فهرست مندرجاتافغانستان به روایت دیگر
چالش بزرگ افغانستان، بنیادگرایی است
کاوه جبران، استاد دانشگاه دولتی ولایت کاپیساست و با یکی از رسانه‌های خصوصی در کابل همکاری می‌کند. او هجوم جوانان به‌سمت تحصیل را چشمگیر و ارتباط با جامعه جهانی، شکوفایی نظام آموزش و پرورش و تجربه ی نیم بند از دموکراسی را دستاوردهای مهم دوران جدید می‌داند. وقتی از کاوه می‌پرسم که سه چالش پیش روی جامعه امروز افغانستان چیست؟ می‌گوید: «بنیادگرایی، بنیادگرایی و بنیادگرایی!». او جامعه امروز را به‌شدت شکننده و آسیب پذیر می‌داند و معتقد است این مساله باعث شده تا هراس بازگشت به‌گذشته تبدیل به‌یک کابوس شود. به‌زعم او وضعیت فرهنگی کنونی، ساختارها را طوری شکل داده که نیرویی زن ستیزانه در آن نهفته باشد و استقلال اقتصادی، فردی و سیاسی را به‌عنوان سه مطالبه عمده زنان تشخیص می‌دهد.
[↑] گفتگو با کاوه جبران
● بنیاد آرمان‌شهر: لطفاً خودتان را معرفی کنید.
□ کاوه جبران: کاوه جبران هستم و در یکی از رسانه‌های خصوصی در کابل کار می‌کنم. همچنین در دانشگاه دولتی ولایت کاپیسا به‌عنوان استاد تدریس می‌کنم.
● بنیاد آرمان‌شهر: آیا مواردی هست که در آن حقوق مدنی شخص شما نقض شده باشد و این مساله در زندگی شما تاثیرگذاشته باشد؟
□ کاوه جبران: می‌توانم از خاطره تاثرآمیزی که همین چندی پیش برایم اتفاق افتاد، یاد کنم. در یکی از ساعت‌های درسی ام در دانشگاه کاپیسا، وقتی داشتم حاضری صنفی را می‌خواندم، چشمم به‌دو تا از دانشجویان دختر افتاد که در گوشه ایی از صنف نشسته بودند. این دو دانشجو آن قدر محجبه بودند که فقط دو چشم آن‌ها قابل رویت بود و نمی‌شد که چهره آن‌ها را دید. من با صحبت در مورد نسبیت در احکام حجاب و تاویل گوناگون و متنوع از آن، به‌این دو دانشجو توصیه کردم که حداقل چهره خود را نشان دهند که من مطمئن شوم که آیا آن‌ها دانشجویان من هستند یا نه! چند روز بعد متوجه شدم که در دانشگاه شایعه شده که یکی از استادان دانشگاه با حجاب و پوشش زنان مخالف است و از دانشجویان خواسته تا حجاب خود را بردارند. رییس دانشگاه برای توضیح در این مورد مرا خواست و چند روز بعد از آن هم متوجه شدم که چند دانشجوی افراط گرا قصد داشتند که مرا در مسیر راه مورد لت و کوب قرار بدهند.
● بنیاد آرمان‌شهر: سه دستاورد مهم این دوران (جدید) چه بوده است؟
□ کاوه جبران: به‌طور نسبی، دستاورد اول، رابطه جامعه ما با جامعه جهانی در دوره جدید است. من فکر می‌کنم نسل پس از سال ۱۳۸۰ با آموزه‌هایی از جهان مدرن رشد یافت و عینیت جهان را با جسم و روح خود لمس کرد. اما این ارتباط نو در دوره‌های پیشین یا اصلا وجود نداشت و یا به‌شدت کمرنگ بود. هر گونه شناختی هم از دنیای پیرامون، از دریچه ایدئولوژی شاهی، کمونیستی و دینی عبور می‌کرد تا در اذهان عمومی جامعه نقش ببندد. دستاورد دوم، شکوفایی نظام آموزش و پرورش و نظام تحصیلات عالی در کشور بود. حرکتی که باعث شد انبوهی از جوانان کشور به‌سمت آن کشیده شوند و برای ارتقا ظرفیت علمی و عملی خود تلاش کنند. دستاورد سوم، تجربه ای بود که ما در این چند سال از دموکراسی نیم بندی که وارد کشور شد به‌دست آوردیم. اگرواقع بین باشیم ما در هیچ دوره ای از تاریخ خود چنین تجربه ای نداشتیم. هیچ گاه در فضای آزاد سیاسی نفس نکشیدیم. هیچ گاه در انتخابات عمومی شرکت نداشتیم و هیچ گاه به‌عنوان یک ملت قدرت انتخاب یک نامزد سیاسی را نداشتیم. این‌ها همه تجربه‌های نوین و باورنکردنی است که ما حالا در کف داریم.
● بنیاد آرمان‌شهر: چه چیزی در دوران جدید اعتماد شما را جلب کرده و شما آن را به‌عنوان یک نو آوری و ابتکار، مثبت ارزیابی می‌کنید؟
□ کاوه جبران: تنها چیزی که هم مرا امیدوار کرده و هم باعث اعتمادبخشی من شده، هجوم جوانان برای تحصیل و کسب دانش است. در این ده سال جوانان بر اساس یک قرارداد ناخودآگاه به‌مکاتب و دانشگاه‌ها هجوم آوردند و سعی کردند تا خود را از بی سوادی و جهل رهایی بخشند و امروز این جوانان یک نیروی بالقوه ارزشمند در کشور محسوب می‌شوند. من به‌این نسل و به‌حرکت آن اعتماد و باور دارم. نسلی که با چند و چون نظام دموکراتیک تا حدی آشناست. آزادی بیان را تجربه کرده و به‌رسانه‌ها خو گرفته است. تمام امید من به‌همین نسل است.
● بنیاد آرمان‌شهر: سه چالش بزرگ ساختاری، اجتماعی و فرهنگی پیش روی افغانستان چیست؟
□ کاوه جبران: من بیشتر چالش‌ها را از زاویه فرهنگی می‌بینم. به‌نظر من آن چیزی که در حال حاضر در کشور به‌عنوان چالش محسوب می‌شود، بنیادگرایی است. اگر صدبار دیگر هم از من این سوال را بپرسید باز هم خواهم گفت: بنیادگرایی، بنیادگرایی، بنیادگرایی!
● بنیاد آرمان‌شهر: فکر می‌کنید جامعه افغانستان امروز اجازه خواهد داد که دوباره سناریوی بسته شدن مکاتب به‌روی دختران و عدم حضور اجتماعی زنان تکرار شود؟
□ کاوه جبران: بله! به‌نظر من چون جامعه ما جامعه ای نوپا است و تازه توانسته از زیر آوار جنگ و خونریزی خود را بیرون بکشد، به‌شدت شکننده و آسیب پذیر است و این مساله باعث شده تا هراس بازگشت به‌گذشته تبدیل به‌یک کابوس شود.
● بنیاد آرمان‌شهر: آیا خاطره‌ای دارید که در آن حقوق انسانی یکی از اعضای زن خانواده و یا آشنایان شما نقض شده باشد؟
□ کاوه جبران: موارد زیادی بوده، یک نمونه‌اش این بود که دختر خردسال یکی از خویشاوندان ما در ولایت بغلان را، طبق رسم و رسومات قبیله‌ای به‌عقد یک مرد سی و پنج ساله درآوردند. مساله این بود که قتلی اتفاق افتاده بود که قاتل از خانواده دختر و مقتول از خانواده پسر بود و بدین ترتیب با این نکاح، قضیه حل و فصل شد. واقعاً این قضیه مرا متاثر ساخت.
● بنیاد آرمان‌شهر: سه عامل بازدارنده ساختاری، اجتماعی و فرهنگی در مقابل مشارکت زنان در عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی چیست؟
□ کاوه جبران: وضعیت فرهنگی کنونی، ساختارها را طوری شکل داده که نیرویی زن ستیزانه در آن نهفته باشد. نیرویی که همواره حضور زنان را پس می‌راند. سیاست‌های توسعه بخش حکومت در بخش زنان نیز به‌سبب همین زمینه و چارچوب فرهنگی، هیچ گاه نتوانست خواست‌های زنان را برآورده سازد. عامل دیگر بازهم مرتبط با پدیده بنیادگرایی است. این بنیادگرایی در نهاد خانواده، قبیله و قوم و در نهاد جامعه نفوذ کرده است و خوانشی بسیار بد و زننده از جایگاه زن در نهادهای ذکر شده به‌دست می‌دهد.
● بنیاد آرمان‌شهر: سه مطالبه عمده زنان به‌طور کلی چیست؟
□ کاوه جبران: شاید استقلال اقتصادی، استقلال فردی و استقلال سیاسی به‌عنوان سه مطالبه عمده زنان شناخته شود.
● بنیاد آرمان‌شهر: منابع و مراکز قابل اتکا در داخل افغانستان برای پیشبرد حقوق ومطالبات زنان کدامند؟
□ کاوه جبران: اگر متهم به‌بدبینی نشوم، می‌توانم بگویم که در حقیقت منبع قابل اتکایی در کشور برای پیشبرد مطالبات زنان وجود ندارد. من به‌تمام نهاد‌ها، جنبش‌ها و حرکت‌هایی که در زمینه احقاق حقوق زنان کار می‌کنند بی اعتماد هستم. اکثر این نهاد‌ها، فعالیت‌هایی بسیار سطحی و نمایشی دارند و به‌دنبال منافع شخصی و گروهی خویش هستند. همچنین دولت که حتی وزارتی به‌نام زنان دارد، چندان کار بزرگ و بنیادینی برای زنان انجام نداده است. واضح است که توسط هر دو جناح یک سری کارهای دم دستی و سطحی و موقتی انجام شده اما هیچ گره‌ای از مشکلات ریشه‌ای و بنیادین زنان باز نشده است. هیچ کدام از این گروه‌ها و جناح‌ها، حالا خواسته یا ناخواسته، به‌اصل و ریشه مشکل زن در کشوری به‌نام افغانستان توجه نشان ندادند.
● بنیاد آرمان‌شهر: برای دختر خودتان چه آرزویی دارید؟
□ کاوه جبران: اجازه بدهید که هیچ آرزویی نداشته باشم. چون می‌خواهم قبل از این که آرزویی داشته باشم در مقابلش وظیفه داشته باشم و وظیفه خود را بشناسم. دوست دارم تا حد توانم زمینه را طوری مساعد بسازم که به‌تمام خواست‌های خود دست پیدا کند. آرزو را بگذارید خود دختران و زنان داشته باشند. در چنین جامعه ای، هر مرد افغانی که آرزویی برای دختر خود دارد، آرزویش، عاملی بازدارنده در راه احقاق حقوق دختر خود بازتولید می‌کند.
● بنیاد آرمان‌شهر: در حوزه خصوصی و یا عمومی یعنی فعالیت‌های مدنی و حرفه‌ای خود برای رفع موانع ذکر شده من جمله تبعیض چه کرده‌اید و چه می‌کنید؟
□ کاوه جبران: کاملاً طبیعی است که کار و فعالیت فردی خیلی به‌چشم نمی‌آید و چندان هم بازخورد ندارد. اما فعالیت مدنی که من تا به‌حال انجام داده‌ام، تبلیغ آگاهی در جامعه بوده است. در هر موقف و موقعیتی که بودم در مقابل تبعیض ایستادگی کردم. من نمی‌دانم آگاهی‌بخشی من تا حال به‌چه میزان مفید بوده ولی من رسالتم را در هرصورت به‌انجام رسانده‌ام. مثلاً در فضای خانوادگی من بارها در مقابل رفتار و گفتار خشونت‌آمیز پدرم ایستادگی کردم و نگذاشتم که حق خواهر یا مادرم تلف شود.
● بنیاد آرمان‌شهر: اگر پیام خاصی دارید، بفرمایید.
□ کاوه جبران: می خواهم در این جا تاکید کنم، تنها راه برون رفت از بحران کنونی کشور، کسب دانش و گسترش سطح آگاهی است. من فکر می‌کنم تا زمانی که قربانی‌کننده و قربانی‌شونده، در هر مقطعی و در هر موردی، به‌دانش و آگاهی چنگ نزنند، وضعیت ما همین خواهد بود و هیچ چیز تغییر نخواهد کرد.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- کاوه جبران: چالش بزرگ افغانستان، بنیادگرایی ست، وب‌سایت فارسی بنیاد آرمان‌شهر - افغانستان: چهارشنبه ۹ بهمن ۱۳۹۲
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت فارسی بنیاد آرمان‌شهر
