک، مارکسیست‌ها تلاش می‌ورزیدند تا به درون سنگرهای اسلامی نفوذ یابند.

استاد نیازی برای ایجاد تحول بنیادی، تدریس و حدیث و تاریخ اسلام را بر عهده گرفت. او می‌دانست رهبری جامعه اسلامی بدون آگاهی از عمق احادیث پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بی‌مفهوم و بدون پایه و اساس خواهد بود و بی‌خبری از تاریخ و ناآشنایی با رنج‌ها و دردهای جهان اسلام و عوامل شکست با پیروزی مسلمانان، جاهلیت و نیرنگ‌های دشمنان در نهایت عامل ذلت و نابودی آن‌ها خواهد شد.

روش ابتکاری در تدریس

پیش از ورود استاد نیازی، مسئولین تدریس بخاری، طی چهار سال تعدادی از احادیث مربوط به عبادات را تدریس نموده و بیش‌تر وقت خود را صرف حل الفاظ و ترکیب صرفی و نحوی آن‌ها کرده و به مفاهیم زندگی‌ساز رهنودهای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) توجه نمی‌کردند؛ اما روش تدریس نیازی با روش‌های دیگران کاملاً متفاوت بود.

او با روشی کاملاً ابتکاری و جامع، احادیث را شرح می‌داد و فقط به احادیث عبادات اکتفا نمی‌کرد و به‌هنگام تدریس، ذوق همه دانشجویان را رعایت نمی‌نمود. نخست احادیث را از لحاظ تحقیق لفظی بررسی می‌نمود، استنباطات فقها و اختلاف مذاهب را بیان می‌کرد، نظرات راجح و مرجوح را با دلیل ذکر می‌نمود و از شاگردان می‌خواست قول راجح را خود آن‌ها برگزینند و بدین‌وسیله ملکه تحقیق و اجتهاد را در اذهان دانشجویان رشد می‌داد.

تحول در نظام آموزشی

استاد نیازی به‌تدریس تاریخ اسلام و شرح احوال و اوضاع ملت‌ها و کشورهای اسلامی توجه خاصی داشت و توصیه می‌کرد که باید از عوامل انحطاط مسلمانان آگاه شد، آینده اسلام را در میان عظمت‌ها و افتخارات، رنج‌ها و دردها، آبادی‌ها و ویرانی‌های گذشته مطالعه و بررسی نمود و راه علاج را جستجو کرد باید فهیمد که جهان اسلام در شرایط کنونی در چه وضعی قرار دارد؟ عامل این همه ویرانی‌ها و ذلت‌ها کیست و چیست و در کجاست؟ آیا ملت مقصرند و یا زمامداران آن‌ها؟ و در همین خصوص بیش‌تر درباره‌ی رژیم‌های حاکم، نهضت‌های سیاسی و اوضاع اجتماعی کشورهای خاورمیانه و اسلامی بحث می‌کرد و از حرکت اسلامی «اخوان‌المسلمین» نام می‌برد و از اخلاص، نظم و روش تربیتی آنان سخت تمجید می‌کرد. برای آشنایی با نیرنگ‌های دشمنان در برخی از ساعات درسی درباره‌ی کمونیزم، صهیونیزم و حزب بعث بحث‌های تحلیلی و انتقادی مطرح می‌ساخت و ماهیت واقعی آن‌ها را می‌شناساند و در کنار خواندن آثار اسلامی، آشنایی با این مکتب‌ها و ایدئولوژی‌ها را تصویه می‌کرد. سرانجام تحولی در نظام آموزش دانشکده الهیات و شرعیات به‌وجود آورد و رشته‌های روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و تاریخ معاصر جهان اسلام را جزو برنامه‌های رسمی درسی قرار داد...


فعالیت‌های اداری

استاد نیازی تنها یک آموزگار نمونه نبود، بلکه یک سازنده و مدیر برجسته نیز بود و در این زمینه از خود استعداد و کفایت لازم را نشان داد. او معتقد بود که برای سرنگونی یک نظام فاسد و تأسیس دولت اسلامی، سنگرداران اسلام نباید از دور منتظر فروریختن کاخ‌های استبداد باشند، بلکه باید خودشان در سنگرهای دشمن زلزله افکنند و آن‌گاه بنیان فساد را از درون ویران سازند و بر روی آن، بنای شکوهمند نظام اسلامی را به‌وجود آورند.

وی می‌گفت، باید گروهی از رزمندگان را تربیت کرد و در درون دستگاه و ادارات مختلف جای داد و توده‌های مردم را نیز آگاهی بخشید و بنیان فساد را ویران ساخت و ضربت نهایی را بر دشمن فرود آورد.

ریاست دانشکده

البته نیازی در راه رسیدن به تحولات بنیادی، اجرای روش‌های اصلاحی را نیز مفید می‌خواند و از این رهگذر در چارچوب وزارت فرهنگ و دانشگاه کابل خواهان اصلاحات بنیادی بود و به‌هنگامی که به‌سمت رئیس دانشکده انتخاب شد، شایستگی اداری فوق‌العاده‌ای از خود نشان داد. وی شب و روز کار می‌کرد تا با استفاده از موقعیت اداری خویش شعله انقلاب اسلامی را فروزان‌تر سازد. او نقشه‌های وسیعی را برای پیشبرد آرمان‌های ملت مسلمان افغانستان طرح کرد. از این‌که در دوران ریاست او، دانشکده‌ی شرعیات، مرکز علمی و محور جنبش‌های و فعالیت‌های دینی و اجتماعی گردیده بود همه مزدوران حکومت طاغوتی افغانستان در هراس افتاده بودند.

رفع عوامل فساد در جوانان

استاد نیازی می‌خواست که تعلیمات والای اسلام از هر طریق، در دل و فکر و جان مردم مسلمان حاکمیت یابد، به‌همین جهت می‌گفت: برای رساندن تعالیم والای اسلام به گوش جوانان از هر مناسبتی باید استفاده کرد و به‌همین سبب در دوران ریاست خویش، روز مولود مسعود پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و روز نزول قرآن کریم و سایر مناسبت‌های دینی را با برگزاری مراسم شکوهمندی تجلیل می‌کرد و بدین‌وسیله سعی داشت تا بی‌خبران از فرهنگ اسلامی را آگاهی دهد، چرا که عوامل عمده فساد در میان جوانان را بی خبری آن‌ها از علوم و معارف و نبودن تربیت و توجیه عقیدتی سالم می‌دانست.

خارج کردن اساتید دانشگاه از انزوا

نیازی در دوران ریاست دانشکده شرعیات کوشید استادان دانشکده در سطح داخلی و بین‌المللی فعال باشند و از انزوا و گمنامی به درآیند، با فرهنگ و رژیم‌های مختلف به‌ویژه ابرقدرت‌ها آگاه شوند و به‌همین جهت زمینه اعزام اکثر استادان به کشورهای اسلامی و غیراسلامی را آماده ساخت و خود هم در برخی از آن سفرها همراه آنان بود.

ارمغان سفر به شوروی

در همین زمینه او برای آشنایی با اوضاع داخلی آمریکا و شوروی به این دو کشور سفر کرد و در نتیجه این مسافرت‌ها ارمغان‌های آموزنده‌ای با خود به همراه آورد. وی به شوروی رفت تا تراژدی و عوامل سقوط حکومت‌های مسلمان در کام کمونیزم را از نزدیک مطالعه کند و جنایات بی‌رحمانه حاکمان کرملین را بر ضد ملت‌های مسلمان در آسیای میانه به‌چشم ببیند.

نیازی پس از پایان مسافرت خویش چنین نتیجه‌گیری کرد که رژیم کمونیستی شوروی در همه ابعاد به‌سوی ناکامی و نابودی روان است. داستان بهشت خیالی کمونیسم، افسانه بیهوده‌ای است که دیگر در میان انسان‌های عاقل و خردمند به شنیدن نمی‌ارزد، زیرا که سردمداران مبارزه بر ضد رژیم‌های طبقاتی، خود پیام‌آور و گردانندگان فجیع‌ترین رژیم‌های طبقاتی شده‌اند.

روس‌ها که با خشونت و بربریت تمام در برابر مسلمانان می‌خواستند اسلام را ریشه‌کن سازند، در نقشه شوم خویش ناکام شدند؛ زیرا شعله‌های ایمان هنوز در دل فرزندان مسلمان فروزان است و آینده در قلمرو اسلام.

مبارزه با دستگاه قضایی غربی

از سوی دیگر، امپریالیسم غرب که در رویارویی مسلحانه در برابر ملت‌های مسلمان شکست خورده بود و می‌خواست از راه‌های فرهنگی و از طریق به‌دست گرفتن دستگاه‌های تربیتی و حقوقی و غیره بار دیگر سایه‌ی سیاه و شوم خود را بر ملت‌ها گسترده و سلطه مجدد خود را تحکیم نماید، در افغانستان دستگاه قضایی را به زنجیر حقوقی غرب وابسته کرد.

این تلاش خائنانه، استاد نیازی را سخت نگران ساخت و با الحاق دانشکده‌ی شرعیات به دانشکده‌ی حقوق، که هدف از آن حذف شریعت در محاکم و دستگاه‌های قضایی بود، به مخالفت برخاست و این نقشه را با شکست مواجه ساخت و برای این‌که آگاهانه بر ضد این دسایس مبارزه کند، حاضر شد که گروهی از استادان را برای دیدار از محاکم قضایی غرب به آن کشورها اعزام کند و خود نیز به آمریکا رفت و نظام قضایی و حقوقی آن‌کشور را از نزدیک بررسی کرد. وی پس از مطالعه عمیق به این نتیجه رسید که جستجوی عدالت در سیستم قضایی غرب به آن می‌ماند که سنگریزه‌ای را در میان چاهی عمیق و در تاریکی شب جستجو کنند!

مادی‌گرایی، سودپرستی و فقدان عواطف انسانی در جامعه‌ی آمریکایی، محکومیت رژیم سرمایه‌داری را در ذهن استاد عمیق‌تر ساخت. مظاهری چون: از هم‌پاشیدگی روابط اجتماعی، رشد و نمو سرسام‌آور جرایم و پناه‌آوردن جوانان به‌سوی فساد و تباهی و صدها مساله‌ی دیگر موجب گردید که وی قاطعانه تلاش‌های غربزدگان را در جهت غربی ساختن دستگاه‌های قضایی بیهوده خوانده و در برابر آن ایستادگی کند. او می‌گفت ما با داشتن فرهنگ غنی و پرمایه و مبانی عظیم ارزش‌های شریعت اسلامی دیگر چه نیازی داریم که از نظام‌های بیمار و فرتوت غربی کمک بگیریم؟ رژیم‌های کمونیستی و سرمایه‌داری هر دو محکوم و مردودند.


فعالیت‌های سیاسی

استاد نیازی برای ایجاد تحرک اسلامی در کشور عقیده داشت که باید قبل از همه گروهی از مجاهدین مؤمن را بر مبنای تعالیم والای انسانی تربیت نمود و این کار را از راه آموزش و پرورش آغاز کرد. او معتقد بود که باید ریشه‌ی نهضت را در میان قشرهای مختلف تعمیق بخشید و این هدف را از راه برنامه‌های مختلف چون تاسیس مجله شرعیات، طبع و نشر کتب اسلامی از طریق دانشکده‌ی شرعیات و پخش آن در میان مردم، اداره‌ی مجالس تربیتی و کنفرانس‌های دینی، طرح و برنامه‌ریزی بزرگ‌ترین مرکز اسلامی به‌نام «مرکز تحقیقات اسلامی» که به‌منظور معرفی اسلام در سطح جهان انجام گرفت، را دنبال کرد...

تشکیل رزمندگان انقلاب اسلامی

استاد نیازی تنها یک آموزگار توانا و یک مدیر موفق نبود، بلکه یک ایدئولوگ کامل و یک سازمان‌دهنده انقلاب اسلامی نیز بود. وی از میان شاگردان خویش عده‌ای را که اخلاص و استعداد شکوفایی داشتند گرد خود آورده و آرمانش را به‌وضوح با آن‌ها در میان می‌گذاشت. او در ۱۳۳۶ با همکاری چند تن از مجاهدین جوان و یک گروه از فرزندان دردمند و مؤمن به انقلاب اسلامی، اولین هسته رزمندگان انقلاب اسلامی را پایه‌گذاری کرد و به فعالیت‌های سری و علنی پرداخت. در آغاز به‌منظور ریشه‌دار شدن انقلاب، به فعالیت‌های زیرزمینی توصیه می‌کرد و همین که فرصت را مناسب یافت، دعوت علنی را آغاز نمود و نشریه‌ی جهاد اولین پیام علنی بود که در میان مردم پخش شد.

البته تلاش‌های سازنده‌ای در جهت پایه‌گذاری جنبش اسلامی، قبل از پیدایش این نهضت اسلامی تحت نام «جمعیت اسلامی افغانستان» در کشور جریان داشت، اما با وجود فعالیت‌های گسترده فردی و جمعی، سازماندهی و تشکیلات نیرومندی به‌وجود نیامده بود. از جمله پیشگامانی که بعدها فعالانه در جمعیت اسلامی شرکت نمودند، کسانی چون سید احمد ترجمان و استاد محمد فاضل و از قشر جوان، عبدالعزیز فروغ را می‌توان نام برد و از آن‌هایی که در پایه‌گذاری هسته‌های نخستین به ابتکار نیازی شرکت داشتند، از اشخاص ذیل می‌توان نام برد: استاد توانا، استاد وفی‌الله سمیعی، عبدالاحد عشرتی، برهان‌الدین ربانی، سیداحمد ترجمان، استاد فاضل، عبدالهادی هدایت و عبدالعزیز فروغ که پرتلاش‌ترین اعضا در میان همگان بود. بعدها جمعی دیگر از جوانان چون عبدالرسول سیاف، غلام‌ربانی عطیش، عبدالرحیم نیازی شهید، محمد اسحاق بزرگ، گلبدین حکمت‌یار و دین‌محمد گران یکی پس از دیگری در این سازمان شرکت کردند و اجتماعات نخستین در منازل برخی از برادران و گاهی در محوطه‌ی باغ «دارالامان» و دامنه‌های کوهستان و دور از انظار مردم، تشکیل می‌گردید.

رهبری غیرمستقیم گروه

نیروهای جوان و فعال با کوشش هرچه بیش‌تر کار را آغاز کردند و به‌صورت سازنده و انقلابی به صحنه آمدند و برخوردها و کشمکش‌ها جدی‌تر شد. استاد نیازی به‌علت تراکم کارهای اداری و انجام مسئولیت‌های عمده تصمیم گرفت که رهبری مستقیم جمعیت را به‌دوش یک تن از همسنگران و شاگردان خویش بگذارد و از این‌رو در ۱۳۵۱، «شورای اجرایی» جدیدی تشکیل داد و شورا یک نفر را به‌عنوان «امیر» مسئول جمعیت برگزید. اعضای این شورا علاوه بر شهید نیازی و دیگر پیشگامان نهضت اسلامی، عناصر جوان و انقلابی مذکور در ذیل بودند: مهندس حبیب‌الرحمن شهید، مولوی حبیب‌الرحمن شهید، سیف‌الدین نصرت‌یار، استاد سید محمدموسی توانا، برهان‌الدین ربانی، دکتر عمر شهید، مهندس حکمت‌یار (این‌دو در دوران تشکیل شورا در زندان بودند)، عبدالقادر توانا، قاضی عبدالباری، سید نورالله عماد، استاد عبدالرسول سیاف، عبدالرحمن شهید، استادزی و غلام‌ربانی عطیش، شورا به اتفاق برهان‌الدین ربانی را به‌عنوان امیر پیشنهاد کرد و پذیرفته شد. ولی نیازی، به‌عنوان مسئول اصلی، در همه امور سهیم و شریک بود.


ویژگی‌های اخلاقی

استاد نیازی به‌هنگامی که سخن می‌گفت هاله‌ای از وقار در سیمایش به‌چشم می‌خورد و شنونده را مجذوب خود می‌کرد. او مردی رشید و انقلابی بود. در اظهار حق هیچ ترس و هراسی نداشت. آن‌گاه که جنازه شاگرد و همسنگر انقلابی او شهید عبدالرحیم نیازی را از هند می‌آوردند، دستور داد تا با تظاهرات عظیم و سرتاسری جنازه شهید تشییع شود. سیل جمعیت که به‌سوی فرودگاه روان شد، ژنرال عبدالولی، جلاد نیرومند وقت، تهدید کرد که از تظاهرات و تشییع جلوگیری خواهد کرد چون جمعیت قابل کنترل نیست و ممکن است فرودگاه را ویران سازند» اما نیازی وی را متقاعد ساخت.


توطئه و دستگیری نیازی

در دوران حکومت محمدظاهر شاه (۱۳۱۲-۱۳۵۲) توطئه‌های دشمنان در پایان دادن به زندگی پربار این مرد بزرگ بی‌نتیجه ماند ولی در فاجعه کودتای ننگین ۲۶ سرطان (۱۳۵۲) ژنرال داودخان و سرکوب انقلاب اسلامی، و تسلط نیروهای اشغاگلر روس بر کشور، کمونیست‌های افغانی به اشاره شوروی در نخستین گام در پی تصفیه و زندانی کردن نیازی و یاران همرزمش برآمدند. چند ماه پس از کودتا، نیازی در منزل خود تحت نظارت شدید قرار داشت، ولی در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۵۳ در یک حمله وسیع که در تاریکی شب صورت گرفت استاد با گروه زیادی از همفکرانش اسیر و زندانی شد و زیر وحشیانه‌ترین شکنجه‌ها قرار گرفت و بر اثر همین شکنجه‌ها بدنش آسیب سختی دید، ولی روح نیرومند و شکست‌ناپذیرش هم‌چنان استوار ماند. دادگاه کودتاچیان مزدور، او را محکوم به اعدام نمود؛ اما از بیم واکنش شدید ملت مسلمان افغانستان او را به‌ظاهر با یک درجه تخفیف به حبس ابد محکوم ساخت.


تلاش و فعالیت در زندان

نیازی علی‌رغم شکنجه و آزار دایمی که او را ناتوان ساخته بود، دست از تلاش و فعالیت برنداشت و زندان را به محل دعوت و تدریس تبدیل کرد و زندانیان را با فرهنگ والای اسلام آشنا ساخت و آنان را به صبر و استقامت در برابر شداید فراخواند... محبوبیت او در میان زندانیان، کودتاچیان مزدور را هراسان ساخت. از او دعوت به همکاری نمودند و به وی وعده آزادی دادند به‌شرط آن‌که با رژیم همکاری کند! نیازی با قاطعیت این دسیسه را رد کرد و به‌همین سبب بار دیگر خشم رژیم برانگیخته شد و شکنجه را از نو آغاز کردند، ولی نیازی همه این مصیبت‌ها را با بردباری پذیرا شد و در کنار تدریس در زندان ترجمه احادیث اسلامی پرداخت و ترجمه‌ی جز اول کتاب صحیح البخاری را در زندان به پایان برد.


شهادت نیازی

در ۷ اردیبهشت ۱۳۵۷ کودتایی از سوی احزاب کمونیستی افغانستان به‌وقوع پیوست و داودخان و دار و دسته‌ی وی به فرمان روس‌ها به‌قتل رسیدند. نورمحمد تره‌کی به‌قدرت رسید و فضای شکنجه و کشتار نیروهای مسلمان بر همه‌جا سایه افکند و نیازی از همه بیش‌تر مورد شکنجه قرار رفت استاد نیازی را با گروهی از یاران وفادارش به نقطه نامعلومی بردند و از آن تاریخ به بعد دیگر خبری از آن‌ها به‌دست نیامد. بدین‌ترتیب استاد نیازی همراه یاران رزمنده‌اش به شهادت رسید.[۱]


[] يادداشت‌ها

يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.


[] پی‌نوشت‌ها

[۱]- ربانی، برهان‌الدین، غلام‌محمد نیازی، بینان‌گذار نهضت اسلامی افغانستان، برگرفته از: خسروشاهی، سیدهادی، نهضت‌های اسلامی افغانستان، صص ۱۲۹-۱۳۸.


[] جُستارهای وابسته




[] سرچشمه‌ها

خسروشاهی، سیدهادی، نهضت‌های اسلامی افغانستان، تهران: دفتر مطالعات بین‌الملل وزارت امور خارجه، چاپ ۱۳۷۰ خ.