استقرا

از: دانشنامه‌ی آریانا

فهرست مندرجات

• گونه‌های استقرا
  
• راه‌های نقد
  
• يادداشت‌ها
  
• پيوست‌ها
  
• پی‌نوشت‌ها
  
• جُستارهای وابسته
  
• سرچشمه‌ها
  
• پيوند به بيرون
  
  

[منطق]

[معرفت‌شناسی]

استقرا (به انگلیسی: Induction) یا استدلال استقرایی (به انگلیسی: Inductive reasoning) روشی است که در آن ذهن از قضایای جزئی به نتیجهٔ کلّی می‌رسد[۱]. درصورتی‌که مقدمه‌ها درست باشند، نتیجهٔ به‌دست‌آمده از استقرای ریاضی قطعاً درست است، اما نتیجهٔ به‌دست‌آمده از استقرای فلسفی یا تجربی ممکن است درست نباشد[٢].


[↑] گونه‌های استقرا

استقرا که خود یکی از اقسام استدلال یا حجت است، در منطق بر دو قسم است: ۱- استقرای تام، ٢- استقرای ناقص.[٣]

استقرای تام

استقرای تام یعنی پدیده‌ی موردنظر محصور و معدود باشند و هر یک جداگانه مورد بررسی قرار بگیرند و پس از آن حکم کلّی صادر شود[۴]. مانند این‌که در یک روستا، پزشک تک‌تک افراد را مورد آزمایش قرار می‌دهد و آن‌گاه حکم می‌کند که همهٔ افراد این روستا مبتلا به انگل روده‌اند[۵].

استقرای ناقص

استقرای ناقص یعنی پدیده‌ی موردنظر غیرقابل‌ شمارش (نامعدود) باشند، ناگزیر تعدادی از آن‌ها مورد مشاهده یا آزمایش قرار گیرد که دارای ویژگی‌ای همسان هستند؛ آن‌گاه، آن خصوصیت را تعمیم داده و نتیجه گرفته شود، همگی آن ویژگی را دارند. برای نمونه هنگام سرشماری شهری کوچک دانسته شود همهٔ خانواده‌هایی که تاکنون از آنان پرسش شده‌ است، مسلمان بوده‌اند؛ آن‌گاه حکم گردد که همهٔ خانواده‌های شهر مسلمان‌اند؛ این حکم ضرورت منطقی ندارد و ممکن است تعمیم نادرست باشد.

به‌همین سبب، در استدلال کردن، اسقرای ناقص به‌هیچ‌وجه اطمینان‌بخش نیست و استفاده از آن در استدلال، یکی از اقسام مغالطات به‌شمار می‌آید[٦].


[↑] راه‌های نقد

استدلالی که نتیجه‌اش از راه تعمیم احکام امور جزئی به‌دست آمده باشد را می‌توان از سه راه نقد کرد:

نشان‌دادن این‌که برخی از مقدماتی که در تعمیم به آن‌ها استناد شده، نادرست هستند.
نشان‌دادن این‌که شواهد تعمیم استقرائی، نمونه‌های کافی یا متعارفی نیستند.
تردید در خود نتیجه و نشان‌دادن نادرستی آن.[٧]

[↑] يادداشت‌ها

يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدی خراسانی برشتۀ تحرير درآمده است.

[↑] پيوست‌ها

پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:

[↑] پی‌نوشت‌ها

[۱]- استقرا، ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٢]- همان‌جا
[٣]- استقرا، دانشنامۀ رشد
[۴]- همان‌جا
[۵]- استقرا، ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٦]- استقرا، دانشنامۀ رشد
[٧]- استقرا، ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

[↑] جُستارهای وابسته

□
□
□

[↑] سرچشمه‌ها

□
□
□
□

[↑] پيوند به بیرون

□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]