 |
|
اپوزیسیون
فهرست مندرجات
◉ واژه‌شناسی
◉ تعریف
◉ انواع اپوزیسیون
◉ اپوزیسیون در نظام پارلمانی
◉ اپوزیسیون در نظام نیمه‌ریاستی
◉ اپوزیسیون در نظام ریاستی
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
واژگان سیاسی احزاب سیاسی
گروه مخالف یا اپوزیسیون (به انگلیسی: the Opposition، با تلفظ آمریکایی: the Opposition)، در اصطلاح سیاست به مجموعه افراد و نهادهای مخالف اصل نظام سیاسی گفته می‌شود که در صدد براندازی نظام حاکم می‌باشند. این به ضرورت معنای مخالفت با اصل نظام حکومت نیست، بلکه ممکن است به مخالفت با آن بخش که دولت را در دست دارد تنزل کند. مثال این واژه در نظام‌های پارلمانی در مورد گروه‌های مخالف دولت یا در مورد گروهی از جامعه که با سیاست‌های دولت موافق نباشند به‌کار برده می‌شود.
| ▲ | واژه‌شناسی |
واژه‌ی اپوزیسیون در زبان فارسی از زبان فرانسه و با تلفظ فرانسوی Opposition راه یافته است. هم‌چنین
ریشه لاتین کلمه (Opposite) به‌معنای «ضد» از کلمه‌ی اپوزیسیون می‌باشد. به‌هر حال، فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران، هم‌ارزِ آن «گروه مخالف» را تصویب کرده است.
در فرهنگ فارسی معین، واژه‌ی «اپوزیسیون» به‌معنای گروه مخالف، حزب یا جبهه‌ی مخالف، و موضع‌گیری مخالف در برابر یک نظریه یا سیاست به‌کار رفته است. از این‌رو، اپوزیسیون در لغت به‌معنای ضدیت، مخالفت و مقابله است و در مفهوم وسیع‌تر یا اصطلاحاً به‌معنای کوشش و تلاش احزاب، اتحادیه‌ها و گروه‌ها برای دست‌یابی و رسیدن به اهدافی در جهت مخالف هدف‌های دارندگان قدرت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است. به‌سخن دیگر، اپوزیسیون احزاب و گروه‌های سیاسی سازمان‌یافته‌ای است که مخالف حکومت مستقر می‌باشند و تحت حمایت قانون از آن انتقاد می‌کنند، در صورت کسب آرای اکثریت مردم در انتخابات آزاد، قدرت سیاسی و اداره‌ی امور کشور را به‌دست میگیرند.
| ▲ | تعریف |
در تالار مجلس عوام کاخ وست مینستر، اقلیت و اکثریت رویاروی هم، رهبر اپوزیسیون می‌پرسد و نخست‌وزیر پاسخ می‌دهد. سخنان هر دو در میان هیاهوی نمایندگان حزب حاکم و اپوزیسیون گم می‌شود.این شاید آشناترین تصویر از رویارویی میان دولت و اپوزیسیون در همه جهان باشد. اکثریت و اقلیتی یک‌پارچه، به‌صورتی علنی و شفاف در مورد مسائل کشور به مباحثه می‌پردازند. کابینه و در رأس آن نخست‌وزیر به‌عنوان نماینده اکثریت حاکم و کابینه‌ی سایه و رهبر حزب مخالف در مقام نماینده‌ی اپوزیسیون.
اما جایگاه اپوزیسیون در سپهر سیاست و رابطه‌ی آن با دولت در همه‌جا به این سادگی و شفافیت نیست. وست مینیستر شاید مشهورترین خانه‌ی اپوزیسیون در جهان باشد، اما یگانه جایگاه آن نیست. مخالفان، جزو لاینفک هر نظام سیاسی هستند. روابط قدرت سیاسی و سازوکارهای اعمال آن و ترکیب بهره‌مندان از این قدرت در هیچ‌کجا مورد پذیرش همه مردم و نخبگان نیست و این سرمنشأ شکل‌گیری مخالفان سیاسی است که در ادبیات سیاسی فارسی‌زبانان امروز، واژه‌ی فرانسوی «اپوزیسیون» برای آن‌ها به‌کار می‌رود. اما صرف مخالفت نمی‌تواند مبنای شکل‌گیری اپوزیسیون باشد.
سازمان‌یافتگی به‌صورت رسمی یا غیررسمی پیش‌نیاز ضروری پیدایش یک اپوزیسیون است. بدین‌ترتیب در یک تعریف اولیه، اپوزیسیون را می‌توان گروهی سازمان‌یافته‌ای از مخالفان سیاسی دانست که هدف آن‌ها به زیر کشیدن نخبگان حاکم و نشستن بر جایگاه آن‌هاست. اپوزیسیون‌ها را در یک رویکرد کلاسیک می‌توان به دو گروه کلی «اپوزیسیون وفادار» و «اپوزیسیون برانداز» تقسیم کرد؛ در عین‌حال ترسیم یک مرز دقیق میان این دو نوع اپوزیسیون نیز دشوار است؛ به‌عنوان مثال بسیاری از گروه‌های اپوزیسیون علی‌رغم عدم اعتقاد به مبناهای نظری و اعتراض به سازوکارهای اعمال قدرت سیاسی، ممکن است در روندهای سیاسی یک نظام مشارکت کرده و در پی دگرگون ساختن سیاست‌ها یا فرمانروایان باشند. آن‌چه در این‌جا از «اپوزیسیون» مدنظر است، بیش از آن‌که به اعتقادات این گروه‌ها در مورد نظام سیاسی اشاره داشته باشد، بر روندها و رویکردهای آن‌ها متمرکز است. پس در ادامه‌ی این نوشتار به گروه‌هایی به‌عنوان اپوزیسیون اشاره می‌شود که در بیان مخالفت سیاسی از ابزارهای غیرخشونت‌آمیز و متعارف استفاده می‌کنند.
| ▲ | انواع اپوزیسیون |
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
ذیل سرواژه‌ی گروه مخالف، در دفتر اول، فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان، تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۱-۱
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها │ ...
