[...] [...]
قُس‌ّ بن ساعده ايادی مردی خطيب، شاعر، حكيم[۱] و از شخصیت‌هاى وارسته و برجسته دودمان "ایاد" بود. وی را از حنيفان و معتقدان به رستاخيز دانسته‌اند[٢] كه مردم را از پرستش بتان باز می‌داشت؛ چنان كه پيامبر اسلام او را پيش از بعثت در حال ايراد خطبه‌ای مشتمل بر آن نكات در بازار عكاظ ديده[٣]، و دربارۀ او فرموده بود: "او به تنهايی به‌صورت يك امت محشور خواهد شد"[۴]. برخی هم گفته‌اند که او از پیروان خاص عیسى مسیح به‌شمار مى‌رفت[۵].
[↑] زندگی‌نامه
قُس‌ّ بن ساعده بن حذاق بن زهر بن ایاد بن نزاد ایادی، خطیب عرب در زمان جاهلیت و از قبیله ایاد بود. او با این‌که قبل از اسلام می‌زیست، ولی بر دین توحید بود و اول کسی از اهل جاهلیت بود که به‌قیامت معتقد شد[٦]. از زندگی و کارنامه‌ی او - به جز اندک روایات اسلامی - اطلاعات چندان دقیقی در دست نیست. باوجود این، درباره زندگی او در کتاب‌های تاریخ و ادب، داستان‌ها و اقوال بسیاری گفته‌اند. در این روایات آمده است: او جزو معدود کسانی بود که در حقیقت از متفکران تک‌رو شبه جزیره عربستان محسوب می‌شدند و از دین پدران خود و شرک عرب، دوری کرده و به دین حنیف که همان یکتاپرستی بود، روی آورده بودند[٧].
قیس بن ساعده، در فصاحت زبانزد بود و نخستين كسی بود كه عباراتی خاص برای آغاز سخن به‌‌كار گرفت[٨] و هنگام ايراد خطبه بر شمشير يا عصا تكيه داد[۹]. عبارت معروف "البینة علی من ادعی والیمین علی من انکر" (یعنی بر مدعی لازم است که دلیل بیاورد و بر منکر لازم است که قسم بخورد)، منسوب به اوست که در کتب فقهی اسلامی همواره نقل می‌شود.
ظاهراً پیامبر اسلام در ایام کودکی او را دیده و در بازار "عکاظ" خطبه او را شنیده است[۱٠]. قسمت‌هایی از خطبه‌های او در کتاب‌های ادبی عرب نقل شده و نیز اشعاری منسوب به او، در این کتاب‌ها آمده است[۱۱]. قیس ابن ساعده، عمری طولانی داشت؛ چنان‌که پاره‌ای از مسلمانان با مبالغه گفته‌اند ششصد سال زندگی کرد.[۱٢]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- ابوالعلا، ج ٢، صص ۵٣۵-۵٣٦
[٢]- فروخ، تاريخ الجاهلية، ص ۹٦؛ ابوالعلا، قلقشندی، همانجاها
[٣]- نك: ابوالفرج، ج ۱۴، ص ۴۱؛ ابن سعد، ج ۱، ص ٣۱۵
[۴]- ابوالفرج، همانجا؛ ثعالبی، ۱٢٢
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]- گویند، قُس‌ّ بن ساعده ايادی اولین کسی بود که در خطبه خود "اما بعد" را آورد.
[۹]- احمدرضا خضری، سرواژۀ ایاد، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج ۱
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ احمدرضا خضری، سرواژۀ ایاد، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج ۱
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□
