- ریشه‌شناسی
- سنت‌های یهودی
- سنت‌های مسیحیت
- آیات کتاب مقدس
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[مسیحیت]
پنتیکاست یا پنطیکاست (به انگلیسی: Pentecost؛ به یونانی قدیم: Πεντηκοστή [ἡμέρα], Pentēkostē [hēmera]، روز پنجاهم)، یکی از اعیاد یهودیان و مسیحیان است که در آن روز روح‌القدس بر دوازده نفر حواری عیسی مسیح نازل شد[۱].
[↑] ریشه‌شناسی
"پنطیکاست" واژه‌ای یونانی و به‌معنی "پنجاهه" است[٢]، زیرا عید حلول روح‌القدس پنجاه روز پس از "عید رستاخیز" (عید پاک) عیسی مسیح است[٣] و همیشه در روز یکشنبه (روز بیست‌وهفتم ماه می) واقع می‌شود[۴].
این واژه در زبان انگلیسی - به‌ویژه در بریتانیا - به‌عنوان ویتسان (ویتساندی) و در زبان انگلیسی قدیمی به یکشنبه سفید - اشاره به رداهای سفید افرادی که پنجاه روز پیش یعنی در روز عید پاک غسل تعمید داده شده‌اند - شهرت دارد[۵]، در حالی که برخی از منابع اعلام کرده‌اند که واژه "ویت" به حکمت (wisdom) اشاره می‌کند که یکی از موهبت‌های نزول روح‌القدس در عید پنجاهه است[٦]. خاستگاه عید پنطیکاست را به جشن "شاووعوت" که پنجاه روز پس از عید پسح و به‌مناسب نزول ده فرمان میان قوم یهود برگزار می‌شود مربوط می‌دانند[٧]. اگرچه این جشن یهود در ابتدا با فصل برداشت اولین محصول همراه بود، در مسیحیت چنین ارتباطی از میان رفته و علت برگزاری آن به نزول روح‌القدس نسبت داده می‌شود[٨]. این در شرایطی است که هر دو رویداد از لحاظ معنوی مرتبط هستند[۹].
در عهد جدید کتاب مقدس از زبان عیسی مسیح روایت شده است: "... اما چون روح‌القدس بر شما آید، قدرت خواهید یافت و در اورشلیم و تمامی یهودیه و سامره و تا دورترین نقاط جهان، شاهدان من خواهید بود."[۱٠]
همو، کمی پیش از مرگ، به شاگردان خود گفت: "اما آن مدافع، یعنی روح‌القدس که پدر او را به‌نام من می‌فرستد، او همه چیز را به شما خواهد آموخت و هر آن چه من به شما گفتم به یادتان خواهد آورد" (یوحنا ۱۴: ۲۶).
پس از قیام عیسی مسیح از مردگان (زنده شدن دوباره او) و عروج او به آسمان، روح‌القدس در روز عید پنتیکاست بر دوازده نفر حواری عیسی مسیح نازل شد. در اعمال رسولان دربارۀ این رویداد چنین آمده:
- چون روز پنتیکاست فرا رسید، همه یکدل در یک‌جا جمع بودند که ناگاه صدایى همچون صداى وزش تندبادى از آسمان آمد و خانه‌اى را که در آن نشسته بودند، به تمامى پر کرد. آنگاه، زبانه‌هایى دیدند همچون زبانه‌هاى آتش که تقسیم شد و بر هر یک از ایشان قرار گرفت. سپس همه از روح‌القدوس پر گشتند و آن‌گونه که روح بدیشان قدرت تکلم مى‌بخشید، به زبان‌هاى دیگر سخن گفتن آغاز کردند.
در آن روزها، یهودیان خداترس، از همه ممالک زیر آسمان، اورشلیم به‌سر مى‌بردند. چون این صدا برخاست، جماعتى گرد آمده، غرق شگفتی شدند، زیرا هر یک از ایشان مى‌شنیدند که آنان به زبان خودش سخن مى‌گویند. پس حیران و بهت‌زده، گفتند: "مگر این‌ها که سخن مى‌گویند جملگى اهل جلیل نیستند؟ پس چگونه هر یک مى‌شنویم که به زبان زادگاه ما سخن مى‌گویند؟ پارت‌ها و مادها و ایلامیان، مردمان بین‌النهرین و یهودیه و کاپادوکیه و پونتوس و آسیا و فریجیه و پامفیلیه و مصر و نواحى لیبی متصل به قیروان و نیز زائران رومى (چه یهودى و چه یهودى شده)؛ و همچنین مردمان کرت و عربستان - همه می‌شنویم که اینان به زبان ما مدح اعمال عظیم خدا را می‌گویند." پس همگى متحیر و سرگشته از یکدیگر مى‌پرسیدند: "معنى این رویداد چیست؟" اما برخى نیز ریشخندکنان می‌گفتند: "اینان مست شرابند!"[۱۱]
آنگاه پِطرُس با آن یازده تن برخاست و صدای خود را بلند کرده، خطاب به آنان گفت: "ای یهودیان و ای ساکنان اورشلیم، این را دریابید و به آنچه می‌گویم به‌دقّت گوش فرادهید! این مردان، برخلاف آنچه شما پنداشته‌اید مست نیستند، زیرا هنوز ساعت سوّم از روز است! بلکه این همان است که یوئیل نبی درباره‌اش چنین پیشگویی کرده بود: خدا می‌فرماید: در روزهای آخر از روح خود بر تمامی بشر فرو‌خواهم ریخت پسران و دختران شما نبوّت خواهند کرد. جوانان‌تان رؤیاها خواهند دید و پیرانتان خواب‌ها."[۱٢]
[↑] سنت‌های یهودی
برای درک بهتر این عید بزرگ مسیحی لازم است ابتدا دیده شود که منشأ پنطیکاست چیست. از این روی، نخست بایست به اصل و مبدأ آن در آیین یهود و معنی آن در عهد عتیق اشاره‌ای شود.
چنان‌که گفته شد، پنطیکاست در لغت به‌معنای پنجاهه است، بنابراین همان‌گونه که اسم این عید اشاره دارد یعنی پنجاه روز بعد از عید گذر (عبور اسرائیل از دریای سرخ) برپا می‌شود. این عید به زبان عبری عید هفته‌ها نامیده می‌شود که یهودیان آن را هفت هفته به اضافه‌ی یک روز پس از عید گذر (عید پسح) برپا می‌کردند.
این آئین در آغاز عید کشاورزان بود که بعد از تقدیم نوبر جو، نوبت نویر محصول گندم می‌رسید(خروج ۳۴: ۲۲). محصولی که در زندگی کشاورزان نقش مهمی را داشت، زیرا نان، غذای اصلی آنان بود. این عید سرشار از شادی و شعف بود: "تا فردای بعد از سبت هفتم پنجاه روز بشمارید و هدیه‌ی آردی تازه برای خداوند بگذرانید، ..." (لاویان ۲۳: ۱٦-۱٧)
در نتیجه عید پنجاهه ويژه‌ی کشاورزان و یکجا‌نشینان بوده و یهودیان پس از ورود به اسرائیل آن را از آن خود ساختند و به آن جنبه‌ی دینی دادند.
[↑] سنت‌های مسیحیت
مسیحیان روز بیست و هفتم ماه می را که پنجاه روز پس از عید پاک (رستاخیر مسیح) (یعنی: هفت هفته پس از عید پاک در اواسط یا اواخر بهار در نیم کره شمالی زمین و اواخر یا اواسط پاییز در نیم کره جنوبی زمین) و ده روز پس از معراج به آسمان محسوب می‌شود به‌عنوان عید پنطیکاست جشن می‌گیرند[۱٣].
کلیساهای پنطیکاستی، کاتولیک‌ها روم و کاتولیک‌های شرقی بیست‌وهفتم ماه می (۶ خرداد ماه در گاهشماری ایرانی) را به‌عنوان عید پنجاهه یا گلریزان جشن می‌گیرند[۱۴]، در حالی که کلیسای ارتدکس دارای تقویم کلیسایی متفاوتی بوده و یک هفته بعد از این تاریخ جشن پنجاهه را برگزار می‌کنند. مراسم عبادی چنین روزی بسیار رسمی برگزار می‌شود. نزد اکثر مسیحیان این روز، به‌عنوان لحظه‌ای که بنیادهای کلیسا کامل می‌شود (تولد نخستین کلیسا)، تلقی می‌شود[۱۵].
[↑] آیات کتاب مقدس
کتاب مقدس - چه در عهد عتیق و چه در عهد جدید - در باره نزول روح‌القدس در عید پنتیکاست یاد آور شده است؛ از جمله: در عهد عتیق: کتاب مزامیر باب ۱٠۴ آیات ٢۹ تا٣٠ و باب ٣٣ آیات ۱٨ تا ٢٢؛ کتاب حزقیال باب ۱۱ آیات ۱٧ تا ٢٠؛ و کتاب یوئیل نبی باب ٢ آیات ٢٨ تا ٣٢؛ و در عهد جدید: یوحنا باب ۱۴ آیات ٨ تا ۱٧ و باب ۲۰ آیات ۱۹ تا ۲۳؛ لوقا باب ۲۴ آیات ۳۶ یا ۴۳؛ و اعمال رسولان باب ۲ آیات ۱ تا ۱٧.
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱: دکتر مهرداد فاتخی، معنی و تجربه پنطیکاست
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[۲]-
[۳]-
[۴]-
[۵]-
[۶]-
[٧]-
[۸]-
[۹]-
[۱٠]- اعمال رسولان ۱: ۸
[۱۱]- اعمال رسولان ۲: ۱-۱۳
[۱۲]- اعمال رسولان ۱۴-۱٧
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]
