- واژه‌شناسی
- اسطوره‌ها و روایات کهن
- نوح در کتاب مقدس
- نوح در قرآن
- باستان‌شناسی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[طوفان نوح] [کشتی نوح]
نوح (به عبری: נוֹחַ؛ به یونانی باستان: Νῶε؛ به انگلیسی: Noah یا Noe) یکی از شخصیت‌های مهم تورات یهودیان و کتاب مقدس مسیحیان و قهرمان داستان طوفان نوح است[۱] که داستان او در فصل‌های ٦ و ۹ کتاب پیدایش و نیز در کتاب‌های تواریح، حزقیال و اشعیا بیان شده[٢] و همچنین در قرآن مسلمانان نیز نقل شده است[٣].
در اساطیر باستانی بابل، یونان باستان و دیگر تمدن‌ها داستان‌های مشابه‌ای از قهرمانان طوفان‌ها وجود دارند. اما اکثر این داستان‌ها ظاهراً از داستان گیلگمش نسخه‌برداری شده است[۴].
طبق آنچه در کتاب مقدس و قران نگاشته شده است، نوح، دهمین و آخرین پیامبر پیش از طوفان بود[۵] که ۹۵۰ سال زیست[٦].
[↑] واژه‌شناسی
«نوح» (nûaḥ، یعنی: «آسودگی»)، نام دهمین پیامبر سامی است. او، زمانی که لمک، پدرش ۱٨٢ ساله بود، به‌دنیا آمد و لمک گفت: «این پسر، ما را از کار سختِ زراعت که در اثر نفرین خداوند بر زمین، دامنگیر ما شده، آسوده خواهد کرد.» پس لمک اسم او را نوح گذاشت[٧]. در اصل، این واژه، به زبان عبری همان «یناهمنو» (ynahmenu) است که معنای لغوی آن «از درد و رنج آسایش یافتن و یا آسایش دادن» می‌باشد. به‌نظر می‌رسد که واژه‌ی «نوح»، بعدها با کلمۀ پدرسالارانه‌‌ی «nāḥam» (به‌معنای «آسایش») پیوند داده شده است. اما در واقع، این واژه با کلمه‌ی «nûaḥ» (به‌معنای «استراحت») ارتباط دارد. به‌هر حال، این ریشه‌یابی بیشتر شبیه بازی با کلمات است![٨]
[↑] اسطوره‌ها و روایات کهن
[↑] نوح در کتاب مقدس
نام نوح در مجموع ۴۹ بار در کل کتاب مقدس آورده شده است. برای شناخت و بررسی این شخصیت مهم و کلیدی کتاب مقدس بایست به فصل‌های ۵ تا ۹ از کتاب پیدایش رجوع کرد[*].
نوح (آرامی، استراحت)، آخرین پاتریارخ (پدر) پیش از طوفان نوح، او پس از پشت سر گذاشتن طوفان جهانی، باعث راحتی نسل بشر گردید و بدین علت نوح نامیده شد و کلیدی آغاز برای عصر نوینی در تاریخ بشر گردید (پیدایش ۵: ٢۹). زمانی که نوح ۴٨۰ ساله بود، خدا چنین گفت که یک دورۀ ۱٢۰ ساله پایان امتحان و آزمایش انسان خواهد بود (پیدایش ٦: ٣) و بعد از آن خداوند به نوح برنامۀ کاری جهت ساختن کشتی داد (پیدایش ٦: ۱۴-۱٦). نوح ٣۵۰ سال پس از طوفان زندگی کرد و در سن ۹۵۰ سالگی مرد.[دائرةالمعارف کتاب مقدس، ص ٧۴۰]
[↑] نوح در قرآن
در قرآن کریم ۴۳ مرتبه نام نوح یاد شده و داستان او با قومش در سوره‌های اعراف، مومنون، شعرا، قمر، نوح و با تفصیل بیشتر در سوره هود آمده است.
مسلمانان نوح را که چهارمین پیامبر مطرح شده در کتاب آسمانی آنها است و داستان‌اش در ادامه داستان ادریس است، «شیخ الانبیا» و نخستین پیامبر اولوالعزم می‌نامند که کتاب آسمانی آورد. همچنین نسل انسان‌های جهان را از سه فرزند او سام، حام و یافث می‌دانند. از این روی، بر اساس باور مسلمانان، تمام پیامبران، به غیر از آدم و ادریس، نسب‌شان به نوح می‌رسد. همچنین نام او در روایات اسلامی عبدالغفار، عبدالملک و عبدالاعلی آمده و سبب نام‌گذاری او به نوح، به‌دلیل کثرت گریه و نوحه زیاد او ذکر شده است.
در سورۀ هود آیات ۲۵-۴۸ چنین آمده است:
- و به‌راستی نوح را به‌سوى قومش فرستاديم [گفت] من براى شما هشداردهنده‌اى آشكارم (۲۵) كه جز خدا را نپرستيد زيرا من از عذاب روزى سهمگين بر شما بيمناكم (۲۶)
پس سران قومش كه كافر بودند گفتند ما تو را جز بشرى مثل خود نمىبينيم و جز [جماعتی از] فرومايگان ما آن هم نسنجيده نمیبينيم كسى تو را پيروى كرده باشد و شما را بر ما امتيازى نيست بلكه شما را دروغگو میدانيم (۲۷)
(نوح) گفت: «اگر من دليل روشنی از پروردگارم داشته باشم، و از نزد خودش رحمتى به من داده باشد - و بر شما مخفى مانده - (آيا باز هم رسالت مرا انكار مىكنيد)؟! آيا ما مىتوانيم شما را به پذيرش اين دليل روشن مجبور سازيم، با اينكه شما كراهت داريد؟! (۲۸)
اى قوم! من به خاطر اين دعوت، اجر و پاداشى از شما نمىطلبم؛ اجر من، تنها بر خداست! و من، آنها را كه ايمان آوردهاند، (بخاطر شما) از خود طرد نمىكنم؛ چرا كه آنها پروردگارشان را ملاقات خواهند كرد؛ (اگر آنها را از خود برانم، در دادگاه قيامت، خصم من خواهند بود)؛ ولى شما را قوم جاهلى مىبينم! (۲۹) ... من هرگز به شما نمىگويم خزائن الهى نزد من است! و غيب هم نمىدانم! و نمىگويم من فرشتهام! و (نيز) نمىگويم كسانى كه در نظر شما خوار مىآيند، خداوند خيرى به آنها نخواهد داد؛ خدا از دل آنان آگاهتر است! (با اين حال، اگر آنها را برانم،) در اين صورت از ستمكاران خواهم بود!» (۳۱)
گفتند: «اى نوح! با ما جر و بحث كردى، و زياد هم جر و بحث كردى! (بس است!) اكنون اگر راستی مىگويی، آنچه را (از عذاب الهى) به ما وعده میدهى بياور!» (۳۳) ...
و به نوح وحى شد كه از قوم تو جز كسانى كه [تاكنون] ايمان آوردهاند هرگز [كسى] ايمان نخواهد آورد پس از آنچه مىكردند غمگين مباش (۳۶) و (اكنون) در حضور ما و طبق وحى ما، كشتی بساز! و درباره آنها كه ستم كردند شفاعت مكن، كه (همه) آنها غرق شدنى هستند! (۳۷)
و [نوح] كشتى را مىساخت و هر بار كه اشرافى از قومش بر او مىگذشتند او را مسخره مىكردند (ولى نوح) مىگفت «اگر ما را مسخره مىكنيد ما [نيز] شما را همان گونه كه مسخره مىكنيد مسخره خواهيم كرد (۳۸) بزودى خواهيد دانست چه كسى عذاب خواركننده به سراغش خواهد آمد، و مجازات جاودان بر او وارد خواهد شد!» (۳۹)
(اين وضع همچنان ادامه يافت) تا آن زمان كه فرمان ما فرا رسيد، و تنور جوشيدن گرفت؛ (به نوح) گفتيم: «از هر جفتی از حيوانات (از نر و ماده) يك زوج در آن (كشتی) حمل كن؛ همچنين خاندانت را (بر آن سوار كن) - مگر آنها كه قبلا وعده هلاك آنان داده شده (همسر و يكى از فرزندانت) - و همچنين مؤمنان را!» اما جز عده كمى همراه او ايمان نياوردند! (۴۰) او گفت: «به‌نام خدا بر آن سوار شويد! و هنگام حركت و توقف كشتی، ياد او كنيد، كه پروردگارم آمرزنده و مهربان است!» (۴۱)
و آن كشتی، آنها را از ميان امواجى همچون كوهها حركت می‌داد؛ (در اين هنگام،) نوح فرزندش را كه در گوشهاى بود صدا زد: «پسرم! همراه ما سوار شو، و با كافران مباش!» (۴۲) گفت: «بزودى به كوهى پناه ميبرم تا مرا از آب حفظ كند!» (نوح) گفت: «امروز هيچ نگهدارى در برابر فرمان خدا نيسست؛ مگر آن كس را كه او رحم كند!» در اين هنگام، موج در ميان آن دو حايل شد؛ و او در زمره غرقشدگان قرار گرفت! (۴۳)
و گفته شد: «اى زمين، آبت را فرو بر! و اى آسمان، خوددارى كن!» و آب فرو نشست و كار پايان يافت و (كشتی) بر (دامنه كوه) جودى، پهلو گرفت؛ و (در اين هنگام،) گفته شد: «دور باد قوم ستمگر (از سعادت و نجات و رحمت خدا!)» (۴۴)
نوح به پروردگارش عرض كرد: «پروردگارا! پسرم از خاندان من است؛ و وعده تو (در مورد نجات خاندانم) حق است؛ و تو از همه حكمكنندگان برترى!» (۴۵) فرمود: «اى نوح! او از اهل تو نيست! او عمل غير صالحى است (فرد ناشايستهاى است)! پس، آنچه را از آن آگاه نيستی، از من مخواه! من به تو اندرز مىدهم تا از جاهلان نباشى!!» (۴٦) عرض كرد: «پروردگارا! من به تو پناه مى‌برم كه از تو چيزى بخواهم كه از آن آگاهى ندارم! و اگر مرا نبخشى، و بر من رحم نكنی، از زيانكاران خواهم بود!» (۴۷) (به نوح) گفته شد: «اى نوح! با سلامت و بركاتى از ناحيه ما بر تو و بر تمام امت‌هايی كه با تواند، فرود آى! و امت‌هاى نيز هستند كه ما آنها را از نعمت‌ها بهرهمند خواهيم ساخت، سپس عذاب دردناكى از سوى ما به آنها مىرسد، (چرا كه اين نعمت‌ها را كفران مىكنند!)» (۴۸)
جالب اینجاست که در پایان این داستان در آیه ۴۹ همین سوره قرآن مدعی است که: «اينها از خبرهاى غيب است كه به تو (اى پيامبر) وحى مىكنيم؛ نه تو، و نه قومت، اينها را پيش از اين نمىدانستيد!» در حالی یهودیان و مسیحیان و حتی اقوام دیگر کاملاً از این داستان آگاه بودند!
به هر حال، گذشته از این سوره، بیست و هشت آیه، از ابتدا تا انتهای سورۀ نوح، نیز به داستان نوح اختصاص دارد:
- ما نوح را به سوى قومش فرستاديم و گفتيم: «قوم خود را انذار كن پيش از آنكه عذاب دردناك به سراغشان آيد!» (۱)
گفت: «اى قوم! من براى شما بيمدهنده آشكارى هستم، (٢) كه خدا را پرستش كنيد و از مخالفت او بپرهيزيد و مرا اطاعت نماييد! (٣) اگر چنين كنيد، خدا گناهانتان را مىآمرزد و تا زمان معينى شما را عمر مىدهد; زيرا هنگامى كه اجل الهى فرا رسد، تاخيرى نخواهد داشت اگر مىدانستيد!» (۴)
(نوح) گفت: پروردگارا! من قوم خود را شب و روز (بسوى تو) دعوت كردم، (۵) اما دعوت من چيزى جز فرار از حق بر آنان نيفزود! (٦) و من هر زمان آنها را دعوت كردم كه (ايمان بياورند و) تو آنها را بيامرزى، انگشتان خويش را در گوشهايشان قرار داده و لباسهايشان را بر خود پيچيدند، و در مخالفت اصرار ورزيدند و به شدت استكبار كردند! (٧) سپس من آنها را با صداى بلند (به اطاعت فرمان تو) دعوت كردم، (٨) سپس آشكارا و نهان (حقيقت توحيد و ايمان را) براى آنان بيان داشتم! (۹) به آنها گفتم: «از پروردگار خويش آمرزش بطلبيد كه او بسيار آمرزنده است... (۱٠) تا بارانهاى پربركت آسمان را پى در پى بر شما فرستد، (۱۱) و شما را با اموال و فرزندان فراوان كمك كند و باغهاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختيارتان قرار دهد! (۱٢) چرا شما براى خدا عظمت قائل نيستيد؟! (۱٣) در حالى كه شما را در مراحل مختلف آفريد (تا از نطفه به انسان كامل رسيديد)! (۱۴) آيا نمىدانيد چگونه خداوند هفت آسمان را يكى بالاى ديگرى آفريده است، (۱۵) و ماه را در ميان آسمانها مايه روشنايى، و خورشيد را چراغ فروزانى قرار داده است؟! (۱٦) و خداوند شما را همچون گياهى از زمين رويانيد، (۱٧) سپس شما را به همان زمين بازمىگرداند، و بار ديگر شما را خارج مىسازد! (۱٨) و خداوند زمين را براى شما فرش گستردهاى قرار داد... (۱۹) تا از راههاى وسيع و درههاى آن بگذريد (و به هر جا مىخواهيد برويد)!» (٢٠)
نوح (بعد از نوميدى از هدايت آنان) گفت: «پروردگارا! آنها نافرمانى من كردند و از كسانى پيروى نمودند كه اموال و فرزندانشان چيزى جز زيانكارى بر آنها نيفزوده است! (٢۱) و (اين رهبران گمراه) مكر عظيمى به كار بردند... (٢٢) و گفتند: دست از خدايان و بتهاى خود برنداريد (به خصوص) بتهاى «ود»، «سواع»، «يغوث»، «يعوق» و «نسر» را رها نكنيد! (٢٣) و آنها گروه بسيارى را گمراه كردند! خداوندا، ظالمان را جز ضلالت ميفزا!» (٢۴)
(آرى، سرانجام) همگى بخاطر گناهانشان غرق شدند و در آتش دوزخ وارد گشتند، و جز خدا ياورانی براى خود نيافتند! (٢۵)
نوح گفت: «پروردگارا! هيچ يك از كافران را بر روى زمين باقى مگذار! (٢٦) چرا كه اگر آنها را باقى بگذارى، بندگانت را گمراه مىكنند و جز نسلى فاجر و كافر به وجود نمىآورند! (٢٧) پروردگارا! مرا، و پدر و مادرم و تمام كسانى را كه با ايمان وارد خانه من شدند، و جميع مردان و زنان باايمان را بيامرز؛ و ظالمان را جز هلاكت ميفزا!» (٢٨)
طی ۱۵۰ سال اخیر، بشر شاهد کشفیات، پیشرفت و توسعۀ محسوس دانش باستان‌شناسی بوده است. این دانش جدید شگفتی‌های بسیاری را در ارائه اطلاعات زمینه‌ی، توضیح و روشن‌سازی مطالب کتاب‌های مقدس بوجود آورده است.
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱: کشتی نوح و سوءاستفاده‌های مذهبی
پيوست ٢: سيد حسن حسينى (آصف)، توفان نوح در اساطير بينالنهرين و تورات
پيوست ۳: کر تان (Ker Than)، کشف کشتی نوح
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]- نکته‌ی جالب دیگر این که در همین سورۀ هود آیۀ ۱۳ قرآن چنین مدعی است: آنها مىگويند: «او به دروغ اين (قرآن) را (به خدا) نسبت داده (و ساختگى است)!» بگو: «اگر راست مىگوييد، شما هم ده سوره ساختگى همانند اين قرآن بياوريد؛ و تمام كسانی را كه مىتوانيد - غير از خدا - (براى اين كار) دعوت كنيد!«.
در اینجا دو نکته قابل تأمل است: اول این که بر خلاف ادعای قرآن داستان نوح اقتباس آشکار از کتاب مقدس یهودیِان و مسیحیان است که محمد آن را مطابق مقتضیات زمان خود تحریف کرده است. از این روی، کار بکر و تازه نیست. دو دیگر آن که چه کسی جرئت خواهد کرد، که - مانند او - دروغهای به این بزرگی را به خدا نسبت دهد! بهطور حتم هیچکسی حتی یک آیه هم مانند آن نخواهد ساخت. برای تفصیل بیشتر رجوع شود به کتاب: مهدیزاده کابلی، دروغ بزرگ (چهرهی عریان اسلام)
[۴]-
[۵]-
[٦]- پیدایش ۹: ٢۹؛ سوره عنكبوت، آیه ۱۴
[٧]- پیدایش ۵: ٢٨-٣٠
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
