- سرپرست جمعیت اسلامی افغانستان
- گفت‌وگو با مهدیزاده کابلی
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
[برهان‌الدین ربانی] [جمعیت اسلامی افغانستان]
صلاح‌الدین ربانی فرزند برهان‌الدین ربانی، برای مدت دو ماه، به‌جای پدرش سرپرستی جمعیت اسلامی افغانستان را به‌عهده گرفت و قرار است در آیندۀ نزدیک، کنگرۀ جمعیت اسلامی افغانستان برگزار شود و شخصی را به‌جای استاد ربانی برای رهبری این تنظیم انتخاب کند.[۱]
[↑] سرپرست جمعیت اسلامی افغانستان
به‌دنبال کشته شدن برهان‌الدین ربانی، رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان، صلاح‌الدین ربانی، پسر او به‌عنوان سرپرست این حزب تعیین شده است.
برهان‌الدین ربانی، رئیس جمهور سابق افغانستان و رئیس شورای عالی صلح این کشور روز سه شنبه (۲۹ سنبله ۱٣۹٠) در خانه‌اش در محله وزیر اکبر خان کابل، در اثر یک حمله انتحاری کشته شد. وی افزون بر ریاست شورای عالی صلح افغانستان، ریاست حزب جمعیت اسلامی را نیز بر عهده داشت.
برهان‌الدین ربانی خود جمعیت اسلامی را در سال ۱۹۷۱ تاسیس کرد و تا زمان ترور شدنش در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱، رهبر این حزب بود. آقای ربانی در طول زندگی پر فراز و نشیب سیاسی‌اش بر کرسی‌های زیادی تکیه زد که ریاست شورای صلح آخرین آن بود و کرسی ریاست جمهوری افغانستان عالی‌ترین آن، او نشستن بر کرسی تدریس دانشگاه کابل و کرسی نمایندگی مجلس را نیز تجربه کرد، اما هیچ کدام از این سمت‌ها به اندازه کرسی بلا منازع رهبری جمعیت اسلامی برای او پایدار نبود.
به‌همین دلیل، سوال اساسی اکنون این است که چه کسی می‌تواند جای او را به‌عنوان رهبر جمعیت اسلامی پر کند.
هیچ یک از اعضای جمعیت اسلامی تا کنون حاضر نشده‌است که در مورد جانشین بعدی آقای ربانی با رسانه‌ها صحبت کند، اما در تماس با چند تن از اعضای جمعیت، مشخص است که رایزنی برای تعیین جانشین آقای ربانی شروع و دستکم سه نفر به‌عنوان جانشین احتمالی او مطرح شده‌اند. از نگاه ناظران، هر یک از این گزینه‌ها که بر کرسی رهبری جمعیت تکیه بزنند، تا رسیدن به جایگاه برهان‌الدین ربانی، راه درازی را در پیش خواهد داشت.
احمدضیا مسعود
احمدضیا مسعود، از اعضای جمعیت است. او برادر احمدشاه مسعود و داماد آقای ربانی است و در دوره قبلی معاون اول حامد کرزی رئیس جمهوری افغانستان بود. احمدضیا مسعود در دوران قبل از معاونت ریاست جمهوری، کمتر شناخته شده بود اما در این دوره پنجساله جایگاهش را در میان بازیگران سیاست افغانستان باز کرد.
احمدضیا مسعود در دوران حیات برهان‌الدین ربانی در تماس نزدیک با او قرار داشت و از حمایت کامل او برخوردار بود و این مساله شانس او را برای جانشینی آقای ربانی بالا برده است. نزدیکی احمدضیا مسعود به احمدشاه مسعود فرمانده فقید مجاهدین نیز امتیاز اندکی برای کسب این مقام نیست. از سوی دیگر، آقای مسعود در حال حاضر سمت رسمی دولتی نیز ندارد و فارغ بودن او از مشاغل دیگر شاید به‌عنوان دلیلی بر اینکه او برای اداره یک حزب سیاسی آماده است مطرح شود.
صلاح‌الدین ربانی
یکی از گزینه‌های دیگر صلاح‌الدین ربانی، فرزند برهان‌الدین ربانی است. صلاح‌الدین ربانی در عربستان سعودی در دانشگاه ملک فهد، در رشته اداره و بازاریابی لیسانس گرفته است. او همچنین از دانشگاه کینگستون در لندن در رشته تجارت و از دانشگاه کلمبیا در نیویورک در رشته روابط بین‌الملل مدرک کارشناسی ارشد دارد.
او زبان انگلیسی و عربی را به‌خوبی می‌داند و جهان امروز بویژه غرب را می‌شناسد، کسانی که از نزدیک با صلاح‌الدین ربانی آشنا هستند، او را آدم اهل مطالعه و مطلع از تحولات، جهان، منطقه و افغانستان توصیف می‌کنند.
صلاح‌الدین ربانی در حال حاضر سفیر افغانستان در ترکیه است و قبل از آن مدتی از کارمندان دفتر نمایندگی افغانستان در سازمان ملل متحد در نیویورک بود. عده‌ای از نزدیکان آقای ربانی می‌گویند که صلاح‌الدین ربانی در اکثر ملاقات‌های برهان‌الدین ربانی با مقام‌های غربی و خارجی به‌عنوان مترجم و همچنین مشاور او در کنارش بود.
در سایت رسمی سفارت افغانستان در ترکیه، در ذیل زندگی‌نامه آقای ربانی از او به‌عنوان "معاون جمعیت در امور سیاسی" نیز یاد شده است.
عطامحمد نور
عطامحمد نور والی کنونی ولایت بلخ در شمال افغانستان از دیگر گزینه‌های مطرح به‌عنوان جانشین آقای ربانی است. از میان اعضای جمعیت اسلامی، عطامحمد نور شدیدترین واکنش را به ترور برهان‌الدین ربانی نشان داده و گفته است: "دیگر ادامه روند صلح بی‌معنا است".
او همچنین همه اعضای جمعیت اسلامی را به وحدت دعوت کرده است تا به گفته او بتوانند انتقام رهبر جمعیت را بگیرند.
عطامحمد نور، در سال‌های گذشته همیشه به جمعیت اسلامی وفادار ماند، در حالی که دیگر اعضای جمعیت اسلامی در عین اینکه عضویت خود را در جمعیت اسلامی به‌عنوان یک چتر بزرگ‌تر حفظ کردند، اما نهادهای سیاسی دیگری را نیز تاسیس کردند. مثلا عبدالله عبدالله وزیر امور خارجه پیشین، در حال حاضر رهبر "ائتلاف تغییر و امید" است، که خود یک جریان سیاسی متمایز به‌حساب می‌آید.
محمدیونس قانونی، در نخستین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، حزب "افغانستان نوین" را تاسیس کرد و مارشال قسیم فهیم معاون کنونی آقای از او حمایت کرد. اما عطامحمد نور فقط عضو جمعیت باقی ماند و حزب و تشکل دیگری تشکیل نداد.
یکی از اعضای جمعیت اسلامی که نخواست از او نام برده شود، به بی بی سی فارسی گفت در سال‌های اخیر برهان‌الدین ربانی اعضای جمعیت را برای مشورت در امور مربوط به جمعیت، به‌طور مرتب به عطامحمد نور ارجاع می‌داد.
شورای رهبری
با توجه به سابقه طولانی و گستردگی که جمعیت اسلامی در افغانستان داشته است، بدون شک، این حزب کادرهای سیاسی زیادی دارد که هر کدام از آن‌ها نیز می‌توانند رهبر احتمالی این حزب در آینده باشند.
همزمان عبدالحی خراسانی از اعضای ارشد جمعیت اسلامی افغانستان به بی بی سی گفته است، شخصیتی که بتواند جای آقای ربانی را در حال حاضر پر کند وجود ندارد و ممکن است یک شورای چند نفره رهبری حزب را بر عهده گیرد.
اما آنچه می‌تواند به سوال رهبری جمعیت اسلامی در آینده و در دراز مدت پاسخ دهد، نحوه برخورد جمعیت اسلامی با این مساله است و اینکه میکانیسم گزینش رهبری در این حزب چگونه خواهد بود؟ زیرا جمعیت اسلامی علی‌رغم تجربه سیاسی طولانی که داشته است، از بدو تاسیس تاکنون تنها یک رهبر را تجربه کرده و بنا بر این هنوز مشخص نیست که اعضای جمعیت با پدیده گزینش رهبری برای آینده این حزب چگونه برخورد خواهند کرد.[٢]
باوجود این، ظرف روزهای اخیر، در درون حزب جمعیت اسلامی گفتگوهایی در مورد تعیین جانشین رهبر فقید این حزب جریان داشته است.
محمدنسیم فقیری، رئیس دارالانشای جمعیت اسلامی در یک کنفرانس خبری در کابل اعلام کرد که صلاح‌الدین ربانی، برای مدتی سرپرستی این حزب را بر عهده خواهد داشت.
آقای فقیری گفت که قرار است بزودی کنگره حزب تشکیل شده و در مورد تعیین رهبر دایمی حزب به توافق برسند.
افرادی چون احمدولی مسعود، معاون سابق رئیس جمهور کرزی، اسماعیل خان، فرمانده سابق جهادی و از افراد پرنفوذ در غرب افغانستان و اعطامحمد نور، والی کنونی بلخ که از چهره‌های مطرح سیاسی محسوب می‌شود، عضویت جمعیت اسلامی را دارند.[٣]
[↑] گفت‌وگو با مهدیزاده کابلی
بعد از گفتگوهای داخلی، در مورد انتخاب جانشین استاد ربانی به‌عنوان رئیس جمعیت اسلامی افغانستان، بالاخره طی یک کنفرانس مطبوعاتی در کابل، محمدنسیم فقیری، رئیس دارالانشای جمعیت اسلامی اعلام کرد که صلاح‌الدین ربانی، برای مدت دو ماه سرپرستی جمعیت را بر عهده خواهد داشت. اگرچه انتخاب صلاح‌الدین ربانی، به‌عنوان سرپرست جمعیت اسلامی افغانستان، یک انتخاب موقتی است، ولی به‌نظر می‌آید که با گذشت زمان، نسلی جایش را به‌نسل جدید داده باشد.
در این مورد گفتگویی داریم با مهدیزاده کابلی، نویسنده و محقق.
آقای مهدیزاده کابلی بعد از ابراز امیدواری در مورد اینکه نسل جدیدی روی کار بیاید، می‌گوید که صلاح‌الدین ربانی در کشورهای متعدد تحصیلات عالی داشته است و این می‌تواند نمایانگر یک دید باز باشد. ولی در مورد جمعیت اسلامی افغانستان اضافه می‌کند که این جریان با یک آرامان‌گرایی اسلامی به‌وجود آمد و هدفش ایجاد حکومت اسلامی بود. و این گرایش و گرایشات اسلامی دیگر افغانستان هنوز هم به دید مدرن غربی، که جدایی دین از سیاست است، نرسیده اند. هنوز هم بسیاری از گرایشات اسلامی، ادعا دارند که دین از سیاست جدا نیست و باید ادارۀ جامعه به این ترتیب ادامه پیدا کند و سنت رسول‌الله، که در هزار و چهار صد سال پیش تطبیق شده، امروز دوباره تطبیق شود. در حالی‌که جهان امروز اقتضای این را ندارد که سیاست، توام با دین، حکمروایی بکند.[۴]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی گردآوری شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- عزیزاحمد فرد، جانشینی استاد ربانی، وبسایت فارسی رادیو فرانسه: سه شنبه ٠۴ اکتبر ٢٠۱۱ - ۱٢ مهر ۱٣۹٠
[٢]- داوود ناجی، سوال رهبری جمعیت بعد از برهان‌الدین ربانی، وبسایت فارسی بی بی سی: چهارشنبه ٢۱ سپتامبر ٢٠۱۱ - ٣٠ شهریور ۱٣۹٠
[٣]- صلاح‌الدین ربانی سرپرست حزب جمعیت اسلامی افغانستان شد، وبسایت فارسی بی بی سی: سه شنبه ٠۴ اکتبر ٢٠۱۱ - ۱٢ مهر ۱٣۹٠
[۴]- عزیزاحمد فرد، پیشین
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وبسایت فارسی رادیو فرانسه
□ وبسایت فارسی بی بی سی
