سيد شمس‌الدين مجروح (زادۀ ١٢٨٩ خ - درگذشتۀ ۱۳۸۱ خ)، شاعر، نويسنده، سناتور مجلس اعيان و وزير عدليه افغانستان در زمان پادشاهی محمدظاهر شاه بود.[۱]
زندگی‌نامه
سيّد شمس‌الدّين مجروح فرزند سيّد حضرت شاه، در سال ١٢٨٩ خورشيدی در منطقه‌ی "شينكورك" مربوط به فرمانداری "بركنر" در ولايت (استان) كنر زاده شد.[٢] پدرش كه از هواداران صوفيان منطقه‌ی هده‌ی جلال آباد بود، در تبليغ اسلام در نورستان و دعوت مردم كنر به جهاد عليه انگليسها در دوره‌ی استيلای آنان بر شبه قاره‌ی هند و افغانستان نقش داشت.[٣] مجروح به‌صورت سنّتی و در مكتب خانه‌ی كه مادرش بی‌بی حوا، ساخته بود درس خواند و با ادبيات، شعر و تصوّف آشنايی داشت.[۴]
مجروح در سال ١٣١٦ که هنوز خيلی جوان بود، به‌عنوان سناتور انتصابی به مجلس اعيان (سنا) راه يافت و سپس به ترتيب به مقامهای رياست تفتيش بانك ملّی و رياست ديپو (= انبار)ی تعاونی گماشته شد. در دوره‌ی صدارت سردار محمّدداوود خان، رئيس مستقل قبايل بود و در دوره‌ی حكومت انتقالی دكتر محمّديوسف (حوت ١٣۴١ تا ميزان ١٣۴۴) به سمت وزير عدليه و رئيس كميسيون هفت نفره‌ی تسويد قانون اساسی سال ١٣۴۴ برگزيده شد. در دوره‌ی حكومت انتخابی دكتر يوسف نيز به‌عنوان وزير عدليه و معاون صدارت و بعداً به‌عنوان سفير افغانستان از سال ١٣۴٣ تا ١٣۴٧ در كشورهای مصر، لبنان، سوريه و اردن كار می‌كرد. با سپری شدن دوران سفارت دوباره به عضويت انتصابی مجلس سنا در آمد و در سال ١٩٧٣ ميلادی باز نشسته شد.[۵]
سيّد شمس‌الدّين مجروح، پس از اشغال افغانستان توسط شوروی سابق، در سال ١٣۵٨ خورشيدی همراه با خانواده‌اش به پاكستان مهاجر شد و در آنجا به منظور شركت در جهاد مردم مسلمان افغانستان عليه كمونيست‌ها، يك حركت قومی و جهادی را تحت عنوان "اتحاديه‌ی ولايت كنر" آغاز كرد؛ امّا در پاكستان ظاهراً به دليل مخالفت با دخالت‌های اين كشور در امور افغانستان تحت فشار و بازجويی قرار گرفت و ناگزير در سال ١٩٩٠ ميلادی به ايالات متحده‌ی آمريكا پناهنده شد.[٦]
كمونيست‌های وابسته به جناح خلق در حزب دموكراتيك خلق افغانستان، در جزوه‌ی "ويش زلميان"، مجروح را از جمله‌ی رهبران مؤسس گروه ويش زلميان معرفی كرده‌اند[٧]، امّا سيّد نعيم مجروح، ضمن اشاره به نقش خيلی فعّال او در شكل‌گيری جنبش ناسيوناليستی ويش زلميان می‌نويسد كه مجروح به دليل عضويت در كابينه، در گروه ويش زلميان، عضويت آشكار نداشت.[٨] از قراين چنين بر می‌آيد كه بطور طبيعی، مجروح گرايش‌های قومی و زبانی نيز داشته است.
فعاليت‌های فرهنگی و آثار او:
سيّد شمس‌الدّين مجروح يك شخصيّت فرهنگی، نويسنده و شاعر نيز بود كه با شعرا و نويسندگانی چون خليل‌الله خليلی، گويا، عبدالرّحمان پژواك و گل‌پاچا الفت رابطه خوب داشت. ديوان اشعار و مقاله‌های متعددی از مجروح به زبان‌های پشتو، فارسی و انگليسی چاپ شده است. مجموعه‌ی اشعار پشتو و فارسی مجروح در سال ١٣٦۴ در پيشاور زير نام "ياد فرياد" منتشر شد[۹] و دو اثر چاپ شده‌ی ديگر او عبارت اند از:
- ١- د عمر خيام د رباعياتو په پشتو ترجمه (ترجمه‌ی رباعيات عمر خيام به زبان پشتو).
٢- پريشانه خوب (= خواب پريشان).[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[٢۱]
[٢٢]
[٢٣]
[٢۴]
[٢۵]
[٢٦]
[٢٧]
[٢٨]
[٢۹]
يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامۀ آريانا توسط مهديزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
پی‌نوشت‌ها
[۲]-
[۳]-
[۴]-
[۵]-
[۶]-
[٧]- عده‌ی ديگر از اعضای شناخته شده‌ی ويش زلميان عبارت بودند از: غلام‌حسن صافی، عبدالحی عزيز، قاضی بهرام، عبدالهادی توخی، محمّدابراهيم خواخوژی، حاجی محمّدانور اچكزايی، محمّديوسف خان حضرت، قاضی عبدالصّمد خان، غلام‌جيلانی خان، حاجی خدای خان و خاوری استاد زبان پشتو در ليسه‌ی (دبيرستان) غازی.
[۸]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
جُستارهای وابسته
□
□
منابع
□
پيوند به بیرون
<برگشت به بالا><گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>
