مرگ تدريجی زبان آلمانی

برگرفته از: سایت تابناک

فهرست مندرجات

• جايگاه جهانی زبان آلمانی
  
• دلايل افول
  
• انگليسی، زبان "همه‌فهم" جهانی
  
• مشکلات آتی عدم تکلم به زبان آلمانی
  
• جای نگرانی نيست
  
• يادداشت‌ها
  
• پی‌نوشت‌ها
  
• جُستارهای وابسته
  
• سرچشمه‌ها
  
  

[زبان آلمانی]

زبانشناسان آلمانی به‌دليل کاهش اهميت زبان آلمانی در گستره‌ی بين‌المللی، موجوديت اين زبان را در خطر می‌بينند. به‌نظر کارشناسان، سهم زبان آلمانی در تدوين و نشر کتاب در رشته‌‌های علوم طبيعی، در حال حاضر تنها يک درصد است.

زبان آلمانی در خطر است. امروزه کمتر مقاله‌ای در روزنامه‌ها و مجله‌های آلمان منتشر می‌شود که تنها به زبان آلمانی اصيل نگاشته شده باشد: واژه‌‌های وام‌گرفته از زبان بيگانه، جمله‌بندی‌های نامأنوس با ساختار اصلی اين زبان، اصطلاحات ناآشنای متأثر از فرهنگ‌‌های غيرآلمانی، از جمله عناصر زبانی نگارش اغلب مقاله‌های اين نشريات است. زبان‌شناسان آلمانی در پی‌يافتن راه‌کاری اساسی، سمينارهای فرهنگی گوناگون برگزار می‌کنند و نهادهای "حفظ زبان آلمانی" تشکيل می‌دهند. انستيتو گوته برای ترويج اين زبان، مسابقاتی جهانی با عنوان "المپيک زبان آلمانی" بين جوانان کشورهای گوناگون برپا می‌کند. چندی پيش وزير امور خارجه‌ آلمان، گيدو وستروله، کارزار بين‌المللی "زبان آلمانی، زبان فکرهای بکر" به راه انداخت... ولی درست همين صاحبان "فکرهای بکر"، يعنی کسانی که زبان را برای تبيين تفکر يا احساس به‌کار می‌گيرند، در مقايسه با آلمانی‌زبانانی که از آن به‌منظور رفع نيازهای روزمره‌ خود سود می‌جويند، به سرنوشت زبان آلمانی اعتنايی ندارند و مقالات خود را به زبان انگليسی می‌نويسند.


[↑] جايگاه جهانی زبان آلمانی

اولريش آمون (Ulrich Ammon)، يکی از زبانشناسان بنام آلمان که کتابی با عنوان "جايگاه جهانی زبان آلمانی" به‌چاپ رسانده، سهم اين زبان را در زمينه‌های گوناگون اين‌گونه ارزيابی می‌کند: در عرصه تدوين کتاب‌های علوم طبيعی، يك درصد؛ در بخش نشريات علوم اجتماعی ٧ درصد؛ در مورد نشر کتاب‌های علوم انسانی آمار دقيقی در دست نيست. اين زبانشناس می‌نويسد که حدود ٨٠ تا ٨۵ درصد استادان علوم طبيعی، ۵٠ درصد کارشناسان علوم اجتماعی و ٢٠ درصد دانشمندان علوم انسانی آلمانی، مقالات خود را به زبان انگليسی منتشر می‌کنند. آلمان، سال‌ها با اين گُمانه که زبان علم در جهان، زبان انگليسی است، مخالفت می‌کرد. حالا نخبگان علم و دانش اين کشور، خود برای بيان مطلب خود به اين زبان روی‌آورده‌اند.


[↑] دلايل افول

کارشناسان دليل اين امر را در سياستی جستجو می‌کنند که در آلمان برای ترويج و نشر افکار و تازه‌های علمی پيگيری می‌شود. اين که ناشران آلمانی کتاب‌های علمی، در حال حاضر تنها برای نشر مقالات يا کتاب‌های علمی به زبان انگليسی سرمايه‌گذاری می‌کنند، يکی از اين دلايل است. از سوی ديگر، سطح دانش و سيستم آموزشی بيشتر کشورها برحسب سطح و سيستم کشورهای انگليسی‌زبان، تنظيم و سنجيده می‌شود. نمونه‌ سيستم آموزشی "بچلر"، که سال‌ها است در آلمان نيز پياده می‌شود، بهترين مثال از اين دست است. از آن گذشته، بيشتر فرم‌های تقاضای کار و تحصيل به‌زبان انگليسی است و در حال حاضر حدود ٧٠٠ رشته‌ تحصيلی در آلمان، به زبان انگليسی تدريس می‌شود.

بنا براين شگفت‌آور نيست که روند "انگليسی‌‌پذيري" رشته‌های علوم طبيعی و طب در آلمان پرشتاب‌تر است. پس از اين دو رشته، اقتصاد و علوم اجتماعی، در رديف‌های دوم و سوم قرار دارند. رشته‌های علوم انسانی، فلسفه و باستانشناسی، که به‌طور سنتی به اصول زبان آلمانی پايبندند، هنوز ميدان را خالی نکرده‌‌اند.


[↑] انگليسی، زبان "همه‌فهم" جهانی

زبان آلمانی در اين گستره با زبان انگليسی روبرو است که در عرصه‌ سياست بين‌المللی، به عنوان تنها زبان "همه‌فهم" ارزيابی می‌شود. برای مثال، اين امری عادی‌است که سفير آلمان در "غرفه‌ آلمان" در نمايشگاه جهانی ونيز، به مدعوين به زبان انگليسی خيرمقدم بگويد، هر چند که "مهمانان ارجمند" حاضر در غرفه، آلمانی يا ايتاليايی باشند.

اين که "جهان مدرن، انگليسی است"، يکی ديگر از دلايل "محبوبيت" اين زبان نسبت به زبان‌های ديگر است: زبان انگليسی در حال حاضر بر دنيای اينترنت، فن‌آوری‌های کامپيوتری و فرهنگ جوانان، مسلط است. تازه‌ترين آمار اتحاديه‌ اروپا نشان می‌دهد که تدريس در مدارس ۹٠ درصد دانش‌آموزان اروپا، به زبان انگليسی انجام می‌گيرد. در واقع سادگی ساختار اين زبان، فراگيری آن را آسان‌تر می‌سازد.


[↑] مشکلات آتی عدم تکلم به زبان آلمانی

در اتحاديه‌ اروپا، زبان آلمانی به‌عنوان يکی از سه زبان رسمی اين اتحاديه‌ برگزيده شده است. ولی از اين زبان کمتر استفاده می‌شود؛ ظاهراً به اين دليل که سياستمداران آلمانی، خود چندان اهميتی به آن نمی‌دهند.

اولريش آمون، در اين رابطه به برخورد فرانسوی‌ها اشاره می‌کند و می‌گويد، سياستمداران فرانسوی ‌پارلمان اروپا هر چند "محبوب" نيستند، ولی موفق شده‌اند، همکارانشان را در اروپا به صحبت به‌زبان فرانسوی وادارند. حتی سياستمداران انگليسی پارلمان اروپا نيز به‌زبان فرانسه با يکديگر گفتگو می‌کنند.

آمون معتقد است که عدم تکلم به زبان آلمانی در پارلمان اروپا با مشکلات گوناگونی در آينده همراه است. او اين دشواری‌ها را "اجتناب‌ناپذير" می‌داند: "اگر زمانی، "ايالات متحده‌ اروپا" تشکيل شود، زبان رسمی مشترک آن قطعاً انگليسی خواهد بود، يا شايد فرانسوي. قدر مسلم اين که آلمانی نخواهد بود. وقتی مکالمات و مراودات، همه به زبان انگليسی صورت بگيرد، آن‌وقت سياستمداران آلمانی با دولت خود نمی‌توانند به زبان آلمانی رابطه برقرار کنند."

در حال حاضر حتی دادگستری آلمان نيز، که به نوعی به "ستاد حفظ زبان آلمانی" معروف است، به "انگليسی‌شدن" رو آورده است. برخی از مجالس ايالات آلمان خواسته‌اند که دادگاه‌های دعواهای مدنی به زبان انگليسی برگزار شود، تا دادگاه‌های آلمانی هم بتوانند در حل و فصل پرونده‌های بين‌‌المللی اقتصادی نقشی به‌عهده بگيرند.


[↑] جای نگرانی نيست

برخی از کارشناسان بين‌المللی زبان، نگران اين نيستند که زبان آلمانی در حال حاضر نسبت به زبان انگليسی از اهميت کمتری برخوردار است. آنها استدلال می‌کنند که زبان آلمانی، هيچگاه در عرصه‌ جهانی "زبانی بين‌المللی" نبوده است. در حال حاضر اين زبان، با توجه به اين که تقربياً ٦ هزار زبان زنده در جهان وجود دارد، در رديف هشتم اهميت قرار دارد که به‌نظر برخی از زبان‌شناسان، جايگاه "بی‌خطری" است. آمون می‌نويسد، بايد اين‌واقعيت را پذيرفت که ظرفيت زبان آلمانی، برای بدل‌شدن به زبان بين‌المللی در رشته‌های علمی چندان زياد نيست، از اين‌رو نبايد برای "مرگ تدريجی" آن عزاداری کرد.[۱]


[↑] يادداشت‌ها

يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.

[↑] پی‌نوشت‌ها

[۱]- مرگ تدريجی زبان آلمانی، سایت تابناک

[↑] جُستارهای وابسته

□
□
□

[↑] سرچشمه‌ها

□ سایت تابناک

[برگشت به بالا]

برگشت به فهرست