[دانشمندان اهل غرب] [اسلام‌شناسان]
ایگناس گلدزیهر (به مجاری: Ignaz Isaak Yehuda Goldziher) (زادۀ ۲۳ ژوئن ۱۸۵۰ م - درگذشتۀ ۱۳ نوامبر ۱۹۲۱ م)، خاورشناس مشهور مجارستانی یهودی‌تبار است[۱] که او را به همراه تئودور نولدکه آلمانی و کریستین اسنوک هورگرونیه هلندی از پایه‌گذاران اسلام‌شناسی نوین در اروپا می‌دانند[٢]. وی یکی از پایه‌گذاران «دانشنامهی اسلام» به زبان آلمانی چاپ لیدن و عضو شورای سردبیری «دانشنامهی یهودی» نیز بود.
[↑] زندگی‌نامه
ایگناس گلدزیهر، در ۲۲ یا ۲۳ ژوئن ۱۸۵۰ میلادی، در شهر اشتول فیسنبورگ مجارستان در یک خانوادۀ ثروتمند یهودی به‌دنیا آمد[٣]. به‌گفتۀ ماسینیون «گلدزیهر، در ۱۲ سالگی با نگارش مقاله‌ای دربارۀ نماز و دعا نبوغ خود را نشان داد.»[۴] او در بوداپست شاگرد وامبری و در سال ۱۸٦۹ که به برلین رفت، شاگرد رودیگر بود و رسالۀ دکترای خود را دربارۀ یک تفسیر عربی تورات در قرون اوسطا، به‌نام «تنخوم اورشلی» به‌سال ۱۸٧۰ زیر نظر فیشر در لایپزیک گذرانید و در سال ۱۸٧۱ با کمک بارون ژوزف التوس به دانشگاه بوداپست وارد شد و به‌تدریس زبان‌های عبری و عربی پرداخت[۵].
گلدزیهر، به‌سال ۱۸٧۲ به استادیاری دانشگاه بوداپست برگزیده شد، ولی مدتی بدرازا نکشید که وزارت فرهنگ مجار او را در یک هیأت مطالعاتی به‌خارج فرستاد و یکسال در وین و لیدن مشغول بود و سپس به‌خاور زمین رفت و از آوریل تا سپتامبر ۱۸٧۳ را در قاهره و سوریه و فلسطین گذرانید[٦] و بدین ترتیب فرصت شرکت در سخنرانی‌های روحانیون مسلمان در دانشگاه الازهر را به‌دست آورد[٧] و این امر، برای مردی همانند او، امتیازی شایان و احترامی بزرگ به‌شمار می‌آمد[٨].
سید مجید پورطباطبایی، به نقل از دانشنامۀ قرآن و قرآن‌پژوهی می‌نویسد: «گلدزیهر، سفرهای علمی متعددی به کشورهای اسلامی از جمله سوریه و مصر داشته و نزد برخی دانشمندان بزرگ مسلمان درس آموخته و زبان عربی و علوم اسلامی فراگرفته است.»[۹]
توجه او از همان هنگام که برای تدریس در دانشگاه بوداپست برگزیده شده بود، به مطالعات عربی به‌طور عموم و اسلامی به‌طور اخص روزبه‌روز افزایش می‌یافت، تا در میهن خود شهرت به‌سزا یافت. به‌سال ۱۸٧۱ به‌عضویت وابسـته و بعـد پیوسـته آکادمـی مجارسـتان برگـزیده شـد و در ۱۹۰٧ به ریاسـت یکـی از بخـش‌های آن رسـید[۱٠].
در ۱۸۹۰ گلدزیهر «مطالعات اسلامی» را منتشر کرد و در آن اظهار می‌دارد که چگونه احادیث بیش از سخنان خود پیامبر اسلام باعث ایجاد مجادلات بر سر شرع و قوانین به فاصلهٔ دو قرن پس از او شدند. او به شدت بر این عقیده بود که قوانین اسلام منشا خود را از قوانین رومی گرفته‌اند اما به عقیدهٔ پاتریشیا کرون استدلالات او در این زمینه سست هستند[۱۱].
او به‌سال ۱۸۹۴ به استادی زبان‌های سامی برگزیده شد و از آن هنگام دیگر از میهنش و از شهر بوداپست بیرون نرفت، مگر برای شرکت در کنگره‌های خاورشناسان یا برای سخنرانی در دانشگاه‌هایی که از وی دعوت می‌کردند. به‌گفتۀ بکر، او به اتفاق اسنوک هورگرونیه دانش اسلام‌شناسی را پایه‌گذاری کرد[۱٢].
با این وجود، تا سن ۴۴ سالگی به دلیل تمایلات ضدیهود در مجارستان، اجازهٔ تدریس در دانشگاه‌های این کشور از او دریغ شد. پس از آن، او به اولین دانشمند یهودی تبدیل شد که به‌چنین مقامی دست یافته است[۱٣]. او به‌عنوان نمایندهٔ دولت مجارستان و فرهنگستان علوم آن در نشست‌های بین‌المللی زیادی شرکت جست و همچنین نشان زرین نشست خاوری استکهلم را دریافت نمود. گلدزیهر همچنین به‌عضویت چندین جامعهٔ دانش‌آموختگان مجار و [دیگر کشورها] درآمد. به‌عنوان دبیرکل جامعهٔ یهود بوداپست برگزیده شد. در ۱۹۰۴ دکتری ادبیات کمبریج و در ۱۹۰٦ دکتری حقوق ابردین بدو اهدا شد[۱۴].
جنگ جهانی اول زندگانی علمی او را مختل کرد و با آن‌که زبان تحصیلی او آلمانی بود و به فرهنگ آلمان دلبستگی فراوان داشت، حاضر نشد از هم‌پیوستگی فرهنگی برادرانۀ همه ملت‌ها دست بردارد. حتی پس از پایان جنگ که مجله‌های علمی اروپا به‌دست او نمی‌رسید، این محرومیت از غذای روحی را در نامه‌هایش به دوستان، در میان گذاشت و نمونه‌های آن را ماسینیون یاد کرده است.[۱۵]
او مدت ٣۰ سال (بین سال‌های ۱۸٧۴-۱۹۰۴ میلادی) دبیر کل جامعۀ یهودیان تجددخواه «بوداپست» بود[۱٦]. گلدزیهر در جوانی بر اثر مطالعۀ تورات طرفدار نظریۀ ولهاوزن مبنی بر «نامتجانس بودن اجزای اصلی تورات شد» و بعدها به نظریۀ آرنست رنان گرایش پیدا کرد که می‌گفت: «فرهنگ و تمدن آریایی برتر از سامی می‌باشد.»[۱٧]
گلدزیهر، در عین حال یک مجارستانی میهن‌پرست بود که هموطنان خود را گرامی می‌داشت و همواره علاقمند بود به‌زبان مجارستانی بنویسد و دانش خود را به‌گوش هم‌میهنان برساند[۱٨].
ایگناس گلدزیهر، در ۱۳ نوامبر ۱۹۲۱ میلادی، در سن ٧۱ سالگی در بوداپست درگذشت[۱۹].
[↑] آثار
از گلدزیهر آثار مختلفی به‌جا مانده است. این خاورشناس، از سال ۱٨٦٦ به بعد، هر سال یک یا چند پژوهش بیرون می‌داد، که برخی از آن‌ها مجلداتی دارای ۴٠٠ صفحه و برخی مقاله‌هایی ٢٠ تا ٦٠ صفحه از یادداشت‌ها و نقد کتابهای تازه چاپ بود تا آن‌جا که گفته می‌شود، مقالات و کتابهای او به ۵۹۲ عنوان می‌‌رسند[٢٠]. در میان آثار وی، چند کتاب و مقاله بیشتر مورد توجه و نقد قرار گرفته است که از این شمار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سخنرانی‌هایی دربارۀ اسلام
- گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان
- ظاهریه مذهب و تاریخ ایشان
- موضع‌گیری قدمای اهل سنت در برابر علم یونانی
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]- ایگناز گلدزیهر، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]- پورطباطبایی، سید مجید، قرآن‌پژوهی گلدزیهر، مجلۀ قرآن و مستشرقان، شمارۀ دوم، تابستان ۱٣٨٦، ص ۱۹٣؛ به‌نقل از: خرمشاهی، بهأالدین، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوه، تهران: دوستان ناهید، چاپ اول - ۱٣٧٧، ج ٢، صص ۱۹٢٠-۱۹٢۱
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ مجلۀ قرآن و مستشرقان، شمارۀ دوم، تابستان ۱٣٨٦
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
