 |
|
دستگاه عصبی
فهرست مندرجات
- تقسیم‌بندی
- جنین‌شناسی
- کالبدشناسی
- بافت‌شناسی
- فیزیولوژی
- آسیب‌شناسی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
کالبدشناسی عصب‌شناسی
دستگاه عصبی یا سیستم عصبی (به انگلیسی: Nervous system) که در فارسی به آن سامانه‌ی عصبی نیز گفته می‌شود[۱]، در بدن جانوران و انسان، اندام‌های گوناگون آن را تحت نظارت درآورده، به هماهنگی فعالیت‌های ماهیچه‌ها پرداخته، و ایجاد و توقّف ورودی‌های مربوط به حواس مختلف را باعث می‌شود.[۲] در کل، وظیفه‌ی کنترل اعمال بدن بر عهده‌ی دو سامانه‌ی عصبی و غده‌ای درونی می‌باشد، که از این میان، سامانه‌ی عصبی، از یاخته‌های عصبی و یاخته‌های کمکی تشکیل شده و با ساختار و کار ویژه‌ای که دارد، در جهت ایجاد هماهنگی بین اعمال سلول‌ها و اندام‌های مختلف بدن تمایز و تکامل یافته است.[٣] ویژگی مهم آن عبارت از تأثیرپذیری نسبت به محرک‌های خارجی، ایجاد یک جریان عصبی که نمایانگر تأثیر محرک است، هدایت جریان عصبی از یک نقطه‌ی دستگاه به نقطه‌ی دیگر و سرانجام انتقال آن از یک واحد عصبی به یک واحد دیگر می‌باشد.[۴] واحد ساختمانی دستگاه عصبی نورون‌نورون (به انگلیسی: Neuron)، اصلی‌ترین یاخته‌ای عصبی است. این یاخته وظیفه ترارسانی داده‌های عصبی را بردوش دارد و این کار را از راه هدایت تکانه‌های الکتریکی انجام می‌دهد. اغلب نورون‌ها از راه زائده‌هایی به‌نام دارینه یا دندریت (Dendrite) داده‌ها را دریافت کرده و از راه زائده‌های دیگری به‌نام آسه یا آکسون (Axon) داده‌ها را به پایانه‌ی سیناپسی ترارسانی می‌کنند. جسم یاخته‌ای نورون‌ها، پریکاریون نام دارد. این یاخته‌ها تقسیم نمی‌شوند. دستگاه عصبی آدمی دارای بیشتر از ۱۰۰ میلیارد نورون است. سیگنال‌های ورودی از راه سیناپس(Synapse)ها وارد نورون می‌شوند. این سیناپس‌ها بیشتر روی دارینه‌ها قرار داشته، ولی بر روی جسم یاخته‌ای نورون نیز وجود دارند. در انواعی از نورون‌ها، ممکن است تا ۲۰۰ هزار تا از این ارتباط‌های سیناپسی از رشته‌های ورودی موجود باشند. (Neuron) نام دارد[۵]، که در واقع یاخته عصبی است.
به این ترتیب، دستگاه عصبی با داشتن نورون‌ها، هدایت تحریکات را به‌عهده دارد. تحریکات را حس می‌کند به مغز می‌فرستد در مقابل بخش تحریک‌شده که تحریک را حس کرده است واکنش نشان می‌دهد. این تحریکات بیشتر اوقات از طریق نورون‌های واسط صورت می‌گیرد؛ زیرا به‌ندرت یک نورون بسیار بلند در بدن یافت می‌شود. تحریکات باعث تولید مواد شیمیایی می‌شوند، این واسطه‌های شیمیایی از رأس انشعابات انتهایی اکسون و دندریت که غالب اندامک‌های جسم سلولی را دارا هستند، تولید می‌شوند.[٦]
| ▲ | تقسیم‌بندی |
تقسیم‌بندی دستگاه عصبی، براساس ساختار و عملکرد آن صورت می‌گیرد. به لحاظ ساختاری، دستگاه عصبی را می‌توان به دستگاه عصبی مرکزی (Central nervous system) و دستگاه عصبی محیطی یا پیرامونی (Peripheral nervous system) بخش کرد و به لحاظ عملکردی، می‌توان آن را به بخش‌های سوماتیک (Somatic nervous system) و احشایی (Autonomic nervous system) تقسیم نمود.[٧]
| ▲ | جنین‌شناسی |
...
| ▲ | کالبدشناسی |
| ▲ | بافت‌شناسی |
| ▲ | فیزیولوژی |
| ▲ | آسیب‌شناسی |
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[▲] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ۲: ...
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- ...
[۲]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]- ریچارد درک، وین وگل، آدام میچل، آناتومی گری، ج ۱، ص ۴۵
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ کالبدشناسی │ علوم اعصاب │ عصب‌شناسی
