 |
|
احمد بن ابی‌سعد هروی
فهرست مندرجات
زندگی‌نامه دانشمندان اهل خراسان
ابوالفضل احمد بن ابی‌سعد هروی (درگذشتۀ بين ٣۹٠-٣٨٠ هـ.ق)، رياضيدان و منجم خراسانی که از اهالی هرات در قرن سوم بود و معاصر با ابوجعفر خازن، ابومحمود خجندی و ركن‌الدوله ديلمی بود. آثارش در رياضيات و نجوم مورد توجه و اطمينان علمای رياضی قرار داشت. بيرونی چندين بار در كتاب‌‌های خود از او نام برده و در يك جا او را از افاضل متقدمان در فن صناعت نجوم ناميده و در جای ديگر او را در رياضيات مورد اعتماد دانسته است.
| ▲ | زندگی‌نامه |
 |
ابوالفضل احمد بن ابی‌سعد هروی، معاصر با ابوجعفر خازن، ابومحمود خجندی و ركن‌الدوله ديلمی بود که كودكی او مصادف بود با اواخر سلطنت امرای سامانی و رقابت‌های امرای صفاری سيستان، برای به‌دست آوردن حكومت. در چنين شرايطی كه حكومت متزلزلی از سامانی به‌وجود آمده بود، او در هرات زندگی می‌كرد.
در منابع نام پدر ابوالفضل احمد بن ابی‌سعد هروی را به اختلاف به‌نام‌های ابوسعد و ابوسعيد ثبت كرده‌اند. وی، مقدمات علوم را در زادگاه خود هرات آموخت و سپس سفرهايی به ری و گرگان كرد. مطالعه ترجمه‌های عربی از زبان يونانی در زمينه‌ی نجوم و رياضيات و شرح و انتقاد از آن‌ها از امور مورد علاقه هروی بوده است. در منابع نامی از استادان بلافصل ابی‌سعد هروی نيامده است، اما وی از آثار دانشمندان يونانی، از جمله مانالاوس در زمينه نجوم را مورد مطالعه و توجه قرار داده است.
روزگار تحصيل ابی‌سعد هروی، معاصر با اوايل قدرت‌گيری آل بويه در ايران مركزی (جيال) بود. دربار دانش دوست حسن ركن‌الدوله ديلمی و وزيرش صاحب بن عباد نيز رونقی به علوم گوناگون داده بود. بنابراین، پس از آموختن نجوم و در دربارهای آل بويه، به رصد پرداخت. چنان‌که بنا به نوشته ابوريحان بيرونی، «ابوالفضل احمد بن ابی‌سعد هروی، در سال‌های ٣۴٨ و ٣۴۹ در شهر ری و در سال ٣٧۱ هجری قمری، در جرجان به رصد می‌پرداخت. وی با حكومت حسن ركن‌الدوله ديلمی (٣٦٦-٣٣٨ هـ.ق) معاصر و با وی معاشر بود.»
در منابع، از فعاليت‌های آموزشی ابی‌سعد هروی سخنی به ميان نيامده، اما دانشمندانی چون ماهانی به مطالعه و تصحيح آثار وی پرداخته است. تصحيح، نقد و مطالعه آثار دانشمندان گذشته از جمله دل‌مشغولی‌های هروی به‌شمار می‌آمد.
ابوجعفر خازن و ابومحمد خجندی و ابوريحان بيرونی و استادش ابونصر عراق و نيز ماهانی منجم، از ستاره‌شناسان معاصر ابوالفضل احمد بن ابی‌سعد هروی و تقريباً از همشهريان وی و هم‌چنین، از تصحيح‌كنندگان آثار او، به‌ويژه كتاب اصلاح مانالاوس فی اشكال الكريه بود. از شاگردان ابی‌سعد هروی خبری در دست نيست.
فوت ابوالفضل احمد بن ابی‌سعد هروی را بين سال‌های ٣٨٠ و ٣۹٠ هجری قمری نوشته‌اند.
| ▲ | آثار |
از آن‌جایی که ابوالفضل احمد بن ابی‌سعد هروی، در دربار حسن ركن‌الدوله ديلمی (٣٦٦-٣٣٨ هـ.ق) رفت و آمد داشت، بعيد نيست كه آثاری را به وی يا وزير دانشمندش صاحب بن عباد تقديم كرده باشد. چنان‌كه عنوان كتاب «المدخل الصاحبی» چنين حدسی را به ذهن متبادر می‌سازد. از جمله آثار او، به‌غیر از المدخل الصاحبی می‌توان به اصلاح كتاب مانالاوس فی الاشكال الكريه نیز اشاره کرد.
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ ...
