[چهره‌های سیاسی افغانستان] [حزب دمکراتیک خلق]
دکتر شاه‌ولی آلکوزایی (زادۀ ۱٣۱٨ خ - )، وزیر صحت‌عامه، معاون نخست‌وزیر و نخست‌وزیر در زمان حاکمیت حزب دمکراتیک خلق افغانستان بود.
[↑] زندگی‌نامه
شاه‌ولی فرزند شاه بابا در سال ۱٣۱٨ خورشیدی در ده خداداد کابل زاده شد. تحصیلاتش را در رشتۀ پزشکی (طب) در دانشگاه کابل به پایان رسانید و در سال ۱٣۴۵، با رتبۀ ٨ به‌عنوان کارمند تربیت یورولوژی در وزارت صحت‌عامه استخدام شد. در سال ۱٣۴٦ به‌عنوان طبیب در پروژۀ دهات به‌کار پرداخت. بین سال‌های ۱٣۴٧-۱٣۵٠ به‌عنوان طبیب در بیمارستان ابن سینا مشغول بود. سپس از سال ۱٣۵٢ تا ۱٣۵٣ به‌عنوان دکتر جراع موسسۀ صحت‌عامۀ استان سمنگان گماشته شد. پس از آن به‌عنوان دکتر جراح در قوماندانی قوای کار منصوب گردید و سپس تا سال ۱٣۵٧ در وزارت صحت‌عامه انجام وظیفه می‌کرد.
دکتر شاه‌ولی، در ۵ ثور ۱٣۵٧، به اتهام خیانت و طرح توطئه براندازی دولت جهموری افغانستان همراه با سایر اعضای دفتر سیاسی و بلندپایگان حزب دمکراتیک خلق دستگیر و زندان شد. اما پس از پیروزی کودتای هفتم ثور ۱٣۵٧، به‌عنوان وزیر صحت‌هامه منصوب شد و در ۱۱ حمل ۱٣۵٨، با حفظ سمت به‌عنوان معاون نخست‌وزیر برگزیده شد.[۱]
دکتر شاه‌ولی یکی از پایه‌گذاران حزب دمکراتیک خلق افغانستان در اول ژانویۀ ۱۹٦۵ (۱٣۴٣) بود که در نخستین نشست (کنگرۀ مؤسس) این حزب شرکت داشت و به‌عنوان عضو علی‌البدل کمیته مرکزی حزب انتخاب شد[٢] و به گفتۀ کاندید اکادمیسین دستگیر پنجشیری در آستانۀ انشعاب حزب به دو جناح خلق و پرچم در ۱۴ ثور ۱٣۴٦ دکتر شاه ولی و نوراحمد نور به اتفاق آرأ کمیته مرکزی منتخب گنگره، به عضویت اصلی کمیته مرکزی درآمدند[٣]. پس از انشعاب حزب، دکتر شاه‌ولی به جناح حزب خلق به‌رهبری نورمحمد تره‌کی پیوست.
زمانی که میان نورمحمد تره‌کی و حفیظ‌الله امین اختلاف افتاد، که در نتیجه آن تره‌کی به قتل رسید، دکتر شاه ولی طرف امین را گرفت[۴]. حفیظ‌الله امین در ٢۵ سنبله ۱٣۵٨ به عالی‌ترین مقامات حزبی و دولتی دست یافت و دکتر شاه‌ولی به‌عنوان وزیر امور خارجه و نخست‌وزیر در دولت او منصوب شد[۵]. اما اين سمت‌ها برای او ديری نپاييد و در ٦ جدی ۱٣۵٨، با اشغال نظامی افغانستان توسط شوروی و رویکار آمدن دولت ببرک کارمل، زندانی شد و این بار حدود هفت سال و نیم در زندان ماند[٦].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
يادداشت ٢: دكتر شاه‌ولی (آلكوزایى) - وزير بهداشت عمومى: نام اخير وى، يعنی آلكوزایى، او را به‌عنوان يك پشتون از منطقه قندهار مشخص مىكند. شاهولى از دانشكده پزشكى دانشگاه كابل فارغ‌التحصيل شد و دستيار يك پروفسور در دانشكده پزشكى قندهار شد. او ممكن است آموزش‌هايی در چكسلواكى ديده باشد. در زمان كودتا او معاون مدير بيمارستان زنان دانشگاه كابل بود. شاهولى يكى از هفت كمونيستی بود كه در ٢۵ آوريل توسط دولت داوود دستگير شد.[٧]
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- سالنامۀ افغانستان، شمارۀ ۴۴، هفتم ثور ۱٣۵٨
[٢]- پنجشیری، غلام‌دستگیر، ظهور و زوال حزب دموکراتیک خلق افغانستان، بخش اول، ص ۱۵٧
[٣]- همان‌جا، ص ۱۵۹
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]- افغانستان؛ آغاز بحران (بخش دوم) مجموعه اسناد لانه جاسوسى آمريكا، جلدپنجم، ترجمه و تنظيم: دانشجويان مسلمان پيرو خط امام، ناشر: مركز نشر اسناد لانه جاسوسى آمريكا، چاپ: ارديبهشت ۱٣٦۹، ايران، ص ٣٣۹
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
