|
چرخه یاخته‌ای
فهرست مندرجات
[زیست‌شناسی مولکولی] [یاخته]
چرخه یاخته‌ای (به انگلیسی: The Cell Cycle)، به مجموع مرحله‌های رشد یک می‌گویند که به مراحل G۲ ،S ،G۱ و فاز M ( و ) دسته‌بندی می‌شود.. مرحله‌های S ،G۱، و G۲ در مجموع نامیده می‌شوند. در برابر، به گام‌های ، ، ، و دسته‌بندی می‌گردد.
چرخه یاخته‌ای، یعنی زمان رشد که طی آن هسته و سیتوپلاسم رشد می‌کنند.
چرخه یاخته‌ای در واقع چرخهٔ رویدادهای یاخته‌ای از یک تا ی دیگر، یا به سخن دیگر، دوره‌ی زندگی یک از هنگام شکل‌گیری تا پایان تقسیم آن را نشان می‌دهد.
این چرخه نتیجه‌ای است از دو پدیده متناوب و پیاپی که در زندگی رخ می‌دهند. این دو پدیده عبارتند از: دو برابر شدن همه مواد ای که در مرحله انترفاز انجام می‌گیرد و تقسیم آن.
| ▲ | دید کلی |
زندگی ها در دو مرحله متوالی به‌صورت یک چرخه، به‌نام چرخه یاخته‌ای تکرار می‌شود. تقسیم یا تولید مثل یکی از این مراحل است. مساله مهم در تقسیم یاخته، تقسیم ماده ژنتیکی بین دو یاخته دختر است. باکتری‌ها این مساله را با همانندسازی دی‌ان‌ای منفرد و تقسیم دوتایی حل کرده‌اند. یوکاریوت‌ها، از لحاظ ساختار ژنوم پیچیده‌ترند و تقسیم یاخته‌ای پیچیده‌تری به‌نام «» دارند.
در ، ریزلوله‌ها به هر کروموزوم همانندسازی‌شده متصل می‌شوند و کروموزوم‌های خواهر را به قطب‌های مخالف می‌کشاند. هنگامی که توزیع مجدد مواد کروموزومی کامل شد، تقسیم می‌گردد. در یوکاریوت‌ها، علاوه بر تقسیم ، تقسیم دیگری به‌نام «میوز» وجود دارد که به تشکیل گامت‌های جنسی با کروموزوم‌های هاپلوئید می‌انجامد.
اکثر های انسان دیپلوئید (دربرگیرندۀ دو نسخه از ژنوم) هستند. هنگامی که یک ، توسط مراحل ()، به دو نیم (دو مشابه) تقسیم می‌شود، دو دختر دیپلوئید تولید می‌کند.
شامل دو مرحله اصلی است:
- فاز اِم () - فرایند فیزیکی تقسیم
- () - که در طی آن رشد و تکثیر دی‌ان‌ای رخ می‌دهد.
را می‌توان به مراحل G۲ ،S ،G۱ بخش کرد. G۱ (نخستین مرحله رشد)، یکی از مرحله‌های چرخهٔ یاخته‌ای در طی است که پس از و پیش از ساخت (S) رخ می‌دهد. گام نخستین رشد (G۱)، حالت عادی برای یک سلول است و بیشتر سلول‌های که تقسیم نمی‌شوند، در این فاز به‌صورت ساکن باقی می‌مانند. به این مرحله اصطلاحاً «جی صفر» (G٠) می‌گویند.
اما هنگامی که یک سلول به فاز S عبور کند، وارد مرحله‌ی سنتز دی‌ان‌ای می‌شود. پس از آن، گام دوم رشد (G۲) رخ می‌دهد. در این مرحله تمهیدات لازم برای تقسیم هسته فراهم می‌شود و همانندسازی میتوکندری و دیگر اندامک‌ها صورت می‌گیرد. سپس، مرحله‌ی میتوز آغاز می‌شود، که تقسیم یک یاخته به دو یاختهٔ مشابه و در حقیقت روشی برای تکثیر است.
با وجود این، موارد استثنا هم وجود دارد. مانند همانندسازی دنا، بدون تقسیم‌شدن، در برخی از سلول‌های کبد یا در «مگاکاریوسیت»ها (سلول‌های چندهسته‌ای بزرگ) در مغز استخوان.
| ▲ | بررسی اجمالی از میتوز و میوز |
| ▲ | میتوز |
میتوز یک فرایند تقسیم هسته‌ای است که در آن کروموزوم‌ها تکثیر شده، و به دو هسته‌ی ژنتیکی مشابه دختری جدا می‌شوند.
در طی مرحله پروفاز (در آغاز مرحله تقسیم سلولی، که پس از اینترفاز (G۲) رخ می‌دهد)، غشای هسته‌ای متلاشی شده و هَستَک از بین می‌رود. در ادامه‌ی پروفاز، کروموزوم‌های متمرکز، شروع به ظاهر شدن می‌کنند.
، که از ها (ها) ساخته شده‌اند، بین پول‌ها (قطب‌های سلول) و ، آغاز به‌شکل‌گیری و رشد می‌نمایند و هر یک از رشته‌های دوک، در استوای سلول به سانترومر کروموزوم‌ها و در قطب‌های سلول به سانتریول‌ها متصل می‌شوند.
| ▲ | میوز |
| ▲ | گامتوژنز مرد |
| ▲ | گامتوژنز زن |
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
چرخه‌ی سلول، دانشنامۀ رشد
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
...
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ زیست‌شناسی │ زیست‌شناسی مولکولی │ یاخته
