مصر
فهرست مندرجات
- نام‌های تاريخی
- جغرافیا
- تاریخ
- ...
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[نمايه کلی] [تاريخ]
مِصر (با نام رسمی در زبان عربی: جمهورية مصر العربية؛ و در زبان انگلیسی: Egypt) کشوری‌ست در شمال شرقی قاره آفریقا با مختصات جغرافیایی: شرقی′۱۳°۳۱ شمالی′۲°۳۰؛ اما شبه جزیره سینا که بخشی از قلمرو آن است، در قاره آسیا قرار می‌گیرد.
مصر در جنوب دریای مدیترانه و غرب دریای سرخ قرار داشته و از شرق با لیبی و از جنوب با سودان همسایه است و از طریق شبه جزیره سینا مرز زمینی با اسرائیل و نوار غزه در فلسطین دارد.
کانال سوئز، که ۱۶۸ کیلومتر طول دارد، شبه جزیرۀ سینا در شمال شرق مصر را از خاک این کشور جدا می‌کند و چون مسیر ارتباطی میان سه قاره‌ی اروپا، آسیا و آفریقا می‌باشد، از اهمیت بسیاری برخوردار است[۱].
مصر یکی از پرجمعیت ترین کشورهای آفریقایی و خاورمیانه است و اکثریت قریب به اتفاق جمعیت حدود ۷۵ میلیون نفری آن در کنار رود نیل زندگی می‌کنند. سواحل رود نیل منطقه‌ای است که ۴۰ هزار کیلومتر مربع یعنی حدود یک بیست و پنجم این سرزمین عمدتا بیابانی را تشکیل می‌دهد[٢].
حدود نیمی از جمعیت مصر شهرنشین هستند که بیشتر آنان در دو شهر بزرگ قاهره و اسکندریه و حومه آنها زندگی می‌کنند.
مصر از نظر سیاسی و فرهنگی یکی از مهمترین کشورها در جهان عرب و خاورمیانه‌است، بسیاری از اتباع مصر به ریاست سازمان‌های بین‌المللی، ملی و منطقه‌ای رسیده‌اند[٣] و دانشگاه الازهر مهمترین مرکز مذهبی جهان اسلام در این کشور قرار دارد[۴] و واحد پول آن لیره است.
| [↑] | نام‌های تاريخی |
|---|
مصر يكى از كشــورهاى بســيار معروف جهان باســتان بود. اين ســرزمين تمدنى بزرگ و حكومت‌هايى مقتدر داشــت. نژاد مصــريان قبطى بود و واژه «Egypt» كه در زبان‌هـاى اروپـايى بـراى مصــر به‌كار مـی‌رود، با كلمــه قبـطى در ارتباط اســت.[۵] «اسامى كه به كشور «مصر» در طول مرور اعصار نهاده‌اند، از «چهل و دو نام» افزون‌تر است ...»[٦] ياقوت حموی می‌نويسد که «مصر مأخوذ از نام «محمد بن مصرايم بن سام بن نوح» است...»![٧]
واژۀ مصر از ریشهٔ سامی است و با نام‌های دیگر زبان‌های سامی برای مصر از جمله «میتزراییم» (به عبری מִצְרַיִם = mitsrayim / meets-rah-yeem) عبری هم‌ریشه‌است. نام مصر به‌معنی «دو تنگه» است و به‌جدایی میان دو دودمان بخش‌های شمالی و جنوبی مصر اشاره دارد. واژهٔ مصر در اصل خود معانی تمدن، کلان‌شهر و زمین و مرز هم می‌داده‌است.[٨] در پارسی باستان مصر را مودرایا می‌نامیده‌اند.[۹]
| [↑] | جغرافیا |
|---|
[↑] جغرافيای طبيعی
مصر، سرزمین و کشوری است در شمال و شمال شرقی قاره آفریقا که مساحت آن ۱٬۰۰۱٬۴۴۹ کیلومتر مربع بوده و از دیدگاه وسعت بیست و هشتمین کشور جهان محسوب می‌گردد.
در شمال مصر دریای مدیترانه و در شرق آن دریای سرخ قرار دارد. از سمت جنوب با سودان و از سوی غرب با کشور لیبی همسایه‌است. البته از ناحیه صحرای سینا به فلسطین نیز مرتبط می‌باشد. پایتخت مصر شهر قاهره است و از دیگر شهرهای مهم آن می‌توان به اسکندریه، اسوان، جیزه، فیوم و پورت سعید اشاره کرد. شهرهایی مانند سلوم، بردیا، سیدی برانی، مطروح و العلمین نیز به سبب وقایعی که طی جنگ جهانی دوم در آنها به وقوع پیوست مشهور گشته‌اند. در شرق و شمال شرقی این کشور شبه جزیره‌ای است که شبه جزیره سینا خوانده می‌شود و تا قبل از قرن نوزدهم در قسمتی به خاک مصر متصل بود. اما در سده بیستم کانالی حفر کردند که آن را از خاک مصر جدا کرد و دریای سرخ را به دریای مدیترانه متصل می‌نمود. نام آن، کانال سوئز است که ۱۶۸ کیلومتر طول دارد و چون مسیر ارتباطی میان سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا می‌باشد، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
[↑] شهرهای مصر
از شهرهای مهم مصر می‌توان به اسکندریه، اسوان، جیره، پورت سعید، فیوم و ... اشاره کرد.
- اسوان
اسوان يکی از شهرهای کشور است که در جنوب اين کشور واقع شده است و ٢٠٠٠٠٠ نفر جمعيت دارد. سد اسوان بسيار معروف است.
- اقصر
اقصر (در عربی الاقصر) که جمع واژه‌ی قصر است، يکی از شهرهای باستانی کشور مصر است و کاخ‌های فرعون‌های مصر در اين شهر قرار دارند. از اين لحاظ، اقصر از شهرهای مهم گردشگری اين کشور به‌شمار می‌آيد. شهر اقصر ٢٠٠٠٠٠ نفر جمعيت دارد و در محل شهر باستانی تب بنا شده است. - شرم‌الشيخ
شرم‌الشيخ که گاهی تنها شرم ناميده می‌شود، شهر ساحلی در نوک جنوبی جزيره سينا ميان جبل‌الموسی و دريای سرخ قرار دارد.
شرم‌الشيخ در موقعيت مهمی و در دهانۀ خليج عقبه قرار گرفته و ميزبان پايگاهی برای نيروهای دريای مصر است. اين شهر در نيمۀ دوم قرن بيستم دوبار و در مجموع برای ۱٦ سال در اشغال اسرائيل قرار داشت.
اقتصاد منطقه پيش‌تر به ماهی‌گيری و کشتی‌رانی و اکنون متکی به جهان‌گردی است. در ٢٣ ژوييه ٢٠٠۵ بسياری در رشته‌ای بمب‌گذاری در اين شهر کشته شدند. - [1]
- [2]
| [↑] | تاریخ |
|---|
تاریخ كشور باستانی مصر با قدمتی شش هزار ساله به زمان فراعنه بازمی‌گردد. این كشور كه همواره یكی از كشورهای متمدن جهان بوده، در دوره‌هایی از تاریخ خویش توسط قدرتهایی قویتر چون حبشه، ایران، روم، اعراب مسلمان، عثمانی اشغال گردید و از سال ۱٨٨٢ زیر سلطه انگلستان قرار گرفت.
تاریخ جدید مصر بعد از خاتمه جنگ جهانی اوّل و با آغاز اولین حكومت سلطنتی آغاز گردید، البته این مسئله نمی‌تواند دلیلی برای استقلال كشور باشد. سعدزغلول یكی از آزادیخواهان مصری بود كه سعی زیادی جهت برسمیت شناختن مصر و لغو سرپرستی را نمود. ولی مبارزات علنی خود را از سال ۱۹۱٨ با گفتگو با یكی از نمایندگان بلندپایه بریتانیا آغاز كرد، امّا از آنجایی كه كمیسر عالی انگلیس از همان ابتدا اعلام نمود كه برای انجام چنین مذاكراتی فاقد صلاحیت است این مذاكره به هیچ نتیجه مثبتی دست نیافت.
مصر بعد از كسب استقلال ظاهری اولین قانون اساسی خود را در سال ۱۹٢٣ به تصویب رسانید كه به موجب آن در كشور دو پارلمان به كار پرداختند. یكی پارلمان سنا كه دوپنجم اعضای آن توسط شاه و بقیه نمایندگان با آراء عمومی به مدت ۱٠ سال انتخاب می‌شدند و دیگری مجلس نمایندگان كه بوسیله انتخابات عمومی و به مدت پنج سال برگزیده می‌گردیدند، همچنین پادشاه می‌توانست قانونهای تصویب شده پارلمان را نپذیرد و مجلس را منحل نماید.
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱: ماتیاس شولتس، میراث فرعون، برگرفته از: هفته‌نامه اشپیگل چاپ آلمان
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵: مرتضی اديب، هنر مصر باستان
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- مصر سرزمین شگفتی‌ها، مجلۀ خانوادۀ سبز، سال سیزدهم، شمارۀ ٢٨٨، نیمۀ دوم مهر ۱٣۹٠، ص ٣۴
[٢]- مصر، ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٣]- پطرس غالی دبیرکل سازمان ملل، محمد البرادعی دبیرکل آژانس بین‌المللی اتمی، عمرو موسی دبیرکل اتحادیه عرب و ...
[۴]- پیشین، ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[۵]- توفيقی، حسين، آشنايى با اديان بزرگ، شبکۀ اطلاع‌رسانی امام جواد (ع)
[٦]- جان ناس، تاريخ اديان، ص ۳٦.
[٧]- حموی، ياقوت، معجم‌البلدان، ص ۱۳٧
[٨]- Biblical Hebrew E-Magazine, January, 2005
[۹]- سنگ‌نبشته‌های بیستون
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
