طرح برخورددهنده بزرگ هادرون
بازسازی انفجار بزرگ در مقیاس کوچک
فهرست مندرجات
[قبل] [بعد]
دانشمندان در مرکز تحقیقاتی سرن در سوئیس که روی طرح «برخورددهنده بزرگ هادرون» کار می‌کنند، می‌گویند که «بیگ بنگ» یا «انفجار بزرگ» را در مقیاسی بسیار کوچک بازسازی کرده‌اند.
[↑] بازسازی انفجار بزرگ در مقیاس کوچک
بیست سال است که دانشمندان تلاش می‌کنند با این طرح به راز خلقت پی ببرند. برخورددهنده بزرگ هادرون، که بزرگ‌ترین، گرانقیمت‌ترین و پیچیده‌ترین وسیله علمی ساخت بشر است، سال گذشته با مشکلات فنی زیادی مواجه شد. اما آزمایش تازه نمونه‌ای کوچکتر است که با موفقیت به پایان رسیده است.
جهان تقریباً چهارده میلیارد سال پیش بر اثر واقعه‌ای که کیهان‌شناسان به آن «انفجار بزرگ» می‌گویند، به‌وجود آمد.
حالا و با استفاده از برخورددهنده بزرگ هادورن، شاید بتوان فهمید که جهان در نخستین لحظات پس از خلقت، چه شکلی داشته است.
نتیجه کار برخورددهنده هادرون، تصویری است از برخورد ریزترین و در عین حال سنگین‌ترین ذرات بنیادین تشکیل‌دهنده ماده که می‌توانند نمونه کوچکی از «انفجار بزرگ» باشد.
بولک ویسلوچ، یکی از محققان مرکز تحقیقاتی سرن می‌گوید: «این، به‌معنی آغاز عصری تازه است، عصری تازه برای فیزیک. هرگز در شرایط آزمایشگاهی، این میزان انرژی آزاد نشده بود و هیچ آزمایشگاهی به چنین دمای زیادی نرسیده بود. ما امیدواریم که نتایج و اطلاعات فوق‌العاده جالبی درباره چگونگی جهان، درست بلافاصله پس از خلقتش، به‌دست آوریم.»
در این آزمایش و با استفاده از مغناطیس‌های بسیار قدرتمند، ذرات بنیادین، در طول یک تونل زیرزمینی به‌طول بیست و هفت کیلومتر در مرز سوئیس و فرانسه، شتاب گرفته و با سرعتی نزدیک به سرعت نور به حرکت در آمدند.
این ذرات، در نهایت با هم برخورد کردند و به‌شکل ذراتی به مراتب ریزتر، درآمده و پخش شدند.
این تجربه علمی، در مرکز تحقیقاتی سرن و با استفاده از آشکارسازی ویژه، که به اختصار، آلیس خوانده می‌شود انجام شد.
دمای حاصل از برخورد ذرات، در حدود ده تریلیون درجه سانتیگراد، یعنی یک میلیون بار داغ‌تر از هسته خورشید بود: گرمایی که در آن، حتی پروتون‌ها و نوترون‌ها، یعنی ذرات تشکیل‌دهنده هسته اتم هم ذوب شده و ترکیبی ژله مانند از کوارک‌ها و گلوان‌ها، یعنی بنیادی‌ترین ذرات سازنده ماده را به‌وجود می‌آورند؛ چیزی که پلاسمای کوارک - گلوان نامیده می‌شود.
دکتر دیوید اوانز، دانشمند بریتانیایی ِ دست‌اندرکار در این آزمایش، معتقد است که این پروژه بین‌المللی که با مشارکت حدود هزار محقق از سی و سه کشور جهان و با صرف میلیاردها دلار هزینه اجرا شده است، ارزش وقت و پولی را که صرفش شده، داشته و می‌تواند در شناخت بشر از راز خلقت، تاثیری به‌سزا داشته باشد.
دکتر اوانز می‌گوید: «بیست سال طول کشید تا این ایده، عملی شود. حالا باید این آزمایش، بی‌وقفه ادامه پیدا کند. ما به ده‌ها میلیارد برخورد نیاز داریم تا بتوانیم نتایج حاصله را تجزیه و تحلیل کنیم و بفهمیم که واقعاً چه خبر است. این کار، به زمان زیادی نیاز دارد. تحلیل و بررسی بعضی از نتایج، چند هفته یا چند ماه طول می‌کشد و آنالیز بخش دیگری از اطلاعات، سال‌ها وقت می‌برد».
بنابر این، مدت زمان طول می‌کشد تا محققان اطمینان حاصل کنند که آیا اصولاً توانسته‌اند انفجار بزرگ را - البته در مقیاسی کوچکتر - دقیقاً تکرار کنند یا نه. اگر جواب مثبت باشد، روزنه‌های تازه‌ای به‌روی بشر گشوده خواهد شد و دانشمندان خواهند توانست بخشی کوچک از اولین لحظات خلقت را، با جزئیاتی بیشتر از همیشه، مطالعه و بررسی کنند.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- کامبیز کراماتی، بازسازی انفجار بزرگ در مقیاس کوچک، دانش و فن، بخش فارسی بی بی سی: سه شنبه ٠۹ نوامبر ٢٠۱٠ - ۱٨ آبان ۱٣٨۹
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ دانش و فن، بخش فارسی بی بی سی
