 |
|
ولایت جوزجان
فهرست مندرجات
◉ واژه‌شناسی
◉ موقعیت جغرافیایی
◉ پیشینه‌ی تاریخی
◉ ساختار اداری
◉ شهرها و شهرستان‌ها
◉ اماکن و محوطه‌های باستان‌شناسی
◉ فرهنگ، هنر و مردم
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
ولایات افغانستان شهرهای تاریخی افغانستان
استان جوزجان یا جوزجانان (به انگلیسی: Jowzjan Province)، که معرب گَوْزگان یا گَوْزگانان است، از ولایت‌های مهم خراسان قدیم به‌شمار می‌آید. این ولایت باستانی، امروزه در گوشه‌ی شمال‌غربی افغانستان واقع شده و با اندک تفاوت، اراضی دو شهر کنونی شبرغان و میمنه را در بر می‌گیرد و از جمله ولایات درجه دوم محسوب می‌شود. این ولایت با کشور ترکمنستان هم‌مرز می‌باشد و مرکز آن، شهر شَبُرغان است.
| ▲ | واژه‌شناسی |
جوزجان معرّب واژه‌ی فارسی گوزگان (گوز بهمعنای گردو (چهارمغز) + گان، پسوند اسم مکان‌‌ساز) است. نام آن به‌‌صورت‌های جوْزجَانان و گورگانان هم ضبط شده است. پروفسور ولادیمیر مینورسکی، خاورشناس روس که استاد دانشگاه لندن بود نیز «این نام را منسوب به «جوز» معرب «گوز» بهمعنای گردو (چهارمغز) می‌داند. اما دکتر ذبیح‌الله صفا، تاریخ‌نگار ایرانی، بدون ذکر ماخذ در مورد وجه‌تسمیه (سبب نام‌گذاری) گوزگان یا گوزکانان می‌نویسد: «این نام برگرفته از گوزک به‌فتح گ، نام زن و خواهر هوشنگ بن فراوک بن سیامک بن میشی بن کیومرث ملقب به پیشداد است.»
به‌هر حال، ابوعبدالله یاقوت حموی، در کتاب مُعجَم البُلدان نوشته است: «جوزجان یا جوزجانان، از شهرهای بلخ خراسان است و میان مرورود و بلخ واقع است. قصبه‌ی آن‌را یهودیه گویند و از شهرهای آن است انبار و فاریاب و کلار. یحیی بن زیدبن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب در این‌جا به‌قتل رسید. گروه کثیری از محدثان بدان منسوبند.»
| ▲ | موقعیت جغرافیایی |
جوزجان، از لحاظ موقعیت جغرافیایی با مساحتی حدود ۱۴٦٦٠ کیلومترمربع بین ۳٦،۷۵° شمالی ٦٦،۰۰° شرقی قرار دارد. این استان که در شمال‌غرب افغانستان واقع شده است، از شرق به استان بلخ، از غرب به استان فاریاب و از جنوب به استان سرپل محدود است و در شمال با جمهوری ترکمنستان مرز مشترک دارد.
| ▲ | پیشینه‌ی تاریخی |
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
واحدی، محمدیعقوب، جغرافیای تاریخی جوزجانان، مجله‌ی آریانا، شماره ٢۴٩، کابل: ۱٣۴٢ خ، ص ٢٦.
در گذشته، جوزجان (گوزگان) به ناحیه‌ای وسیعی گفته می‌شد که شامل ولایت‌های جوزجان، سرپل و فاریاب بود. اما امروزه، جوزجان، سرپل و فاریاب سه ولایت جداگانه است که شهر شَبُرغان مرکز استان جوزجان، شهر سرپل مرکز استان سرپل و شهر میمنه مرکز استان فاریاب است.تاريخچه‌ی جوزجان، وب‌سایت رسمی مقام ولایت جوزجان - جمهوری اسلامی افغانستان.
همان‌جا
محمدحسین بن خلف برهان، برهان قاطع، ذیل «جوز» و «گوز».
مقدسی، احسن‌التقاسیم، ج ۱، ص ۲۹۸؛ و نیز: حدودالعالم، ج ۱، ص ۹۵.
حارث بلخی، محمدظاهر، جوزجانان در آیینه‌ی روزگاران، فصل‌نامه‌ی حکومت و شهروند، سال اول، شماره نخست، ٢٠ حوت ۱٣۸۹، ص ۱٢.
همان‌جا
سرواژه‌ی «جوزجان»، لغت‌نامه‌ی دهخدا
دکتر غلام‌رضا ورهرام می‌نویسد: «بین بلخ و بادغیس سرزمین گوزگان (جوزجان) واقع بود.» (ورهرام، غلام‌رضا، روند تاریخی جغرافیای فرهنگی در آسیای مرکزی (قرن اول هجری قمری)، تحقیقات جغرافیایی، تابستان ۱٣٧۱، شماره ٢۵، ص ٢٠۱).
تاريخچه‌ی جوزجان، وب‌سایت رسمی مقام ولایت جوزجان - جمهوری اسلامی افغانستان
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها │ ...
