 |
|
سيد گل‌پاچا الفت
فهرست مندرجات
- زندگی‌نامه
- افتخارات
- نمونه‌ی شعر
- آثار
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
شاعران افغانستان شاعران پشتو
سيد گل‌پاچا الفت (به انگلیسی: Gul Pacha Ulfat) (زاده‌ی ١٢٨٧ خ - درگذشته‌ی ١٣۵٦ خ)، شاعر، نويسنده، روزنامه‌نگار و يکی از چهره‌های برجسته‌ی ادبی زبان پشتو و به‌لحاظ سیاسی از اعضای معروف سازمان ويش زلميان (جوانان بيدار) بود.[۱] او از سال ١٣۴١ تا سال ١٣۵٦ در مقام‌های مختلف رسمی خدمت می‌كرد. در اين ميان، عضويت انجمن ادبی، مشاور روزنامه‌ی اصلاح، مديريت جريده‌ی اتحادمشرقی، مديريت قبايل، رياست پشتو تولنه و نمايندگی در دوره‌های هفتم و هشتم شورای ملّی از جمله‌ی وظايفی بودند كه الفت به‌عهده داشت.[۲]
| ▲ | زندگی‌نامه |
 |
سید گل‌پاچا الفت فرزند مير سيد پاچا، در سال ١٢٨٧ خورشیدی، در يک خانواده‌ی سادات در محل «كج عزيز خان» ولسوالی (شهرستان) «قرغه‌يی» ولايت (استان) لغمان به‌دنيا آمد.[٣] علوم متداول روزگار خود را در مکتب‌خانه‌های سنتی زادگاهش و مبادی علوم عربی را در مدارس خصوصی آن‌زمان در ننگرهار و کابل آموخت.[۴]
وی در سال ١٣١۴ خورشیدی، که هم‌زمان با دوره‌ی زمامداری محمدظاهر شاه بود، در روزنامه ملی «انیس» مشغول فعالیت شد و یک‌سال بعد (در سال ١٣١۵) به‌عضویت شعبه (دفتر) تالیف و ترجمه‌ی «پشتو تولنه» درآمد.[۵] آن‌گونه که در «دانشنامهی ادب فارسی در افغانستان» آمده است الفت از سال ١٣١٦ خورشیدی، عضو هیات تحریریه نشریه‌ی «زیری» شد، نویسندگی آن را بر عهده گرفت و نوشته‌هایش مدت ١٨ ماه در این نشریه منتشر می‌شد.[٦]
وی از سال ١٣١٨ تا ١٣٢٧ (به‌مدت ١۰ سال)، در سمت‌های معاون مدیریت صحافی پشتو تولنه، مدیریت شعبه‌ی لغات و قواعد پشتو، مشاور پشتوی روزنامه‌ی اصلاح، مبصر عمومی و ریاست شعبه‌ی صحافی و تالیف پشتو تولنه، مدیریت روزنامه‌ی اتحاد ننگرهار و نیز مدیریت عمومی قبایل مشرقی کار کرد.[٧]
در این جمع، سید گل‌پاچا الفت نفر بیستم است. فاروق انصاری در دانشنامهی جهان اسلام گل‌پاچا الفت را از ادیبان معروف ملی‌گرای پشتون می‌خواند.[٨]
گل‌پاجا الفت، افزون بر فعالیت‌های روزنامه‌نگاری و نویسندگی فعالیت سیاسی نیز داشت. وی ابتدا به‌عضویت حزب «ویش زلمیان» درآمد، اما به‌نوشته‌ی محمدباقر مصباح‌زاده، در کتاب «آغاز و فرجام جنبش‌های سیاسی در افغانستان»، پس از آن‌كه به ماهيت غيرمذهبی و وابستگی بعضی از رهبران حزب ويش زلميان پی برد، از آن حزب فاصله گرفت و جريده‌ی مستقل را به‌نام ُولُس (= مردم) منتشر ساخت.[۹] او در دهه‌ی دموكراسی از همكاران غلام‌محمّد فرهاد در حزب افغان ملّت به‌شمار می‌رفت.[۱٠]
در سال از ١٣٢٨ خورشیدی، الفت به‌عنوان نماینده مردم جلال‌کوت در هفتمین و هشتمین دوره‌ی مجلس شورای ملی به پارلمان افغانستان راه پیدا کرد و در انتخابات هیأت رئیسه‌ی مجلس، به‌سمت معاون دوم پارلمان برگزیده شود. از ١٣٣۵ تا ١٣۴٢ (به‌مدت ٧ سال)، ریاست آکادمی علوم افغانستان و از ١٣٣٧ تا ١٣۴٢، ریاست انجمن دوستی افغانستان و اتحاد شوروی را نیز بر عهده داشت.[۱۱]
وی علاوه بر نویسندگی و فعالیت‌های پژوهشی شاعری توانا نیز بود و به زبان پشتو شعر می‌سرود که بیشتر اشعار وی بیان‌کننده‌ی دردهای مردم بود و سروده‌های پشتویش، از توجه عموم برخوردار شد که بیانگر ویژگی‌های برجسته‌ی شعرهای وی به این زبان است. سروده‌های فارسی الفت نیز هم‌سنگ شعرهای پشتو، مضامین اجتماعی داشت و در سروده‌های فارسی خود، از سبک شاعران کلاسیک، به‌ویژه از رودکی، پیروی می‌کرد. شعرهای وی از نگاه محتوا ساده و روان و به دور از تکلفات شعری است، فلسفه مرگ و زندگی درون‌مایه‌ی اغلب سروده فارسی الفت می‌باشد.[۱۲]
گل‌پاچا الفت، آخرین روزهای زندگی‌اش را در روستای خود در استان لغمان گذراند. او پس از عمری تحقیق و پژوهش، سرانجام در سن ٦٧ سالگی به‌سبب نارسایی قلب در روز دوشنبه ٢٨ آذرماه (ماه قوس) ١٣۵٦ (۱۹ دسامبر ۱۹٧٧) در لغمان از جهان رفت و در قبرستان خانوادگی‌اش در همان روستا دفن شد.[۱٣]
| ▲ | افتخارات |
گل‌پاچا الفت پس از بازنشستگی بیشتر به کارهای ادبی پرداخت، و به‌سبب خدمت به زبان پشتو، بارها برنده‌ی جایزه‌های مطبوعاتی، از جمله جایزه‌ی خوشحال‌خان ختک، ابوعلی‌سینا و مدال ستاره شده است.
| ▲ | نمونه‌ی شعر |
الفت به زبان‌های پشتو و دری شعر می‌گفت و اشعارش انعكاس‌دهنده‌ی سوز و گداز اجتماعی و دردهای مردم بود. نمونه‌ی زیر یکی از اشعار پشتو اوست:
| زه پـټـې ســتـرگی نـه يمـه په مســرڅـه اوس پـوهيــږم | په خلاصو سـترگو باندی ماجهان ليـدلی دی | |
| له دامه که دی خلاص کړم په قفس کې دې ايسار کړم | صـياده؟ ماخـو څـو رنگه زنـدان ليـدلی دی | |
| عــمــل چــی وی ازاد او انـتـقــاد پـه کــی بـنـدی وی | ماهلته د ظلمـو نو سـخت طوفـان ليدلـی دی | |
| کـه هـريــورانـه وژنـی خـيــال او فـکــر مـومـه وژنــه | په دی کی می وطن ته لوی تاوان ليدلی دی |
| ▲ | آثار |
گل‌پاچا الفت شخصيّت مذهبی، علمی و ادبی بود. از این محقق و پژوهشگر زبان پشتو، آثاری درباره سبک‌شناسی، منطق، رسم‌الخط و برخی نوشتارهای علمی به‌زبان پشتو و نیز دو برگردان با نام‌های «د تولنی علم» و «موقعیت لیار» منتشر شده است. افزون بر این، اغلب سروده‌های فارسی او، در دو مجموعه با نام‌های «اشعار منتخب» (١٣٣۴ خورشیدی) و «صدای قلب» (١٣۴١ خورشیدی) به‌چاپ رسیده است. از دیگر آثار او که بیشتر آن‌ها به‌زبان پشتو منتشر شده است، می‌توان چنین نام برد:
- □ ادبی بحثونه (= بحث‌های ادبی)، چاپ ١٣٣٢ خ.
□ د آزادی پيغام (= پيام آزادی)، چاپ ١٣٣٢ خ.
□ جلد پنجم پښتو کلی (در دو جزو) غوره اشعار (= اشعار منتخب)، چاپ ١٣٣۴ خ.
□ غوره نثرونه (= نثرهای منتخب) پښتو سندری (ترانه‌های پشتو).
□ لغوي څېړنه (= تحقيقات لغوی).
□ منطق، چاپ ١٣٣۵ خ.
□ نطق، چاپ ١٣٣۵ خ.
□ لوړ خيالونه او ژور فکرونه (اندیشه‌های بلند و فکرهای ژرف)، چاپ ١٣٣۵ خ.
□ د پسرلی نغمه (= نغمه‌ی بهار)
□ نوی سبک او نوی ادب (= سبك جديد و ادب جديد)، چاپ ١٣٣۹ خ.
□ ليكوالی املاء او انشاء (= املأ و انشای نويسنده)، چاپ ١٣٣۹ خ.
□ د زړه وینا (= صدای قلب)، چاپ ١٣۴٢ خ.
□ ملّی قهرمان خوشحال خان ختك (= قهرمان ملّی خوشحال خان ختك)، چاپ ١٣۴۹ خ.
□ عالی افكار (= افكار عالی).
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی به‌رشته‌ی تحرير درآمده است.
[▲] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ۲: ...
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- ...
[۲]-
[٣]- دكتر شمس‌الحق آريانفر می‌نويسد: گل پاچا الفت در سال ١٢٨٨ هجری شمسی در يك خانواده‌ی روحانی و علمی زاده شد.
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]- انصاری، فاروق، جرايد در افغانستان، دانشنامهی جهان اسلام.
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ ...
