 |
|
شبکه‌ی حقانی
فهرست مندرجات
◉ پیشینه‌ی تاریخی
◉ رهبران
◉ اهداف
◉ موضع‌گیری‌های آمریکا
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
شبکه‌های تروریستی در افغانستان جلالالدین حقانی
شبکه‌ی حقانی (به انگلیسی: Haqqani network) (سال تأسیس ٢٠٠٨ میلادی)، متشکل از گروهی از شورشیان افغان است که تحت رهبری سراج‌الدین حقانی، پسر جلالالدین حقانی، از فرماندهان مجاهدین سابق در جنوب شرق افغانستان فعالیت دارد. این شبکه از متحدان مهم طالبان به‌حساب می‌آید.[٢]
شبکه‌ی حقانی متهم است که با سازمان اطلاعات پاکستان (آی اس آی) و القاعده ارتباط دارد و نقش مهمی در حملات طالبان علیه دولت افغانستان و نیروهای ائتلاف تحت رهبری آمریکا ایفا میکند. در حالی که پاکستان بارها اتهام ارتباط با شورشیانی که علیه نیروهای بین‌المللی و دولت افغانستان فعالیت دارند را رد کرده است.[٣] اما ژنرال حمید گل در گفت‌وگو با تلویزیون پاکستانی دنیانیوز میگوید که طرز تفکر گروههای حقانی پاکستانی است.[*]
به‌گفته مقامات آمریکایی، گروه حقانی که بسیاری از عملیات داخل افغانستان به‌ویژه عملیات انتحاری به آن نسبت داده میشود، از خطرناک‌ترین گروههای مخالف دولت افغانستان است.[۴] این گروه در کنار گروه طالبان و حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار عمدتاً در مناطق مرزی در شرق افغانستان علیه دولت این کشور و نیروهای بین‌المللی می‌جنگند.[۵]
| ▲ | پیشینه‌ی تاریخی |
شبکه حقانی که به‌وسیله جلالالدین حقانی بنیان گذاشته شد، یکی از گروههای شورشی متحد طالبان می‌باشد که با نیروهای امریکایی و ناتو در افغانستان می‌جنگند.
جلالالدین حقانی، فرمانده سابق گروه حقانی، از طالبان حمایت میکرد
جلالالدین حقانی در دهه‌ی هشتاد میلادی، از شمار فرماندهان برجسته‌ی مجاهدین افغان بود[٦] که با اشغال افغانستان توسط ارتش اتحاد جماهیر شوروی سابق مبارزه میکرد. شجاعت و توانایی او در هماهنگ‌سازی مجاهدین سبب شد که ایالات متحده امریکا، سازمان استخبارات پاکستان و عربستان سعودی از او حمایت مالی و تسلیحاتی کنند.[٧]
چارلی ویلسون، عضو سابق کنگره (کانگرس) آمریکا که کمک‌هایی را برای مقاومت افغانستان علیه اتحاد جماهیر شوروی تدارک می‌دید، باری جلالالدین حقانی را «تجلی انسانی خوب» نامیده بود. جلالالدین حقانی تا آنجا مورد قدرانی واشنگتن بود که یک‌بار در زمان ریاست‌‌جمهوری رونالد ریگان، به کاخ سفید دعوت شد.[٨]
جلالالدین حقانی، پس از بروز جنگ داخلی در افغانستان، به گروه طالبان پیوست[۹]. پس از حمله امریکا به افغانستان در سال ٢٠٠۱ میلادی، حقانی موضع خود را تغییر داد و جنگ را بر علیه نیروهای غربی آغاز کرد. بدین ترتیب، این شبکه همراه با شبکه‌ی تروریستی القاعده به رهبری اسامه بن لادن و جنبش طالبان به رهبری ملا محمدعمر، در فهرست سازمان استخبارات امریکا (سیا) - بهعنوان دشمن آمریکا - قرار گرفت.[۱٠]
سراج‌الدین حقانی پس از پدرش جلالالدین، فرماندهی جنگجویان این گروه را برعهده گرفت[۱۱] و بر اساس گزارش‌ها، با نیروهایش در منطقه قبیله‌نشین وزیرستان شمالی در پاکستان مستقر است[۱٢].
حقانیها از پشتونهای افغانستان بوده و از قبیله زدران (جدران) واقع در ولایت پکتیکا میباشند. گروه حقانی در بیشتر مناطق جنوب و شرق افغانستان فعالیت دارد و تلاش میکند تا کنترل کامل را در مناطقی که پایگاه سنتی آن محسوب میشود، مانند استان(ولایت)های خوست، پکتیکا و پکتیا در دست گیرد.[۱٣]
مرکز اصلی شبکه‌ی حقانی در گذشته ولایت خوست در جنوب شرق افغانستان بود، اما در پی سقوط حکومت طالبان در سال ۲۰۰۱ بیشتر نیروهای آن به وزیرستان شمالی در پاکستان پناه برده‌اند. اما به‌گفتۀ سراج‌الدین حقانی، گروه حقانی عمدتاً در شرق افغانستان مستقر هستند. وی هم‌چنین تاکید کرده است که افراد تحت فرمان او پایگاه‌های محکمی در افغانستان دارند و دیگر نیازی به پنهان شدن آن‌ها در مناطق پاکستان نیست.[۱۴] این در حالی است که بسیاری معتقدند این گروه دارای خانه‌های امن و مراکزی در مناطق قبایلی پاکستان است.[۱۵]
به‌نوشته رویترز، سراج‌الدین حقانی که آمریکایی‌ها برای کشتن و یا دستگیری او ۵ میلیون دلار جایزه اعلام کردهاند، در یک گفتگوی تلفنی که از یک منطقه نامعلوم انجام شده، گفته است او و افراد تحت فرمانش از شورای رهبری گروه طالبان پیروی می‌کنند، اما آمریکایی‌ها تلاش دارند آن‌ها را گروه مستقل نشان داده به این ترتیب بین آن‌ها و طالبان جدایی بیاندازند.[۱٦]
رهبر گروه حقانی، هم‌چنین گفته است که آن‌ها پایگاه‌های خود را در شرق افغانستان تحکیم بخشیده و حریفان خود را از مناطق تحت کنترل خود بیرون رانده‌اند، اما حقانی توضیح نداده است که منظور او از گروههای رقیب، کدام گروه‌ها هستند؟ پیش از این گروه طالبان حریف یا رقیب آن‌ها پنداشته می‌شد اما وقتی او با صراحت میگوید از رهبر طالبان اطاعت میکند مشخص نیست منظورش از گروههای رقیب شبکه حقانی در شرق افغانستان چه گروه یا گروه‌هایی است.[۱٧]
سراج‌الدین حقانی مدعی است که شبکه حقانی حامیانی در میان افسران ارتش و پلیس و مقام‌های دولت افغانستان دارد.
حمله گروههای شورشی در مواردی، به اهداف و مناطقی که به شدت محافظت می‌شوند، این گمان را تقویت کرده است که ممکن است گروههای شورشی در صفوف نیروهای امنیتی رخنه کرده باشند، اما حالا حقانی با صراحت میگوید که آن‌ها حامیانی در درون نهادهای امنیتی افغانستان دارند.[۱٨]
شبکه حقانی متهم به‌طراحی و اجرای عملیات پیچیده و خطرناک در کلان شهرهای افغانستان از جمله کابل پایتخت این کشور است.
حمله هتل انترکانتیننتال (ژوئن ٢٠۱۱ / تیر ۱٣۹٠)، حمله مرکز فرهنگی بریتانیا و حمله سفارت آمریکا و مقر ناتو در کابل، از مواردی است که متهم اصلی آن گروه حقانی است[۱۹].
ریچارد هولبروک، نماینده ارشد آمریکا در امور پاکستان و افغانستان، روز ۱۴ ژوئیه ٢٠۱٠ میلادی، در جلسه علنی کمیته روابط خارجی سنا، شبکه حقانی را گروهی «نفرت‌انگیز» خواند و آن را یکی از گروه‌هایی دانست که به نیروهای آمریکایی و ائتلاف در افغانستان حمله می‌کنند.[٢٠]
با وجود این، دولت افغانستان برای زمینه‌سازی برای مصالحه با طالبان شورای عالی صلح را تشکیل داده و این شورا اعلام کرده که برای تشویق طالبان به مصالحه حاضر به دادن امتیاز به این گروه است.[*]
واکنش شبکه حقانی به پیشنهادهای صلح از جانب دولت افغانستان همیشه منفی بوده است. سراج‌الدین حقانی به رویترز گفته است که بارها پیشنهادهای آمریکایی‌ها یا دولت افغانستان، برای صلح را رد کرده است چون به عقیده او دولت افغانستان و آمریکا؛ تاکنون در پی ایجاد تفرقه بین آن‌ها (گروههای مختلف شورشی) بوده‌اند. وی می‌افزادید: برای او موقعیت‌های مهم و حساسی را پیشنهاد کردهاند، اما او پیشنهادها را رد کرده و به آن‌ها (دولت افغانستان) گفته است که «نیات شوم‌شان» برای تفرقه‌افکندن، به‌جایی نخواهد رسید.
مقامات ناتو گزارش کردهاند که از آغاز سال جاری (٢٠۱۱) میلادی تا حالا، بیش از هشتاد نفر از سران و افراد مربوط به شبکه حقانی را عمدتاً در ولایات پکتیکا، پکتیا و خوست کشته‌اند.[*]
پس از حمله به سفارت آمریکا و مقر آیساف در کابل، سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی به‌طور ضمنی از تمایل خود برای گفت‌وگو با دولت افغانستان و آمریکا سخن گفت.
حقانی در یک گفتگوی تلفنی با خبرگزاری رویترز گفت که اگر گروه طالبان با دولت افغانستان و آمریکا گفت‌وگو کند، شبکه حقانی هم از آن‌ها پیروی خواهد کرد.
اما سخنگویان نیروهای آیساف گفتند که در حال حاضر نشانه‌ای وجود ندارد که شبکه حقانی شرایط دولت افغانستان را برای شامل‌شدن در روند صلح بپذیرد.
دومینیک مدلی، سخنگوی غیرنظامی آیساف روز دوشنبه، (۲۸ سنبله ۱٣۹٠ خورشیدی) در یک نشست خبری در کابل گفت که پاکستان مسئول است که فشارها را بر این شبکه افزایش دهد.
- دولت پاکستان با شورشیان در خاک خودش هم رو به رو است. ما می‌توانیم با پاکستان به‌طور مشترک (علیه شورشیان) مبارزه کنیم.
در همان‌حال، کارستن جاکوبسون، سخنگوی نظامی آیساف در این نشست خبری گفت که شبکه حقانی ریشه در پاکستان دارد و از آنجا به حملات خود علیه افراد بی‌گناه در افغانستان ادامه می‌دهد. او افزود که تلاش‌هایی با مشارکت مقام‌های دولت افغانستان و «بازیگران کلیدی» در جریان است تا پاکستانی‌ها را قانع به انجام اقدامات جدی علیه شبکه حقانی کند.
پیش از آن نیز کامرون مانتر، سفیر آمریکا در پاکستان، گفته بود که شبکه حقانی با دولت پاکستان در ارتباط است. او در گفت‌وگویی با رادیوی پاکستان (شنبه ۱۷ سپتامبر ٢٠۱۱ / ۲۶ سنبله ۱٣۹٠) خواهان «پایان یافتن» رابطه دولت پاکستان با این شبکه شد.[*]
| ▲ | رهبران |
گروه معروف به «شبکه‌ی حقانی»، یکی از سه گروه شورشی عمده در افغانستان است که رهبر و مؤسس اصلی آن جلالالدین حقانی، فرمانده پیشین مجاهدین در شرق افغانستان شناخته میشود[*] و در حال حاضر، رهبری آن بر عهده سراج‌الدین حقانی، پسر جلالالدین حقانی است.
بدرالدین حقانی یکی دیگر از پسران جلالالدین حقانی از رهبران ارشد این گروه است که در مناطق قبیله‌ای پاکستان بویژه در وزیرستان شمالی و کرم مستقر است.[*] آمریکا بدرالدین حقانی را مشمول تحریم‌های مالی خود کرده است.
سراج‌الدین حقانی، رهبر کنونی شبکه‌ی حقانی
بدرالدین حقانی از جمله افرادی است که در شورای موسوم به شورای «میران‌شاه» که گفته میشود عملیات در جنوب افغانستان را رهبری میکند، حضور دارد.
بر اساس گزارش‌ها، سراج‌الدین حقانی برادر بدرالدین حقانی در عمل کنترل گروه حقانی را از نظر عملیاتی بر عهده دارد.
| ▲ | اهداف |
از مهم‌ترین اهداف شبکه‌ی حقانی، مبارزه علیه نیروهای ائتلاف در افغانستان و داشتن رابطه‌ای دوستانه با پاکستان عنوان شده است.
از این روی، گروه حقانی که از خطرناک‌ترین گروههای مخالف دولت افغانستان به‌شمار می‌رود، بسیاری از عملیات داخل افغانستان به‌ویژه عملیات انتحاری به آن نسبت داده میشود.
مقام‌های آمریکا بارها سرویس اطلاعاتی پاکستان (آی‌اس‌آی) را به حمایت از شبکه‌ی حقانی در انجام حملات تروریستی در افغانستان متهم کرده است.
| ▲ | موضع‌گیری‌های آمریکا |
روز سه‌شنبه (۱۳ سپتامبر ٢٠۱۱ میلادی / ۲۳ سنبله ۱٣۹٠ خورشیدی) گروهی از شورشیان طالبان حدود ۲۰ ساعت یک ساختمان در حال ساخت را در مرکز کابل به‌تصرف خود درآوردند و از آنجا به اهدافی از جمله سفارت آمریکا و مقر ناتو، شلیک کردند.
ساختمانی که حدود ۲۰ ساعت در تصرف طالبان بود، مشرف به محله وزیر اکبر خان است که بسیاری از سفارت‌خانه‌ها، دفاتر و مهمان‌خانه‌های خارجی در آنجا مستقر است.
آمریکا شبکه حقانی را مسوول حمله مرگ‌بار اخیر به سفارتش در کابل می‌داند. به گفته دریاسالار مایک مولن، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، سازمان اطلاعاتی پاکستان موسوم به آی‌اس‌آی، به طراحی حمله هفته گذشته به سفارت آمریکا در کابل کمک کرده است. این مقام آمریکایی، تاکید کرد که شبکه حقانی بهعنوان بازوی اجرایی آی‌اس‌آی عمل میکند.[*]
هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا، روز چهارشنبه ٢٨ سپتامبر ٢٠۱۱ میلادی (٦ مهر ۱٣۹٠ خورشیدی)، گفت که دولت باراک اوباما در مرحله نهایی بررسی موضوع تروریستی اعلام‌شدن شبکه‌ی حقانی است.
خانم کلینتون در حالی این سخنان را مطرح کرد که دریاسالار مایک مولن، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، چند روز پیش از آن، صراحتاً سازمان اطلاعات ارتش پاکستان (آی اس آی) را به پشتیبانی از شبکه‌ی حقانی متهم کرده بود.[*] اظهارات این افسر ارشد نظامی ایالات متحده با بیانات تند و جدی لیون پنیتا، وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا، توأم بود. پنیتا حملات تندروان بر اهداف آمریکایی را که در خاک پاکستان طراحی شده و از آن حمایت می‌گردد، غیر قابل تحمل خواند.
- ما این را نمی‌توانیم تحمل کنیم که تندروان با عبور از سرحد پاکستان به داخل افغانستان، حملات را بر قوای ما انجام داده، عساکر ما را هلاک سازند و دوباره به پناهگاه‌های امن خود برگردند. این غیر قابل تحمل است.[*]
این در حالی‌ست که طالبان در بیانیه‌ای ارتباط سرویس اطلاعاتی پاکستان با شبکه‌ی حقانی را رد کرد.[*] در همین‌حال یوسف‌رضا گیلانی، صدراعظم پاکستان به ایالات متحده آمریکا هشدار داده است که آن‌کشور باید «پیام‌های منفی» خود مبنی بر حمایت پاکستان از تندوران در افغانستان را متوقف سازد.
- در صورتی‌که پیام‌هایی وجود داشته باشد که درخور دوستی ما نباشد، پس طبعاً این نهایت مشکل است که عامۀ ما را متقاعد سازد. بنابراین، باید پیام‌های مثبتی وجود داشته باشد. چیزی‌که براساس آن ما بتوانیم نزدیکتر شویم، نه آنکه مردم بیشتر بر ما ظنین شوند، روابط ما بسیار محکم است ولی چرا آن‌ها بر ما اعتماد ندارند.[*]
با آنکه دولت پاکستان همواره فعالیت این گروه در داخل خاک کشورش را کتمان کرده است، اما محمود دورانی، ژنرال بازنشسته که مشاور امنیتی دولت پاکستان بوده انگشت اتهام را به‌سوی وزیرستان شمالی دراز کرده و میگوید که شبکه حقانی در آنجا فعال است. وی می‌افزاید: شبکه حقانی «زیر دماغ ارتش پاکستان» و در مناطق قبایلی نشین فعالیت میکند.[*]
کارستن جاکوبسون، سخنگوی ناتو در کابل در مصاحبه با بی‌بی‌سی یادآور شد که شبکه حقانی از سوی سازمان اطلاعات پاکستان (آی‌اس‌آی) و گروه القاعده حمایت میشود و هم‌چنین، محافلی در خاورمیانه هم هستند که از این گروه حمایت مالی می‌کنند. او گفت:
- گروه حقانی شبکه‌ای است که سابقه طولانی دارد و همواره در دو طرف مرز (افغانستان و پاکستان) مشغول فعالیت بوده است. این شبکه در ولایت پکتیا ریشه دارد، اما مهره‌های اصلی گروه حقانی در آن سوی مرز هستند.
همو افزود: «شبکه حقانی می‌خواهد که در دو طرف مرز پناهگاه و مراکز لجستیکی داشته باشد و این کار را از دیر زمان انجام داده است. تخمین ما این است که حدود ۲۵۰۰ عضو شبکه حقانی در افغانستان حضور دارند و حدود ۷۵۰۰ تن از اعضای این شبکه در آن سوی مرز هستند.»[*]
مقام‌های ارشد شبکه‌ی حقانی و رهبر آن در سال ٢٠۱٠ میلادی، از سوی دولت آمریکا تحریم شده‌اند[*]، اما واشنگتن تاکنون نام این گروه را به فهرست گروههای تروریستی وزارت امور خارجه ایالات متحده اضافه نکرده است.
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
دو فرمانده شبکه حقانی در جنوب شرق افغانستان کشته شدند، بخش فارسی بی‌بی‌سی: شنبه ٢٣ اکتبر ٢٠۱٠ - ٠۱ آبان ۱٣٨۹
[٢]- سفیر آمریکا: پاکستان با شبکه حقانی قطع رابطه کند، بخش فارسی بی‌بی‌سی: شنبه ۱٧ سپتامبر ٢٠۱۱ - ٢٦ شهریور ۱٣۹٠
[٣]- آمریکا سه عضو 'شبکه حقانی' و طالبان را تحریم کرد، بخش فارسی بی‌بی‌سی: پنج شنبه ٢٢ ژوئيه ٢٠۱٠ - ٣۱ تیر ۱٣٨۹
[۴]- آمریکا یک رهبر شبکه‌ی حقانی در پاکستان را تحریم کرد، بخش فارسی بی‌بی‌سی: چهارشنبه ۱۱ مه ٢٠۱۱ - ٢۱ اردیبهشت ۱٣۹٠
[۵]- آمریکا درباره ماهیت شبکه‌ی حقانی تصمیم می‌گیرد، بخش فارسی بی‌بی‌سی: چهارشنبه ٢٨ سپتامبر ٢٠۱۱ - ٠٦ مهر ۱٣۹٠
[٦]- گفته میشود که جلالالدین حقانی تندروترین و نیرومندترین رهبر گروه طالبان است و به‌نوشته‌ی دارالحیات، واشنگتن حقانی را بهخوبی میشناسد زیرا او یکی از متحدین امریکا در زمان اشغال افغانستان توسط شوروی سابق بود. رجوع شود به: آمریکا جلالالدین حقانی را برای آغاز گفتگو و مذاکرات با طالبان انتخاب کرد، رادیو آزادی به نقل از صفحه انترنتی دارالحیات که مستقر در لبنان است
[٧]- شبکه حقانی؛ مهمان دیروز و دشمن امروز کاخ سفید، دویچه وله (رادیو صدای آلمان): دوشنبه ۱۹ سپتامبر ٢٠۱۱ - ٢٨ شهریور ۱٣۹٠
[٨]- همانجا
[۹]- وحید مژده، تحلیگر افغان، که آشنایی کامل با شبکه حقانی دارد، در مورد بنیانگزار آن که جلالالدین حقانی است، چنین میگوید:
«جلالالدین حقانی یک جنگجویی قدیمی از قبیله‌ی زدران است که در سال ١٣۵۴، همراه با گلبدین حکمتیار، استاد ربانی، احمدشاه مسعود و دیگران در قیام علیه رژیم داوود خان نقش داشت. بههر حال، جلالالدین حقانی پس از این دوره، زمانی‌که حکومت کمونیستی در افغانستان بهسر کار آمد به‌صف مجاهدین پیوست و با حزب اسلامی بود تا زمانی که مولوی یونس خالص از حزب اسلامی انشعاب کرد، سپس با او یکجا حرب اسلامی مولوی خالص را ساخت. بعد از روی کار آمدن حکومت مجاهدین، در زمان ربانی هم مدتی با این حکومت همکاری میکرد اما بعداً با این حکومت قطع رابطه کرد و به منطقه خود رفت و همانجا ماند و در جنگهای داخلی مجاهدین علاقه نگرفت و شرکت نکرد تا اینکه طالبها قیام کردند و در دوران طالبان بهعنوان وزیر سرحدات طالبان ایفای وظیفه میکرد.» برنامه صبحگاهی رادیو آشنا (صدای آمریکا): ٢٨ سپتامبر ٢٠۱۱[۱٠]- شبکه حقانی؛ مهمان دیروز و دشمن امروز کاخ سفید، پیشین
[۱۱]- جلالالدین حقانی که هفتاد و چند ساله می‌باشد، علی‌رغم بیماری و کهولت سن حدود ۴٠٠٠ سرباز و دیگر گروههای جنگجو را انگیزه جنگ می‌دهد. پسر او، سراج‌الدین که بیشتر قصی‌القلب به‌نظر می‌رسد، امور شبکه حقانی را پیش می‌برد. شبکه حقانی؛ مهمان دیروز و دشمن امروز کاخ سفید، پیشین
[۱٢]- حقانی: در مذاکره با دولت و آمریکایی‌ها از طالبان پیروی می‌کنیم، بخش فارسی بی‌بی‌سی: شنبه ۱٧ سپتامبر ٢٠۱۱ - ٢٦ شهریور ۱٣۹٠
[۱٣]- شبکه حقانی؛ مهمان دیروز و دشمن امروز کاخ سفید، پیشین
[۱۴]- حقانی: در مذاکره با دولت و آمریکایی‌ها از طالبان پیروی می‌کنیم، پیشین
[۱۵]- طالبان: پاکستان با شبکه‌ی حقانی ارتباط ندارد، بخش فارسی بی‌بی‌سی: سه شنبه ٢٧ سپتامبر ٢٠۱۱ - ٠۵ مهر ۱٣۹٠
[۱٦]- حقانی: در مذاکره با دولت و آمریکایی‌ها از طالبان پیروی می‌کنیم، پیشین
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]- آمریکا سه عضو شبکه حقانی و طالبان را تحریم کرد، پیشین
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ٦ ۷ ۸ ۹ ۱۰ ۱۱ 12 ۱۳ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱۷ ۱۸ ۱۹ ۲۰]
رده‌ها │ ...
