 |
|
يادداشت‌های من
فهرست مندرجات
◉ فتح شهر تل
◉ آغاز مذاکرات
◉ يادداشت‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
.
فتح شهر تل
دکتر محمدحلیم تنویر می‌نویسد: .در جبهات جنوبی افغانستان نیروهای نظامی افغانستان به‌فرماندهی محمدنادر خان سپه‌سالار جانب شهر گردیز حرکت کردند. قوم‌ها و قبایل مناطق جنوبی نیز اعلام جهاد نموده و بیش از پنجاه هزار نفر داوطلبانه حاضر به جنگ علیه متجاوزین انگلیس گردیدند (۴ ثور ۱۲۹۸ ش / ۲۴ اپریل ۱۹۱۹ م).
ژنرال محمدنادر همراه با دو برادر خود، شاهمحمود خان و شاه‌ولی خان، نیروهای خود را به سه بخش سوق داد و حملات خود را در دوم جوزا ۱۲۹۸ ش / ۲۳ می ۱۹۱۹ م آغاز کرد. نائب‌سالار شاه‌ولی خان با همراهی سی‌و‌پنچ هزار داوطلب جنگی و مجاهدین اقوام مسعود و وزیری جانب وزیرستان حرکت کرد. نائب‌سالار شاهمحمود خان با پانزده هزار مجاهدین منطقه و عده‌ای از عساکر به جانب پیوار که مرکز مهم نظامی انگلیس بود، به پیشروی پرداخت. محمدنادر خان با بقیه عساکر و عده بی‌شماری از مجاهدین جاجی و منگل و ځدران، به پایگاه اصلی انگلیس‌ها در منطقه‌ی تل یورش برد و این مواضع را تصرف نمود. انگلیس‌ها در هر سه جبهه جنوبی در مقابل افغان‌ها به شکست مواجه شده و خواهان آتش‌بس و متارکه شدند. (برگرفته از کتاب تاریخ و روزنامه‌نگاری افغانستان)
ویکی‌پدیا، دانشنامهی آزاد می‌نویسد: جنگ تل یا جنگ سوم افغان و انگلیس از چهارم ماه می ۱۹۱۹ شروع شد و تا ۲۶ می ۱۹۱۹ ادامه یافت. بنا به‌روایتی دیگر، این جنگ از ششم می سال ۱۹۱۹ تا هشتم آگوست همان‌سال به‌طول انجامید و سرانجام با ترک مخاصمه طرفین و پیروزی افغان‌ها به پایان رسید. بنا به‌نظر برخی از مؤلفان و مفسران تاریخی این جنگ در واقع نوعی پیروزی تاکتیکی برای بریتانیا بود چراکه؛ بار دیگر خط دیورند به‌عنوان مرز حائل بین افغانستان و هندوستان ترسیم شد و افغان‌ها توافق کردند که به مرزها و مناطق تحت کنترل امپراتوری بریتانیا تجاوز نکرده و مشکل ایجاد نکنند. سرانجام در این جنگ انگلیس‌ها استقلال سیاسی افغانستان را به‌رسمیت شناخت و افغانستان از یوغ استعماری انگلستان رهایی یافت. در این جنگ افغان‌ها از سه جبهه بالای انگلیس‌ها حمله کردند ولی در جبهه پکتیا، افغان‌ها قلعه‌های زیادی در نواحی تل به‌دست آوردند. بدین لحاظ جنگ تل نامیده می‌شود.
هر روز از محاذی که سپه‌سالار در آن مشغول پیکار بود، خبرهای خوش می‌رسید. از راپورت‌های واصله معلوم شد که سپه‌سالار با لشکرهای قومی و قوای عسکری از خوست جانب تل حرکت کرده و خط جبهه‌ی خود را محاذی شهر تل قرار داده است.
قوای برتانوی شهر تل را مرکز قرار داده و می‌خواست از آن‌جا به خوست حمله کند، بدین جهت تل را مرکز ثقلت قوای خود قرار داده بود.
سپه‌سالار که می‌دانست توقف در مقابل قوای دشمن به‌مضرت ما تمام می‌شود و رساندن آذوقه و لوازم نیز مشکل است، در صدد آن برآمد که با یک حمله‌ی سریع بر قوای مقابل بتازد.
اما این حمله کار بسیار دشوار بود. شهر تل موقعیت بسیار حاکم داشت و با توپ‌ها و تجهیزات نهایت مکمل استحکام شده بود و هر روز قوای تازه‌دم می‌رسیدو بنا بر قضیه‌ی وانا هرگونه احتیاط به‌کار برده می‌شد. مخصوصاً که قبایل آزاد احضارات قومی گرفته و ساعت به ساعت مظاهرات ملی خود را در چشم آن‌ها می‌کشیدند.
سپه‌سالار شروع به تعرض کرد و دشمن نیز به مدافعه پرداخت. جنگ بزرگ در گرفت. توپ‌های جانب مقابل به آتش شدید قوای ما را مورد حمله قرار داد. طیاره‌های دشمن نیز هر روز بمباری کردند.
با وجود این، نیروهای عسکری و قومی مطابق نقشه‌ی معین پیش رفتند. اول تهانه سپین‌وام را که مرکز اتصال تل و میران‌شاه می‌باشد، تسخیر نمودند. چنانچه گفتیم، سپه‌سالار طول مدت جنگ را به‌هر صورت خطرناک می‌دید، از سپین‌وام نیز به اجرای یک نقشه‌ی بسیار متهورانه و سریع تصمیم گرفت و مستقیم به تل حمله برد.
قوای ما با یک شجاعت بی‌نظیر نقشه را عملی نمودند. پس از دادن تلفات سنگین به دیوارهای تل نزدیک شدند و استحکامات دشمن را درهم شکسته با یک جنگ بسیار خونین تل را فتح کردند.
عساکر برتانوی تاب مقاومت نیاورده تمام ذخایر حربی خود را گذاشته فرار کردند.
سپه‌سالار با قوای خود به تل درآمد و پرچم افغانی بر فراز حصار جنگی تل به اهتزاز شد. به این ترتیب، مرکز نظامی دشمن به‌دست ما درآمد. در خلال این احوال سردار شاهمحمود خان نیز بر کرم و استحکامات آن‌جا حمله برده افتخارات بزرگ نصیب وی شده بود و توانسته بود با نبردهای خونین قوای تدافعی دشمن را درهم شکسته پیشرفت خود را ادامه دهد.
| ▲ | آغاز مذاکرات |
.[۱]
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی بازنویسی و ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- مارشال شاه‌ولی خان غازی (فاتح کابل)، يادداشت‌های من: فتح شهر تل، مجله‌ی خاطرات وحید، آبان ۱٣۵٠، شماره ۱، صص ۳۴-۳۶ و ۷۰.
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ مجله‌ی وحید (خاطرات)
