فهرست مندرجاتکیهانشناسی
کشف آثار جهانی دیگر در سطح کرهی ماه
[قبل] [بعد]
پژوهشگران آثاری از یک جهان دیگر را کشف کرده‌اند که بر اثر برخورد آن با زمین میلیاردها سال پیش، کرهی ماه شکل گرفت.
تجزیه‌ی سنگ‌هایی که توسط سرنشینیان فضاپیمای آپولو از کرهی ماه جمع‌آوری و به زمین منتقل شده آثاری از یک «سیاره» دیگر به‌نام «تئا» را نشان می‌دهد. پژوهشگران می‌گویند که کشف آثار به‌جا مانده از این سیاره‌ی نشان می‌دهد که فرضیه شکل‌گیری ماه بر اثر یک برخورد فضایی عظیم درست است. نتایج این پژوهش در مجله ساینس (علوم) منتشر شده است.
این فرضیه علمی که از سال‌های دهه‌ی ۱۹۸۰ پذیرفته شده، معتقد است که سیاره‌ی ماه بر اثر تصادمی بین کرهی زمین و سیاره‌ی «تئا» و حدود چهار میلیارد و ۵۰۰ هزار سال پیش به‌وجود آمده است. نام «تئا» از یکی از خدایان افسانه‌ای یونان به عاریه گرفته شده که مادر سکنه‌ی خدای ماه تلقی می‌شد.
این‌طور تصور می‌شود که سیاره‌ی «تئا» بر اثر برخورد با کرهی زمین از هم پاشیده و پس از ترکیب شدن بخش‌هایی از ذرات آن با ذراتی که از کرهی زمین جدا شده بود سیاره‌ی ماه شکل گرفته است.
این ساده‌ترین توجیه برای نحوه‌ی پیدایش ماه است و شبیه‌سازی‌های کامپیوتری از تغییرات منظومهی خورشیدی این فرضیه را تأیید می‌کند. مشکل اصلی این فرضیه این بود که از زمان بازگشت فضاپیمای آپولو تاکنون پژوهشگران موفق نشده بودند آثار به‌جا مانده از سیاره‌ی «تئا» را روی سنگ‌های کرهی ماه پیدا کنند.
تمام پژوهش‌های قبلی این‌طور نشان می‌دادند که منشأ همه سنگ‌های سطح کرهی ماه زمین است در حالیکه شبیه سازیهای کامپیوتری نشان می‌دادند که بخش اعظم مواد و جرم کرهی ماه باقی مانده‌های سیاره‌ی منهدم شده «تئا» است.
[↑] منشأ بیگانه
اکنون در تجزیه‌ی دقیق‌تر سنگ‌هایی که از کرهی ماه آورده شده موادی پیدا شده است که نشان می‌دهد بخشی از این سنگ‌ها منشأ بیگانه دارند.
ک راز علمی جای راز دیگری را گرفته: آثار به‌جا مانده از سیاره‌ی «تئا» در سنگ‌های سطح کرهی ماه پیدا شده ولی ترکیبات آن با کرهی زمین شباهت زیادی دارد
به‌گفته دکتر دانیل هروارتز از دانشگاه گوتینگن آلمان و سرپرست این پژوهش، تاکنون هیچ‌کس برای اثبات فرضیه تصادم «تئا» با کرهی زمین شواهد قطعی پیدا نکرده بود. او در مصاحبه‌ای با بی بی سی افزود: «کار به‌جایی رسیده بود که برخی از دانشمندان می‌گفتند اصلاً چنین تصادمی روی نداده است. ولی اکنون ما تفاوت‌های جزیی بین سنگ‌های کرهی ماه با سنگ‌های کرهی زمین پیدا کرده‌ایم و این نکته فرضیه‌ی تصادم بزرگ را اثبات می‌کند.»
اما برخی می‌گویند که این تفاوت ممکن است محصول موادی باشد که بعد از شکل‌گیری ماه، کرهی زمین به‌سطح خود جذب کرده است.
پروفسور الکس‌هالیدی از دانشگاه آکسفورد از جمله دانشورانی است که از تفاوت بسیار اندک بین ترکیب سنگ‌های ماه و کرهی زمین اظهار تعجب می‌کنند. او می‌گوید: «قاعدتاً آنچه که ما دنبال آن هستیم وجود تفاوت‌های فاحش‌تر است. چون براساس معیارهای علمی برای تشخیص ترکیب اجرام آسمانی این حد از تفاوت چندان زیاد نیست و سایر سیاره‌های منظومه خورشیدی نیز می‌توانند یک حد ناچیزی با هم شباهت داشته باشند.»
دکتر دانیل هروارتز تفاوت سنگ‌های کرهی ماه با سنگ‌های کرهی زمین را براساس روشی سنجیده که ترکیب ایزوتوپی اکسیژن موجود در سنگ‌ها را اندازه‌گیری می‌کند و تناسب انواع اکسیژن موجود در آن را نشان می‌دهد.
پژوهش‌هایی که در مورد ترکیب مواد موجود در کرهی مریخ و یا اجرام آسمانی خارج از منظومهی خورشیدی انجام شده، نشان داده است که تناسب این ترکیب در هر یک از سیارات و اجرام آسمانی متفاوت است و این معیار اکنون به یک شاخص یا اصطلاحاً اثر انگشت برای تشخیص ترکیبات هر سیاره‌ی بدل شده است.
به‌همین خاطر است که افرادی نظیر پروفسور الکس هالیدی از شباهت تقریباً کامل این ترکیب در کرهی زمین و سیاره‌ی «تئا» در تعجب‌اند.
[↑] ترکیب مشابه
یک احتمال این است که سیاره‌ی «تئا» در فاصله بسیار نزدیکی از کرهی زمین شکل گرفته بوده و بنابراین، ترکیب مواد موجود در آن با زمین شباهت زیادی داشته است. به‌گفته پروفسور هالیدی اگر این احتمال درست باشد قاعدتاً فرضیه فعلی که معتقد است هر یک از سیاره‌های موجود در منظومه خورشیدی را باید مورد تجدیدنظر قرار داد که از نظر تناسب ترکیبات اکسیژن و یا اثر انگشت کاملاً متفاوت هستند.
او می‌افزاید: «این سئوال پیش می‌آید که نمونه‌برداری‌ها و شناخت ما از ترکیبات سیاره‌ی مریخ و تعدادی از اجرام آسمانی خارج از منظومهی خورشیدی واقعا تا چه حد با واقعیت مواد موجود در همه سیاره‌های منظومه ما انطباق دارد. چون ما هیچ نمونه‌ی فیزیکی از ونوس و یا عطارد نداریم. شاید ترکیبات آن‌ها هم شبیه کرهی زمین باشد. و اگر چنین باشد تمام استدلال‌های مربوط به شباهت ویژه بین زمین و ماه از هم می‌پاشند.»
کشف آثار به‌جا مانده از سیاره‌ی «تئا» در سنگ‌های سطح کرهی ماه که توسط فضانوردان آپولو جمع‌آوری‌شده بیش از چهل سال طول کشید
دکتر ماهش اناند در دانشگاه آزاد بریتانیا معتقد است که این پژوهش جدید بسیار جالب است ولی خاطر نشان می‌کند که این تحقیقات فقط روی سه قطعه سنگ از کرهی ماه انجام شده است. او به بی بی سی گفت: «در مورد این‌که این سه قطعه سنگ تا چه حد بیانگر مواد موجود در کرهی ماه هستند ما باید محتاط باشیم. بنابراین، تأیید قطعی دستاوردهای این پژوهش نیازمند تجزیه و تحلیل سنگ‌های بیشتری از آن سیاره‌ی است.»
برای توجیه تشابه زیاد بین ترکیب مواد موجود در کرهی زمین و کرهی ماه فرضیه‌های دیگری مطرح شده است. یکی از این فرضیه‌ها معتقد است که کرهی زمین قبل از وقوع تصادم با سرعت بیشتری به دور خود می‌چرخید. فرضیه دیگری می‌گوید که سیاره‌ی «تئا» از آنچه که شبیه‌سازی‌های کامپیوتری ارائه می‌دهند، بسیار بزرگ‌تر بوده است.
یک فرضیه آلترناتیو و بحث‌برانگیز که از سوی پروفسور راب د. مییر از دانشگاه گرونینگن هلند مطرح شده معتقد است که در یک مقطعی تحت تأثیر انباشت مواد رادیو اکتیو در عمق دو هزار و ۹۰۰ کیلومتری هسته‌ی زمین پوسته و قشاع این سیاره‌ی منفجر و به فضا پرتاب شده است و جرم کرهی ماه از به‌هم چسبیدن این ذرات شکل گرفته است.
او در مصاحبه‌ای با بی بی سی گفت که نتیجه‌ی پژوهش جدید که ثابت می‌کند مواد تشکیل‌دهنده سنگ‌های زمین با ماه کمی متفاوت هستند نظر او را تغییر نداده است.
پروفسور راب د. مییر افزود: «تفاوت بسیار ناچیز است. ما نمی‌دانیم که سیاره‌ی ماه به‌چه صورتی شکل گرفته است. ما به اعزام پژوهشگران به کرهی ماه نیاز داریم تا بتوانند سنگ‌ها را در اعماق آن سیاره‌ی بررسی کنند، سنگ‌هایی که تحت تاثیر طوفان‌های فضایی و جذب ذرات پراکنده توسط سطح کرهی ماه، آلوده نشده باشند.»[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- پالاب گوش، کشف آثار جهانی دیگر در سطح کرهی ماه، وب‌سایت فارسی بی بی سی، بخش دانش و فن: چهارشنبه ۱٨ ژوئن ٢٠۱۴ - ٢٨ خرداد ۱٣۹٣
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت فارسی بی بی سی، بخش دانش و فن
