دانشنامه‌ی آريانا: مراحل رشد جنين

جستجو	آ	ا	ب	پ	ت	ث	ج	چ	ح
خ	د	ذ	ر	ز	ژ	س	ش	ص	ض	ط	ظ
ع	غ	ف	ق	ک	گ	ل	م	ن	و	ه	ی

از: دانشنامه‌ی آریانا

مراحل رشد جنين

فهرست مندرجات

سه ماه اول دوران بارداری

سه‌ماههٔ دوم دوران بارداری

سه‌ماههٔ پایانی دوران بارداری

نگارخانه

يادداشت‌ها

پيوست‌ها

پی‌نوشت‌ها

جُستارهای وابسته

سرچشمه‌ها

پيوند به بيرون

[جنین] [بارداری]

مراحل رشد جنين (به انگلیسی: Stages of fetal development یا Prenatal development period)، فرآیندی است که پس از عمل ، پدید می‌آید و رشد و تکامل پیدا می‌کند و در انسان، در پایان هفتهٔ هشتم، به تبدیل می‌شود. در کل، این فرایند، که از لحظهٔ لِقاح تا زایش کودک ادامه دارد، به پدید آمدن بافت‌ها، اندام‌ها و در پایان به‌شکل‌گیری کالبد می‌انجامد.

▲	سه ماه اول دوران بارداری

پس از عمل ، تخم بارور شده که تقریباً به اندازه ته یک سوزن است، شروع به تقسیم می‌کند و در دیواره رحم که برای تغذیه نرم و پُر خون شده، جای می‌گیرد و به‌تدریج رشد می‌کند. ابتدا زائد‌های به‌شکل دم دارد و در پایان هفته چهارم (ماه اول) اندازه آن از سر تا دم تقریباً نیم سانتی‌متر است. در این مرحله دست‌ها و پا‌ها به‌طور جداگانه دیده می‌شود، دستگاه گوارش شروع به شکل گرفتن می‌کند. قلب که به‌صورت لوله‌ای است، ضربان نسبی دارد و خون را به تمام قسمت‌‌های می‌رساند.

مرحله‌ی نخست:

(یک روزه؛ غیرقابل اندازه‌گیری)

٨ ٧

(۱۹-۱٧ روزه) (۱٧-۱۵ روزه) ٣ ٢

(۴ روزه) (٣ روزه) ۱

(۱ روزه)

۱٨ ۱٧ ۱٦

(۴٨-۴۴ روزه) (۴٢-۴۴ روزه) (٣٧-۴٢ روزه) ۱۵ ۱۴

(٣٨-٣۵ روزه) (٣۱-٣۵ روزه) ۱٣ ۱٢ ۱۱

(٢٨-٣٢ روزه) (٢٦-٣٠ روزه) ۱٠ ۹

(٢٣-٢٦ روزه) (٢۱-٢٣ روزه) (۱۹-٢۱ روزه)

٢٣ ٢٢ ٢۱ ٢٠ ۱۹

(۵٦-٦٠ روزه) (۵۴-۵٨ روزه) (۵٣-۵۴ روزه) (۵۱-۵٣ روزه) (۴٨-۵۱ روزه)

مراحل رشد جنین: توسط دکتر مارک هیل، از آزمایشگاه زیست‌شناسی سلولی، دانشکدۀ پزشکی «UNSW» (کلبدشناسی)

در پایان هفته هشتم (ماه دوم) قد جنین ٢،۵ سانتی‌متر و وزن آن حدود ۱ تا ٢ گرم است. اندام‌‌هایی مثل دست‌ها، پا‌ها، انگشتان، آرنج و زانو مشخص شده و اولین مراکز استخوان‌سازی تشکیل می‌شود. قسمتی که قبلاً به شکل دم دیده می‌شد، از بین می‌رود.

در انتهای هفته دوازدهم (ماه سوم) حدود ٣٠ گرم وزن و تقریباً ٧،۵ سانتی‌متر قد دارد. علاوه بر اندام‌ها، گوش خارجی کاملاً دیده می‌شود. چشم‌ها تقریباً کامل شده، ناخن‌ها شروع به شکل‌گیری می‌کند، اندام‌های تناسلی ظاهر شده ولی تعیین جنسیت مشکل است.

به‌صورت کلی، سه‌ماههٔ نخست دوران بارداری زمانی است که به‌طور انحصاری اندام‌های تشکیل می‌شوند.

▲	سه‌ماههٔ دوم دوران بارداری

در سه‌ماه‌ای دوم، اندام‌های پدیدآمده در سه ماهه‌ای اول، نمو کرده و به‌تدریج تکامل می‌یابند. در پايان ماه چهارم، ۱٦ سانتی‌متر قد، ۱٢٠ گرم وزن و در پايان ماه پنجم ٢۵ سانتی‌متر قد و ٢۴٠ گرم وزن دارد. همان‌طوری که اشاره شد در اين ماه حرکات توسط مادر احساس شده و صدای قلب او شنيده می‌شود.

پوست بدن در ماه‌های پنجم و ششم تقریباً رنگ قرمز دارد و در این زمان است که کم‌کم غدد چربی پوست، چربی تراوش کرده و با یاخته‌های مردهٔ پوست تشکیل مادهٔ سفید رنگی (پنیری شکل) را می‌دهد که پوست را می‌پوشاند و عمل نگهداری پوست را خواهد داشت در این هنگام پلک‌ها از هم جدا شده و مژه‌های نیز تشکیل گردیده‌اند.

شش ماهه حدود ٣٠ سانتی‌متر قد و بيش از نيم کيلوگرم وزن دارد، پوست بدنش پُرچين و چروک و سرخ رنگ است و روی آن را يک لايه چربی می‌پوشاند.

در ششمین ماه دوران بارداری، رحم مادر به اندازه‌ای بزرگ می‌شود که بخش بالایی آن را در بالای ناف او می‌توان لمس کرد در این زمان مادر حرکات خود را حس می‌کند. ولی حرکاتی را که پیش از این زمان حس می‌کرده‌ است بیشتر مربوط به حرکات دستگاه گوارش خود او بوده و مربوط به حرکات نبوده‌است. بیشتر در پایان پنجمین ماه بارداری است که مادر ممکن است وزن اضافه نماید و حتی در هر هفته در حدود ۵۰۰ گرم بر وزنش افزوده شود. در این زمان است که او باید مواظب باشد که بیش از معمول اضافه نگردد. با وجود این، در اين مرحله، به‌علت رشد توجه به رژيم غذایی مادر بسيار مهم است. مادر بايد بيشتر غذای سرشار از پروتئين مصرف نمايد.

▲	سه‌ماههٔ پایانی دوران بارداری

در پايان ماه هفتم، قد حدود ٣٧،۵ سانتی‌متر و وزن آن حدود ۱٢٠٠ گرم می‌شود. نوزادانی که در اين زمان به‌دنيا آيند، زنده می‌مانند؛ ولی نيازمند مراقبت‌های ويژه در بيمارستان هستند. در ماه هشتم، قد به ۴٠ سانتی‌متر و وزنش به‌حدود ٢ کيلوگرم می‌رسد و همه دستگاه‌های بدن در اين زمان کامل است. بالاخره در پايان نه ماهگی تقريباً ۵٠ سانتی‌متر قد و بيش از ٣ کيلوگرم وزن دارد، پوست بدن صورتی رنگ است و لگدزنی و حرکاتش به‌دليل اشغال فضای بيشتر در رحم، کمتر می‌شود. جنين کاملاً آماده تولد است

در خلال سه‌ماهه‌ی پایانی دوران بارداری وزن مادر نباید بیش از معمول زیاد شود. اضافه وزن مادر در همه‌ی دوران بارداری نباید از ۱۱ کیلوگرم بیشتر شود که ۳،۵ کیلوگرم آن خود است. در این دوران است که انقباض‌های رحم زیادتر خواهد شد و این انقباض‌ها معمولاً بدون درد است و سبب می‌شود که رحم گشاد شود تا در حال رشد را در خود جا دهد.

در حدود ۱۰ تا ۱۴ روز پیش از زایمان سر به‌سمت درون لگن چرخش پیدا می‌کند و این تغییر وضع سبب راحتی مادر می‌گردد زیرا دیگر رحم به پردهٔ دیافراگم و شش مادر فشار نخواهد آورد. در این زمان گه‌گاه دردهایی مانند درد زایمان ولی نه‌چندان شدید احساس می‌شود. در سه‌ماه پایانی دوران بارداری، از مادر خود، از راه جریان خون جفت، ماده‌ای به‌نام دریافت می‌دارد. که نوزاد را برای مدتی در برابر برخی از بیماری‌ها مانند سرخک، سرخجه، مخملک، آنفلوانزا و حتی بیماری‌های ویروسی مثل سرماخوردگی ایمن می‌کند. اگر مادری در ماه‌های پایانی دوران بارداری برای برخی از بیماری‌ها واکسینه شود، ایمنی نسبی در نوزاد به‌وجود می‌آید و هم‌چنین ، از راه و حتی از راه شیر مادر نیز به کودک می‌رسد. این ایمنی نسبی در کودک تا زمانی که به او واکسن زده شود، وجود دارد.

▲	نگارخانه

، دوازده سال از عمر خود را صرف تهیه تصاویری از رشد نوزاد درون رحم کرد. این تصاویر باورنکردنی با استفاده از دوربین‌های معمولی مجهز به لنز ماکرو و هم‌چنین میکروسکوپ الکترونی گرفته شده است. این تصاویر، مراحل رشد نوزاد از ابتدای لقاح تا کامل شدن جنین و تبدیل به یک نوزاد را نشان می‌دهند.