افغانستان کشوری کوهستانی و محصور به خشکی است که در تاریخ معاصر خود چنان از بی‌ثباتی و جنگ‌های متمادی آسیب دیده که ساختارهای زیربنایی آن همه ویران و میلیون‌ها تن از ساکنانش آواره شده‌اند.
از زمان سقوط حکومت طالبان در ٢٠٠۱، طرفداران این گروه اسلامگرای افراطی خود را تجدید سازمان کرده و بخصوص در مناطق جنوبی و شرقی کشور در حال نبرد با دولت مرکزی اند.
دولت نوپای افغانستان برای تحکیم قدرت خود در خارج از پایتخت و برقراری وحدت ملی با مشکلات زیادی روبروست.
افغانستان اهمیت استراتژیک فراوانی دارد و میان خاورمیانه، آسیای میانه و شبه قاره هند قرار گرفته و راه قدیمی ابریشم از خاک آن می‌گذرد. به‌همین دلیل به‌رغم آنکه بخش‌های گسترده‌ای از این کشور را کوهستان‌ها سرسخت تشکیل می‌دهد، بر سر تصرف آن جنگ‌های بسیاری روی داده است.
در قرن ۱۹ میلادی افغانستان مرکز رقابت امپراتوری‌های روسیه و بریتانیا برای گسترش نفوذ در منطقه بود.
[↑] نمايه تاريخی افغانستان تا سال ۱۹۹٦
در سال ۱۹۷۹ با دخالت اتحاد جماهیر شوروی سابق که هزاران تن از نیروهای خود را برای حمایت از رژیم هوادار کمونیسم به افغانستان گسیل داشت، افغانستان به جبهه‌ای مهم در جنگ سرد بدل شد و بحران بزرگی را دامن زد که پای دولت آمریکا و همسایگان افغانستان نیز به آن کشیده شد. 
با خروج نیروهای شوروی سابق از خاک افغانستان، توجه جامعه بین‌المللی به افغانستان رو به کاهش گذاشت، در حالی که جنگ داخلی کماکان به‌شدت ادامه یافت.
به‌قدرت رسیدن طالبان پس ازقریب دو دهه جنگ، در آغاز کار ثباتی نسبی برای افغانستان به‌همراه آورد. اما رژیم اسلامی افراطی طالبان با انتقاد و محکومیت‌های زیادی ازسوی جامعه بین‌المللی روبرو شد.
طالبان که اکثریت آن‌ها پشتون هستند، با مخالفت ائتلاف جناح‌های سیاسی متعلق به اقلیت‌های قومی دیگر افغانستان روبرو شدند که مرکزشان در نواحی شمالی کشور بود.
دولت طالبان که در سال ۲۰۰۱ کنترل حدود ۹۰ درصد از خاک افغانستان را در دست داشت، تنها از سوی سه کشور پاکستان، عربستان سعودی و امارات عربی متحده به‌رسمیت شناخته می‌شد.
اما آنچه طالبان را با جامعه جهانی رو در رو قرار داد، حضور اسامه بن لادن، رهبر شبکه القاعده در خاک افغانستان بود که از طرف آمریکا متهم به رهبری بمب‌گذاری در سفارتخانه‌های آمریکا در آفریقا در سال ۱۹۹۸ و حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ به شهرهای آمریکا شده بود. 
در پی مخالفت طالبان با تحویل اسامه بن لادن، آمریکا با بمباران هوایی مواضع طالبان و کمک نظامی به مخالفان این گروه، شرایط را فراهم کرد تا ائتلاف نیروهای مخالف جنگجویان طالبان را پس از چند ماه جنگ از اکثر نقاط کشور بیرون کنند.
پس از سقوط طالبان، رقابت و حتی نبرد بین فرماندهان محلی در ولایات مختلف افغانستان به‌مشکلی جدی بدل شد و دولت به‌غیر از کابل، تسلط چندانی بر سایر مناطق نداشت.
به‌تدریج و با کمک نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت افغانستان (آیساف) و ائتلاف تحت فرمان آمریکا، دولت کابل توانست ارتش و پلیس "ملی" خود را نوسازی کند و کنترل خود را بر ولایات گسترش دهد.
نبرد بین نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت افغانستان به فرماندهی ناتو (آیساف) با جنگجویان طالبان بخصوص در جنوب ادامه دارد.
مواد مخدر در افغانستان هم‌چنان منبع حدود ۶۰ درصد از درآمد اقتصادی است. از زمان سرنگونی طالبان تجارت مواد مخدر رونق فراوانی پیدا کرده و افغانستان تولید کننده بیش از نود درصد تریاک جهان است.
مجامع بین‌المللی می‌گویند که تجارت مواد مخدر به تقویت شورشیان طالبان در جنوب افغانستان کمک می‌کند، مناطقی که اکثر مزارع خشخاش در آن قرار دارند.
دفتر مبارزه با موادمخدر سازمان ملل متحد از دولت افغانستان خواسته که با گروهای بزرگ قاچاق مواد مخدر و مقامات دولتی فاسد که در این تجارت سهیم‌اند، جدی‌تر مبارزه کند.
[↑] اطلاعات و آمار کلی
- نام کامل: جمهوری اسلامی افغانستان
- جمعیت: ۱/٢٧ میلیون (منبع: سازمان ملل، سال ٢٠٠٧)
- پایتخت: کابل
- مساحت: ۶۵۲،۲۲۵ کیلومتر مربع
- شهرهای بزرگ: هرات، قندهار، مزارشریف، جلال آباد
- زبان اکثریت: پشتو و فارسی دری
- مذهب اکثریت: اسلام (اکثریت سنی حنفی)
- امید به زندگی: ۴۳ سال برای مردان و ۴۳ سال برای زنان (منبع: سازمان ملل)
- واحد پول: افغانی = ۱٠٠ پول
- صادرات عمده: میوه، خشکبار، فرش، پشم، تریاک.
- سرانه درآمد ناخالص ملی: آماری دردست نیست
- نشانه اینترنتی: af.
- کد بین‌المللی تلفن: ٠٠۹۳
رييس جمهور: حامد کرزی
- آقای کرزی در اکتبر سال ۲۰۰۴ در نخستین انتخابات آزاد ریاست جمهوری در افغانستان با بدست آوردن ۴/۵۵ درصد از آراء به‌عنوان اولین رییس جمهور افغانستان در انتخاباتی مستقیم، برگزیده شد. به‌گفته مقامات ناظر بر انتخابات، تخلف در آن به میزانی نبود که بر نتیجه انتخابات تاثیری داشته باشد.
حامد کرزی قبل از این از زمان سرنگون شدن رژیم طالبان ریاست دولت موقت را بر عهده داشت.
رئیس جمهور با چالش‌های فراوانی از جمله برقراری وحدت ملی، خلع سلاح شبه نظامیان محلی و معضل ادامه تولید مواد مخدر روبرو است.
حامد کرزی که پشتون است، در صحنه بین‌المللی نقش موثری ایفا می‌کند و از حمایت فراوان آمریکا برخوردار است. در کنفرانس بین‌المللی بازسازی افغانستان در سال ۲۰۰۲ او از کشورهای اهدا کننده قول گرفت که برای بازسازی افغانستان ۴ میلیارد دلار کمک کنند.
حامد کرزی در سال ۱۹۵۷ در شهر قندهار در جنوب افغانستان زاده شد. او در هند و فرانسه تحصیل کرده و در اکثر دوران اشغال کشورش توسط نیروهای شوروی و سال‌های حکومت طالبان در مهاجرت به‌سر می‌برد.
قانون اساسی افغانستان که در سال ۲۰۰۴ توسط مجمع بزرگ نمایندگان ولایات و قبایل (لویه جرگه) به‌تصویب رسید، حکومت را به‌ریاست جمهوری تفویض کرده و حکومت افغانستان را جمهوری اسلامی توصیف می‌کند که در آن شهروندان زن و مرد در مقابل قانون از حقوق یکسانی برخوردارند.
انتخابات پارلمانی و ولایتی، برای گزینش اعضای مجلس قانونگذاری دوگانه کشور (مجلس نمایندگان و سنا) در ماه سپتامبر سال ۲۰۰۵ برگزار شد و پارلمان در ماه دسامبر اولین جلسه خود را تشکیل داد.
وزیر خارجه: رنگین دادفر اسپنتا
وزيردفاع: عبدالرحيم وردک
وزير ماليه (دارايی): انورالحق احدی
[↑] رسانه‌ها
در دوران پس از طالبان رسانه‌ها در افغانستان به‌سرعت گسترش یافته‌اند.
پنج شبکه بزرگ تلویزیون خصوصی و بیش از ۴٠ ایستگاه رادیویی در افغانستان وجود دارد. آن‌ها مخاطبان فراوانی دارند و بعضی از آن‌ها حتی با رادیو و تلویزیون دولتی نیز رقابت می‌کنند. 
یک گروه رسانه‌ای با سرمایه مشترک افغانی و استرالیایی به‌نام موبی کاپیتال پارتنرز (Moby Capital Partner) صاحب بزرگترین شبکه‌های خصوصی است از جمله کانال تلوزیونی طلوع و رادیوی اف - ام آرمان.
اکثر برنامه‌های تلویزیونی شامل موسیقی، شو تلویزیونی و سریال‌ها محصولات وارداتی از هند هستند و در برنامه‌های تولید داخلی نیز از مدل تلوزیون‌های غربی الگو برداری می‌شود. این کانال‌ها در مناطق شهری و خصوصا در بین افراد زیر ٣٠ سال، از محبوبیت فراوانی برخوردار اند.
با این وجود، قوانین رسانه‌ها، مطالب و محصولاتی را که به‌نظر ضد اسلامی برسند ممنوع می‌کند و برخی از ایستگاه‌های خصوصی مورد غضب عناصر مذهبی محافظه‌کار قرار گرفته‌اند.
سازمان مدافع خبرنگاران - گزارشگران بدون مرز - می‌گوید نهادهای ناظر بر کار رسانه‌ها در کنترل کامل دولت اند.
برنامه رادیوهای خارجی نیز به‌سادگی در کابل بازپخش می‌شوند. از جمله: بی بی سی، سرویس جهانی فرانسه، صدای آلمان، رادیو اروپای آزاد (که با نام رادیو افغانستان آزاد فعالیت می‌کند و بودجه آن از سوی آمریکا تامین می‌شود)، صدای آمریکا که برای برنامه‌های خود به‌زبان دری و پشتو نام رادیو آشنا را انتخاب کرده است.
برنامه‌های سرویس جهانی بی بی سی بر روی امواج کوتاه و اف ام نیز در نقاط دیگر افغانستان قابل دریافت اند.
دسترسی به اینترنت بسیار محدود و سواد کاربری و میزان مالکیت کامپیوتر بسیار ناچیز است.
در زمان حکومت طالبان رسانه‌های افغانستان بسیار محدود بود و شدیدا کنترل می‌شدند. نام رادیوی افغانستان به رادیوی "صدای شریعه" تغییر یافته بود و منعکس کننده ارزش‌های اسلام بنیادگرای طالبان بود. تلویزیون نیز به‌عنوان "منشاء فساد اخلاق" ممنوع شده بود.
مطبوعات
- انیس: روزنامه، با حمایت مالی دولت، به زبان فارسی
هیواد: روزنامه، با حمایت مالی دولت به زبان پشتو
کابل تایمز: روزنامه دولتی با صفحاتی به زبان انگلیسی
دیلی افغانستان: روزنامه خصوصی
دیلی آوتلوک: روزنامه خصوصی به زبان انگلیسی
کابل ویکلی: هفته نامه خصوصی با صفحاتی به زبان انگلیسی
پیام مجاهد: هفته نامه اتحاد شمال
راديوها
- راديو ملی افغانستان: دولتی، توسط موسسه رادیو و تلوزیون ملی افغانستان اداره می‌شود
راديو کليدÖ غیردولتی، شبکه اف - ام در کابل و هرات
آرمان اف ام: غیردولتی، با برنامه‌های سرگرمی در کابل و سایر شهرها
راديو افغان آزاد: غیر دولتی، مستقر در قندهار
تلويزيون
- تلويزيون ملی افغانستان: دولتی، توسط موسسه رادیو و تلوزیون ملی افغانستان اداره می‌شود
تلويزيون استانی بلخ: ایستگاه محلی، مزار شریف
تلويزيون استانی هرات: ایستگاه محلی، هرات
آينه: غيردولتی، مستقر در شهر شمالی شبرغان
طلوع: بزرگترین شبکه غیردولتی، مستقر در کابل، پوشش سراسری
آریانا: غیردولتی، مستقر در کابل، با پخش استانی
تلويزيون افغان
خبرگزاری
- آژانس خبری باختر: دولتی
خبرگزاری پژواک: خصوصی
خبرگزاری اسلامی افغان: خصوصی، به‌زبان پشتو و انگليسی مستقر در پيشاور[۱]
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- نمایه سیاسی افغانستان، بخش فارسی بی بی سی: شنبه ۱۳ ژانويه ٢٠٠٧ - ٢۳ دی ۱۳۸۵
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ بخش فارسی بی بی سی
