[...] [...]
دکتر پرویز رجبی (زادۀ ۱٣۱٨ خ - درگذشتۀ ۱٣۹۰ خ)، نويسنده، مترجم، تاريخ‌نگار، ايران‌شناس، ترک‌شناس و اسلام‌شناس نامور معاصر ايران است.
[↑] زندگی‌نامه
پرویز رَجَبی، در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۱۸ خورشيدی، در روستای امامقلی، حدود ۴۰ کیلومتری قوچان، به دنیا آمد. دوران کودکی را در زادگاه پدرش در روستای آق‌کند، بین میانه و زنجان گذراند و در همان‌جا به مدرسهٔ ابتدایی رفت. از آنجايی که پدرش از فعالان فرقه دمکرات بود، پس از سقوط حکومت پیشه‌وری به شوروی گریخت و او ناگزير همراه با مادر به قوچان بازگشت و در حالی آموزش در کلاس اول ابتدایی را پی گرفت که هيچ فارسی نمی‌دانست؛ چون در مدرسهٔ قبلی‌اش تنها به زبان ترکی آذربایجانی تدریس می‌شد. او خود در اين باره می‌نويسد:
- "در سه سالگی به‌سبب بازگشت پدرم به زادگاهش، برای فعالیت در فرقۀ دموکرات، نخست در روستای آق‌کند (میان میان میانه و زنجان) زیستم و سپس تا ۲۱ آذر ۱۳۲۵ در میانه. سه ماه از کلاس اول ابتدایی را در میانه به مدرسه‌ای که در آن فقط به ترکی تدریس می‌شد رفتم و پس از فرار پدرم به شوروی و کوچ مادرم به قوچان، بی‌آن که کلمه‌ای فارس بدانم، به دبستانی در قوچان رفتم."[*]
تا پایان دورۀ راهنمايی در قوچان آموزش ديد و سپس تا پایان کلاس یازده (دیپلم ناقص) در مشهد به سر برد. در سال ۱۳۳٦ به استخدام ادارهٔ فرهنگ قوچان (آموزش و پرورش کنونی) درآمد و آموزگاری پیشه کرد. او می‌افزايد:
- "در آغاز سال تحصیلی دیگر به‌خاطر ناسازگاری با رئیس ادارۀ فرهنگ شیروان، ترک خدمت کردم و بلافاصله در دادگستری قوچان استخدام شدم. در یک سالی (۱۳۳٧) که در دادگستری بودم موفق به گرفتن دیپلم کامل دبیرستان شدم."[*]
در سال ۱۳۳۸ به تهران آمد و در بانک صادرات استخدام شد و تا سال ۱۳۴۲ در آن‌جا کار می‌کرد. در همان سال، با کمک مالی قاضی خیرخواهی که در دادگستری قوچان با او آشنا شده بود، برای ادامهٔ تحصیل به آلمان رفت و در سال ۱۳۴۹ موفق به دريافت درجه‌ی دكترا در رشته‌های ايران‌شناسی، اسلام‌شناسی و ترك‌شناسی از دانشگاه گوتينگن آلمان شد.[*]
در سال ۱۳۴۹ به ايران بازگشت و به استخدام دانشگاه اصفهان درآمد. اما پس از يک سال تدريس، توسط ساواک اخراج شد. بين سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۳، در وزارت علوم و آموزش عالی انجام وظیفه می‌کرد. در این مدت، اجازه يافت هفته‌ای ۱۴ ساعت در داشگاه ملی (شهید بهشتی امروز) تدریس کند. در سال ۱۳۵۳، مرکز تحقیقات ایران‌شناسی را بنيان گذاشت که بعد از انقلاب این مرکز تعطیل شد و حتی اجازهٔ ورود به دانشگاه را نیز به وی ندادند. تأسیس مهد کودک و رانندگی یکی از سرویس‌های این مهد به مدت ده سال تنها شغلی بود که او داشت.
با وجود این، وی در فاصله‌ی سال‌های ۱۳۵٨ تا ۱۳۶۱ مدیر مسئول و سردبیر مجله‌ی «فردای ایران» بود و نیز چند سال در دانشگاه شهید بهشتی تدریس می‌کرد.
در سال ۱۳۶۷ مجدداً به آلمان رفت و مدت ۶ سال به تحقیق و تدریس در دانش‌گاه‌های ماربورگ و گوتینگن پرداخت. در سال ۱۳۶۹ دیوان عدالت اداری رأی به محکومیت دانشگاه در اخراج وی داد، اما این رای توسط دانشگاه نادیده گرفت شد. سرانجام، وی در سال ۱۳۷۳ به ایران بازگشت و ریاست بخش ایران‌شناسی دایرة‌العمارف بزرگ اسلامی را به عهده گرفت. او خود چنين می‌نويسد:
- " یک روز پس از ورودم به ایران بدون اطلاع قبلی به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی مراجعه کردم با آغوش باز رئیس شیفتۀ فرهنگ رو به رو شدم و از روز بعد با سمت رئیس بخش ایران شناسی مشغول به کار شدم و بیش از ٢۵٠ مقالۀ نسبتا بزرگ برای دانشنامۀ ایران تالیف کردم. چون تقریبا دو سال پیش از اخراج از دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، به سعایت کودکانۀ دانشمندی روانی، پشت میز کارم در دائرةالمعارف گرفتار سکتۀ مغزی شده بودم، بنابراین نیمی از بدنم را به هنگام ترک دائرةالمعارف در آن مکان مقدس جا گذاشتم.
اما خوشحالم که اعتراف کنم که زیبایی این شش سال همکاری آکنده از شیفتگی با دائرةالمعارف را هرگز از یاد نخواهم برد. سه سال در تنهایی گریستم تا آن نادان را بخشیدم."[*]
۱۳۷۹ سالی بود که براثر سکته مغزی و فلج شدن نیمی از بدن خانه‌نشین شد. اما او هم‌چنان به کار تحقیق و ترجمه اشتغال داشت. در پاییز و زمستان ۱۳٨۹ دوره سخت بیماری و شیمی‌درمانی را تحمل کرد و سرانجام شامگاه ٢۱ بهمن ماه ۱٣۹۰ از دنیا رفت.
[↑] آثار
[۱]
[٢]
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
