 |
|
ویلیام برایدن
فهرست مندرجات
- زندگی‌نامه
- جنگ اول افغان و انگلیس
- پس از جنگ
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
تاریخ افغانستان جنگ اول افغان و انگلیس
دکتر ویلیام برایدن (Dr. William Braydon) (زاده‌ی ۱٨۱۱ م - درگذشته‌ی ۱٨٧٣)، دستیار جـراج در بخش توپخانه قشون هنـدی بریتانیا در حکومـت شـاه شـجاع، یگانـه فـرد، از شمار شانزده‌ونیم هزار کارکنان نظامی و غیر نظامی کمپانی هند شرقی بریتانیا در کابل بود که در هنگام عقب‌نشینی از این شهر جان سالم بدر برد و در ۱٣ ژانویه ۱٨۴٢ میلادی به جلال‌آباد رسید.
| ▲ | زندگی‌نامه |
 |
ویلیام برایدن در سال ۱٨۱۱ میلادی، در لندن از تبار اسکاتلندی به‌دنیا آمد. تحصیلات خود را در رشته پزشکی در لندن در دانشگاه ادینبورگ به‌پایان رسانید. بعدها او برای خدمت نظامی در کمپانی هند شرقی بریتانیا استخدام شد و با ارتش استعمارگر انگلیسی وارد سرزمین افغانستان شد.
او تنها فرد، از جمله‌ی ۴۵٠٠ افسر و سرباز انگلیسی و هندی به‌علاوه ۱٢٠٠٠ غیرنظامی بود که در راه کابل - جلال‌آباد مورد حمله قبایل پشتون قرار گرفت و زنده ماند. برایدن خود را به جلال‌آباد رساند و خبر این قتل عام را به افسر مافوق‌اش، ژنرال سیل داد.
پس از این جنگ، ویلیام برایدن در جنگ دوم برمه و انگلیس، در سال ۱۸۵٢، نیز شرکت داشت. سپس، او در سال ۱۸۵٧، که به‌عنوان دکتر جراح در هنگ لکهنو (پایتخت ایالت اوتار پرادش در هند)، برای کمپانی هند شرقی خدمت می‌کرد، در شورش سپاهیان هندی، که به جنگ اول استقلال هندوستان یا شورش بزرگ مشهور است، با همسر و فرزندان خود در محاصره قرار گرفت و از ناحیه ران آسیب دید.
سرانجام، داستان زندگی دکتر ویلیام برایدن، پس از ٦۱ سال عمر، در ٢٠ مارس ۱۸۷۳ میلادی، به پایان رسید و او در خانه‌ی خود در وستفیلد، در نزدیکی «نیگ» در «راس‌شایر» درگذشت. برایدن، در حیاط کلیسای «روزمارکی» (Rosemarkie)، همان‌جایی که برادرخانم‌اش، سرلشکر «دونالد مک‌اینتایر» (افسر ارتش هند بریتانیایی) دفن شده بود، به‌خاک سپرده شد.
| ▲ | جنگ اول افغان و انگلیس |
افعانستان برای اولین‌بار، در قرن ۱۹ وارد میدان مبارزه روسیه و انگلستان گردید. سیاست تدریجی روس‌ها تصرف افغانستان و دست رسی به آب‌های آزاد بود. انگلیسی‌ها، که پیشرفت روسیه را در افعانستان مغایر با منافع خود در هندوستان می‌دیدند، در صدد ایجاد یک خط دفاعی در ماورای رود سند برآمدند و با سبقت گرفتن از روس‌ها، به افغانستان تجاوز کردند. بریتانیا طی دو جنگ (۱٨٣۹-۱٨۴٢ و ۱٨٧٨-۱٨٨٠ م) تلاش کرد نفوذ خود را بر این کشور تحمیل کند، ولی هربار با مقاومت مردم افغانستان، مجبور به عقب‌نشینی گردید. در جنگ ۱٨٣۹-۱٨۴٢ میلادی، قوای شکست خورده انگلیس در راه بازگشت به هندوستان با قیام ملی مواجه شدند. قشون شانزده هزار نفری انگلیس، که (٦ ژانویه ۱٨۴٢ م) کابل را ترک کرده بود، در نزدیک جلال‌آباد قتل عام شد و فقط یک نفر به‌نام دکتر برایدن را در حالت زخمی زنده گذاشتند تا داستان زوال قشون شکست خورده را به اطلاع اربابانش برساند.
تصویر نقاشی شده توسط خانم الیزابت بتلر (Elizabeth Butler)، دکتر برایدن زخمی را نشان می‌دهد که به‌شکل نیم‌جان به جلال‌آباد رسید.
در جنگ اول افغان و انگلیس شانزده و نیم هزار لشکر متجاوز انگلیسی هنگام خروج از کابل که به‌سوی هند در حال عقب‌نشینی بودند، در راه کابل - جلال‌آباد کشته شدند. در این میان، دکتر برایدن یگانه بریتانیایی بود که در ۱٣ ژانویه ۱٨۴٢ میلادی زنده به جلال‌آباد رسید. میر غلام‌محمد غبار در این باره می‌نویسد:
- «این که بعضی‌ها سعی کرده‌اند شکست این اردوی انگلیس را با تراشیدن معاذیری از قبیل سردی هوا، عدم آذوقه، پیری و زحیری قوماندان عمومی و امثال آن پرده‌پوشی کنند، خلاف واقعیت است. زیرا نه انگلیس‌ها و قشون‌شان از اهل آفریقای مرکزی بودند که سردی زیاد هوا را ندیده باشند، و نه راه کابل و جلال‌آباد قطب شمالی بود. این راه هفت روزه نصف آن معتدل و مانند زمستان هند گوارا و نیمه دیگرش برف‌دار و زمستانی بود. اما این سرما از سرمای انگلستان شدت بیشتر نداشت. در حالی که انگلیس‌ها در اسلحه و توپخانه و نظم قشون، بر مبارزان افغانی تفوق داشتند، و افغان‌ها فقط با تفنگ و سیلاوه می‌جنگیدند. پس این جنگ راه جلال‌آباد، نه تنها یک جنگ فیزیکی و مادی، بلکه یک جنگ معنوی نیز بود. و افغان‌ها در هر دو دشمن را در هم شکستند.»
همو او می‌افزاید: «در ۱٣ جنوری از این سپاه فقط یکنفر دکتر برایدن توانست که نزد ژنرال سیل رسیده و سرگذشت اردوی انگلیسی کابل را بیان کند، در حالی که خودش سه زخم در بدن داشت.»
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
تعداد لشکر کمپانی هند شرقی بریتانیا در افغانستان با اختلاف ذکر شده است. میر غلام‌محمد غبار نوشته: هفده و نیم هزار (رجوع شود به: افغانستان در مسیر تاریخ، ج ۱، ص ۵٦۱). محمدنعیم قدرت شانزده و نیم هزار نگاشته است (رجوع شود به: سیاه و سفید، ج ۱، ص ۱٦)، ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (به انگلیسی) ۴۵٠٠ نظامی و دوازده هزار غیر نظامی (زن و بچه آنها) یادآور شده است (به نقل از:Claire E. J. Herrick, “Brydon, William (1811–1873)”, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, Sept 2004).
Major General Donald Macintyre VC (12 September 1831 – 15 April 1903) was a Scottish recipient of the Victoria Cross, the highest and most prestigious award for gallantry in the face of the enemy that can be awarded to British and Commonwealth forces.
افغانستان در مسیر تاریخ، ص ۵٦۱
همان‌جا، ص ۵٦٢
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ افغانستان‌شناسی │ تاریخ افغانستان │ کمپانی هند شرقی │ جنگ اول افغان و انگلیس
