- گياه‌شناسی
- تاریخچه
- ترکیبات شیمیایی
- خواص غذایی
- خواص درمانی
- عوارض جانبی
- کشت، داشت و برداشت
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[سبزیجات] [گیاهان دارویی]
كلم قمری (به انگلیسی و آلمانیKohlrabi :[۱])، با نام علمی: «Brassica oleracea» از گروه گیاهی «Gongylodes»، سبزی‌ای است از اعضای معروف خانوادۀ کلم[٢] که شامل يک بخش غده‌ای زيرزمينی سبزرنگ و دم‌برگ‌های ضخيم به‌رنگ‌های سفيد، سبز و بنفش می‌باشد[٣].
[↑] گياه‌شناسی
کلم قمری گیاهی است یک ساله[۴]. قسمت مصرفی این گیاه قسمتی از ساقه آن می‌باشد که به‌صورت کُرَوی شکل و گوشتی در روی خاک قرار می‌گیرد[۵].
این گیاه که به‌نام‌های کلم سر، کلم چهل روزه، نیز می‌نامند[٦]، به‌صورت پخته در غذاها مصرف می‌کنند.[٧]
اقسام مختلف کلم قمری عبارتند از: کلم قمری سفید، کلم قمری پیش‌رس، کلم قمری بنفش، و کلم قمری بنفش پیش‌رس[٨].
[↑] تاریخچه
به‌طور کلی، کلم، گیاهی با سابقه‌ی بسیار کهن و تنوع زیاد است. کاشت و برداشت آن به ۶۰۰ سال قبل از میلاد در یونان بر می‌گردد. از معروف‌ترین انواع آن می‌توان کلم برگ، گل کلم، کلم بروکسل، کلم پیچ، کلم قمری و کلم بروکلی را نام برد. بیشترین مصرف کننده‌های کلم‌ها آلمانی‌ها، استرالیایی‌ها و روس‌ها هستند. در آمریکا نیز این گیاه دارای سابقه طولانی کشت و مصرف است[۹]. اما به‌صورت خاص، مشخص نیست که کلم قمری، چه زمانی و در کجا کاشت و برداشت شده است.
[↑] ترکیبات شیمیایی
انواع کلم‌ها، غنی از ویتامین C، ویتامین A و اسید فولیک هستند و دارای عناصری مثل گوگرد، فسفر و کلسیم می‌باشند[۱٠]. در این میان، کلم قمری، از نظر ارزش غذايی نيز حاوی کلسيم، آهن، کربوهيدرات (قند) و ويتامين C است[۱۱] و به‌علت دارا بودن تركيبات سولفوره موجود در آن، کاربرد دارویی دارد[۱٢].
[↑] خواص غذایی
کلم قمری، یکی از مواد غدایی در آشپزی است که معمولاً به‌صورت خام و پخته مورد مصرف قرار می‌گيرد و بهترين روش مصرف آن به‌صورت پخته‌شده و مصرف تازه برگ‌های آن است[۱٣]. هم‌چنين می‌توان از تركيب آب کلم قمری كه به همراه آب ديگر ميوه‌جات يا سبزيجات طعم خوبی دارد، استفاده كرد[۱۴].
ايـن نـوع کلـم، طعـم تنـدی دارد و مـزه آن ترکيـبی از مـزه‌های کلـم پيـچ، تربچـه و شـلغم و از نظر ارزش غـذايی نيز حاوی کلسـيم، آهن، کربوهيدرات (قند) و ويتامين C است[۱۵].
به‌عنوان يك سبزی خوراكی، کلم قمری قابل استفاده برای تمامی افراد است؛ اما همان‌طور كه حد اعتدال را در خوردن تمامی مواد غذايی رعايت می‌شود، بهتر است درخصوص اين سبزی نيز زياده‌روی انجام نشود؛ چرا كه مصرف بيش از اندازه آن باعث ايجاد نفخ می‌گردد[۱٦].
[↑] خواص درمانی
کلم قمری، كه در طب سنتی به‌نام «قق‌ققنبیط» شناخته شده است[۱٧]، به‌علت دارا بودن تركيبات سولفوره موجود در آن به‌صورت خوراكی برای رفع انگل‌های روده‌ای و به‌صورت موضعی برای رفع شوره سر كاربرد دارد. برگ آن نيز برای درمان زخم‌ها و پخته شده بخش غده‌ای آن برای رفع اخلاط فاسد، عرق زياد، درمان سرفه كهنه و درد كمر و زانو موثر است. به‌علاوه، می‌توان از برگ تازه كلم قمری برای درمان كم‌خونی، امراض كبد، يرقان و رفع اسهال استفاده كرد[۱٨].
[↑] عوارض جانبی
در مورد عوارض کلم قمری، لازم به يادآوری است كه مبتلايان به گواتر، بواسير يا حساسيت و خارش بدن، بايد از خوردن كلم قمری پرهيز كنند[۱۹].
[↑] کشت، داشت و برداشت
از لحاظ روش کاشت، معمولاً بذر کلم قمری، را از اوایل فروردین ماه تا پایان تیرماه بنا به شرایط آب و هوای محل می‌کارند و انواع پیش‌رس آن را می‌توان تا پایان شهریور ماه نیز کاشت.
نحوه کاشت کلم قمری، به این ترتیب است که بذر را در محل مناسبی خزانه می‌کنند و پس از رشد بوته‌ها، زمانی که نهال‌ها چهار برگه شدند (حدود ۱ تا ۵/۱ ماه پس از کاشت) از خزانه خارج کرده و به محل اصلی منتقل نموده نشأ می‌کنند.
خاک محل کشت کلم قمری، بایستی قوی باشد و فاصله بوته‌ها از یکدیگر ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر مناسب است.
کلم قمری، نیاز به آب فراوان دارد و حداقل هر چهار روز یک مرتبه آبیاری ضرورت دارد. آبیاری به‌موقع و کافی موجب خواهد شد که کلم‌ها خوش طعم و لطیف شوند.
معمولا برای برداشت کلم قمری، سعی می‌شود که قبل از آن‌که کلم‌ها به حداکثر رشد خود برسند به‌تدریج برداشت گردند. برداشت کلم قمری، حدود ۴۰ روز پس از انتقال بوته‌ها به محل اصلی آغاز می‌شود. ولی بهترین زمان برداشت ۲ ماه پس از نشأ کردن در محل اصلی است.
مسلما نحوه کشت اگر به‌صورت خطی (ردیف‌کاری) و منظم باشد برداشت محصول و سایر عملیات کاشت، داشت و برداشت آسان خواهد شد[٢٠].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط محمد محمدی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- نام انگلیسی کلم قمری (Kohlrabi)، برگرفته از واژۀ آلمانی «Kohl» («Cabbage» یعنی: «کلم») است که به همراه «rübe» یا «Rabi» (آلمانی نوع سوئیس) («شلغم»)، ترکیب شده است؛ زیرا ساقه متورم آن شبیه شلغم می باشد؛ از این رو، نام آن در زبان اتریش «Kohlrübe» است.
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]- کلم، مجله الکترونیکی ویستا؛ برگرفته از: موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
