[دوازده حواری عیسی] [انجیل متی]
متی (در عبری: מתתיהו یا מתי؛ در یونانی: Ματθαίος به‌معنای «بخشش یهوه» (Gift of Yahweh)؛ به انگلیسی: Saint Matthew؛ و به آلمانی: Matthäus) یکی از دوازده حواری عیسی و از نخستین مسیحیان بود.[۱] او را لاوی نیز می‌خوانده‌اند.[٢] او خواندن و نوشتن می‌دانست و پیشه‌اش باجگیری (جمع‌کنندۀ مالیات) بود.[٣]
[↑] زندگی‌نامه
متی پسر حلفی[۴] (به یونانی: الفائوس) از اهالی اورشلیم بود و یک‌سال از عیسی بزرگ‌تر بود[۵]. او پیش از گرویدن به عیسی، در جلیل و کفرناحوم به هیرود (هیرودیس)، که پادشاه یهودیه از سوی امپراتوری روم بود، خدمت می‌کرد[٦].
اطلاعات زیادی از متی در دست نیست. از او بهعنوان لاوی یاد می‌شود[٧]. نام او در فهرست اسامی حواریون ذكر شده است[٨] تنها جای دیگری كه صحبت از متی می‌شود، زمانی است كه مسیح از او دعوت به پیروی می‌كند[۹].
لاوی در انجیل متی، خود را به‌نام «متی» و بهعنوان یك باجگیر معرفی می‌كند[۱٠]. باجگیران اشخاصی بودند كه مالیات دولت روم را جمع‌آوری می‌كردند و معمولاً از مردم بیش از حدّ معمول پول می‌گرفتند و بالطبع اشخاصی مطرود به‌شمار می‌رفتند[۱۱]. در ترجمۀ تفسیری کتاب مقدس در مقدمۀ انجیل متی آمده:
- «در زمان تولد [متی و] عیسی، قوم اسرائیل در زیر سلطه امپراطوری روم بود. به‌همین دلیل آنان مجبور بودند به رومی‌ها باج و خراج بدهند. در نظر بنی‌اسرائیل، كثیف‌ترین شغل را كسانی داشتند كه مأمور بودند این باج را برای دولت روم وصول كنند. آن‌ها را «باجگیر» می‌نامیدند، و متی یكی از آنان بود. ولی هنگامی كه عیسی او را دید، از وی دعوت كرد او را پیروی كند. متی نیز از زندگی كثیف خود دست كشید و یكی از دوازده شاگرد عیسی شد.»
انجیل متی می‌نویسد: «عیسی بر سر راه خود، به‌یك باجگیر به‌نام «مَتّی» برخورد، كه در محل وصول باج و خراج نشسته بود. عیسی به او فرمود: «بیا و مرا پیروی كن!» متی فوراً برخاست و همراه او رفت.»[۱٢]
مرقس و لوقا نیز این مطلب را تأیید می‌کنند. مرقس می‌نویسد: «عيسی بار ديگر به ساحل دريا رفت و مردم دور او حلقه زدند. عيسی نيز ايشان را تعليم می‌داد. سپس هنگامی كه می‌رفت، لاوی پسر حلفی را ديد؛ او مأمور جمع‌آوری باج و خراج بود و در محل كارش نشسته بود. عيسی به او فرمود: «بيا و از من پيروی كن.» لاوی نيز بلافاصله به‌دنبال او به‌راه افتاد.»[۱٣] و لوقا می‌نویسد: «پس از آن، وقتی عیسی از شهر خارج می‌شد، یكی از مأمورین باج و خراج را دید كه در محل كارش نشسته است. نام این شخص ،لاوی بود. عیسی به او فرمود: «تو نیز بیا مرا پیروی كن!» همان‌لحظه، لاوی از همه چیز دست كشید و به‌دنبال عیسی به‌راه افتاد.»[۱۴]
متی جشنی بزرگ برای عیسی گرفت و بسیاری از باجگیران را به آن جشن دعوت کرد. لوقا در این مورد می‌گوید كه «متی ضیافت عظیمی برای عیسی ترتیب داد تا فرصتی باشد كه همۀ حاضرین با عیسی ملاقات كرده او را پیروی نمایند»[۱۵]. ولی متی از این مهمانی سخنی ذكر نمی‌كند تا اعتباری برای خویش به‌دست نیاورد. او همیشه در پرستش خداوند خود، از خویشتن چشم‌‌پوشی می‌كند و همه چیز را تحت‌الشعاع مسیح قرار می‌دهد و به‌خاطر این‌چنین فروتنی، شخصیتی دوست داشتنی دارد[۱٦].
اما انجیل‌های متی، مرقس و لوقا دربارۀ اعتراض علمای یهود بر این مهمانی همنوا هستند. در انجیل متی آمده:
- یك روز عیسی و شاگردانش در خانه متی بر سر سفره غذا نشسته بودند. عده‌ای از باجگیران و اشخاص بدنام شهر نیز مهمان متی بودند. وقتی روحانیون این را دیدند، اعتراض‌كنان به شاگردان عیسی گفتند: «چرا استاد شما با این قبیل افراد نشست و برخاست می‌كند؟»
عیسی در جواب ایشان گفت: «به این دلیل كه افراد سالم احتیاج به پزشك ندارند، بلكه بیماران به پزشك نیاز دارند.» سپس اضافه كرد: «بروید، كمی در مورد این آیه كتاب آسمانی فكر كنید كه می‌فرماید: «من از شما هدیه و قربانی نمی‌خواهم، بلكه دلسوزی و ترحم می‌خواهم.» رسالت من در این دنیا این است كه گناهكاران را به‌سوی خدا بازگردانم، نه آنانی را كه گمان می‌كنند عادل و مقدسند!»[۱٧]
بر حسب روایات موجود، به‌نظر می‌رسد كه متی چند سال در فلسطین موعظه نمود و پس از آن به سرزمین‌های اطراف مسافرت كرد. سپس شروع به نوشتن انجیل خویش به زبان عبری كرد و چند سال بعد، احتمالاً در سال ٦٠ میلادی، نسخة كاملتری را به‌زبان یونانی تهیه نمود[۱٨]. گفته می‌شود که متی در انطاکیه سوریه، انجیل خود را نوشت؛ در این انجیل او از نوشته‌های مرقس بهره برد[۱۹]. او حقیقتاً با تحریر این انجیل خدمت عظیمی نسبت به بنی‌نوع بشر نمود[٢٠]. 
مسیحیان اعتقاد دارند که فرشته‌ای انجیل را به متی الهام کرده است
هنری هلی نویسندۀ «راهنمای کتاب مقدس» می‌نویسد: «از انجیل متی بهعنوان كتابی كه بیشتر از هر كتاب دیگر در سطح دنیا مورد مطالعه قرار گرفته، یاد شده است و فیض خدا از انتخاب چنین شخصیتی بهعنوان نویسندۀ این كتاب، بسیار اعجاب‌انگیز است.»[٢۱]
حرفۀ باجگیری ایجاب می‌كرد كه او عادت به ثبت اسناد و مدارك داشته باشد. در طول خدمت سه سالۀ مسیح، متی شخصاً با عیسی همراه بود[٢٢]. متی در سال ۳۴ میلادی در حبشه مُرد.[٢٣]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی، الهام محمدی و محمد محمدی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- مرقس ۳: ۱۸؛ لوقا ۶: ۱۵؛ متی ۱۰: ۳؛ اعمال ۱: ۱۳
[٢]- مرقس ۲: ۱۴؛ لوقا ۵: ۲۷
[٣]- متی ۹: ۹
[۴]- مرقس ٢: ۱۴
[۵]- متی، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٦]- همان‌جا
[٧]- مرقس ٢: ۱۴ و ۱۵؛ لوقا ۵: ٢٧
[٨]- متی ۱٠: ٣؛ مرقس ٣: ۱٨؛ لوقا ٦: ۱۵؛ اعمال ۱: ۱٣
[۹]- متی ۹: ۹-۱٣؛ مرقس ٢: ۱۴-۱٧؛ لوقا ۵: ٢٧-٣٢
[۱٠]- متی ۹: ۹
[۱۱]- راهنمای مطالعه کتاب مقدس، ص ۴٢٨
[۱٢]- متی ۹: ۹
[۱٣]- مرقس ٢: ۱٣-۱۴
[۱۴]- لوقا ۵: ٢٧-٢٨
[۱۵]- لوقا ۵: ٢۹
[۱٦]- راهنمای مطالعه کتاب مقدس، ص ۴٢٨
[۱٧]- متی ۹: ۱٠-۱٣؛ بدین ترتیب، ملاحظه می‌شود که برخلاف ادعای هنری هلی، نویسندۀ «راهنمای کتاب مقدس»، متی نیز به این ضیافت اشاره کرده است. هم‌چنین این آیات انجیل متی مقایسه شود با انجیل مرقس، باب ٢ آیات ۱۵-۱٧ و انجیل لوقا باب ۵ آیات ٢۹-٣۱
[۱٨]- راهنمای مطالعه کتاب مقدس، ص ۴٢٨
[۱۹]- متی، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٢٠]- راهنمای مطالعه کتاب مقدس، صص ۴٢٨-۴٢۹
[٢۱]- همان‌جا، ص ۴٢٨
[٢٢]- همان‌جا، ص ۴٢۹
[٢٣]- متی، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد؛ جان فاکس می‌نویسد: «عشق و شور متی برای رساندن مژدۀ صلح و سلامتی مسیح خداوند او را تا به قارۀ آفریقا به سرزمین اتیوپی (حبشه) برد. نهایتاً روایت شده است که حوالی سال‌های ٦٠ بعد از میلاد سر متی به‌دست بت‌پرستان اتیوپی از تن جدا شد.» (رجوع شود به: جان فاکس (John Foxe)، صدای شهیدان مسیح، صص ۱۱-۱٢)
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ کتاب مقدس (ترجمۀ تفسیرِ)، انجمن بین‌المللی کتاب مقدس، چاپ سوم - ٢٠٠٢ میلادی
□ هنری هلی، راهنمای کتاب مقدس، ترجمۀ: جسيکا باباخانيان، سابرينا بدليان و ادوارد عيسی بيک، زير نظر کشيش ساروخاچيکی، هلند: چاپ اول - ٢٠٠٠ ميلادی
□ ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (فارسی)
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
