 |
|
خوراک انسان
فهرست مندرجات
- آیا شخص می‌تواند با خوردن تنها یک نوع غذا زنده بماند؟
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
.
آیا شخص می‌تواند با خوردن تنها یک نوع غذا زنده بماند؟
خوراک انسان (به انگلیسی: Human nutrition) به مجموعه موادی گفته می‌شود که بدن برای ادامه حیات خود به آن‌ها نیازمند است. انسان بدون غذا می‌تواند ۲ تا ۸ هفته زنده بماند اما در این زمان به‌قدری ضعیف خواهد شد که نمی‌تواند حرکت کند. البته این در صورتی امکان‌پذیر است که آب در اختیار داشته باشد و گرنه می‌تواند تنها ۳ روز زنده بماند.
نیاز انسان به خوراک یکی از احتیاجات ذاتی یا فیزیولوژیک است که مهم‌ترین عامل بقای زندگی و طول عمر می‌باشد. احتیاج به خوراک دائمی است و ارگانیسم را مجبور می‌کند تا برای به‌دست آوردن خوراک و رفع گرسنگی کوشش کند.
فرایندی که طی آن غذا به درون سلول‌های بدن راه می‌یابد و مورد استفاده قرار می‌گیرد تغذیه نام دارد. در این فرایند، خوراک در بدن ماده و انرژی تولید کند و تغذیه صحیح رشد را میسر می‌سازد، به تندرستی و طول عمر می‌انجامد و با تأثیر بر روی مغز و روان سبب رشد فکری می‌گردد.
غذای انسان باید شامل پروتئین‌ها، چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها، مواد معدنی، ویتامین و آب باشد تا رشد و سلامت یاخته‌های بدن تأمین شود. این مواد با تغییراتی که در لوله گوارش حاصل می‌کنند قابل جذب می‌شوند و برای تأمین نیازهای حیاتی مورد استفاده یاخته‌های بدن قرار می‌گیرند.
از سوی دیگر، جدا از صرف مسئله تغدیه، محدود کردن خوراک به تنها یک غذای واحد، اثرات منفی در پی دارد. مثلاً برای سلامت فرد، تنوع سبزیجات در رژیم غذایی، مفیدتر از محدود کردن انواع سبزیجات است، ولی علت آن دقیقاً روشن نیست.
انسان نمی‌تواند با خوردن تنها نان زنده بماند - مهم‌ترین دلیلش این است که با یک چنین تغذیه‌ای، شخص بعد از حدود یک‌ماه دچار بیماری اسکوربوت (بیماری کمبود ویتامین سی) می‌شود.
بهترین رژیم‌های غذایی پُر از مواد مختلف هستند، از ویتامین سی گرفته تا آهن و اسید لینولیک و بدون این‌که شخص متوجه شود، تمام مواد لازم به بدنش می‌رسد. حتی رژیم‌های جدید مُد روز که بر روی خوردن تنها چند ماده غذایی یا حذف غذاهای به‌خصوصی تکیه می‌کنند، معمولاً به‌حد کافی متنوع هستند که بتوان آن‌ها را مغذی دانست.
ولی در شرایط بسیار نادر، که شخص ناچار می‌شود با خوردن تنها یک نوع غذا زندگی کند، آیا بعضی از این مواد از نظر ارزش غذایی کامل‌تر از بقیه هستند؟ آیا می‌توانید با خوردن فقط سیب زمینی یا موز یا آوکادو، به زندگی ادامه دهید؟
یک چیز مسلم است، این‌که گوشت، بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات جزو رژیم غذایی داوطلبان چنین تجربه‌ای نخواهد بود. گوشت نه فیبر دارد نه ویتامین نه مواد مغذی مهم. میوه‌ها و سبزیجات ممکن است دارای ویتامین باشند ولی اصلاً چربی یا پروتئین کافی ندارند ولو این‌که به مقدار زیاد خورده شوند. بدن برای ادامه زندگی آن‌قدر که فکر میکنید به غذا احتیاج ندارد ولی مسئولیت خطر حذف بعضی مواد غذایی با خود شماست.
ویلهاجارمور استفانسون، که راجع به محیط زیست قطب شمال اطلاعات وسیعی دارد مطلبی نوشته در باره پدیده‌ی به‌خصوصی که در میان ساکنان شمال کانادا دیده می‌شود. کسانی که فقط گوشت بدون هیچ‌گونه چربی مثل گوشت خرگوش را می‌خورند - که اصطلاحاً به آن روزه با گوشت خرگوش، می‌گویند. این افراد ظرف یک هفته به اسهال، سردرد، رخوت و سستی و نوعی ناراحتی مبتلا می‌شوند. استفانسون توصیه می‌کند این اشخاص برای احتراز از مرگ ناشی از سؤ تغذیه، باید کمی چربی مصرف کنند.
جون کراکوئر، هم در کتاب خود به‌نام در سرزمین وحش، نتیجه‌گیری کرده که مرگ کریس مک‌کندلز، شخص بدفرجامی که به‌طور غیرمتعارف زندگی می‌کرد، ناشی از رژیم غذایی «روزه با خرگوش» بوده. گفته می‌شود اگر شخص تقریباً تمام کالری مورد نیاز خود را از پروتئین تامین کرده و تقریباً به‌هیچ‌وجه چربی یا کربوهیدرات مصرف نکند، ممکن است کبدش نتواند از عهده‌ی پروسه پروتئین بیش از حد زیاد برآید.
با این وجود، جنی جکسون متخصص رژیم غذایی از دانشگاه کالدونیای گلاسگو، می‌گوید تعجب نکنید اگر بگوییم چنانچه گوشت و بیشتر سبزیجات را از رژیم غذایی کنار بگذاریم، خوردن سیب‌زمینی آن‌قدرها هم که شما فکر میکنید انتخاب بدی نیست. سال گذشته او مطلبی در باره‌ی رژیم غذایی پُر سر و صدای یک شهروند استرالیایی به‌نام اندرو تیلور، نوشت که برای کم‌کردن وزن و عادت‌کردن به‌مصرف غذاهای سالم‌تر، مدت یک‌سال فقط سیب‌زمینی خورده بود.
سیب‌زمینی فاقد مقدار چربی توصیه شده برای بدن است
جسی جکسون می‌گوید چیزی که مختص سیب زمینی است این است که برای یک ماده خوراکی دارای نشاسته، حاوی مقدار بیش از حدی پروتئین و انواع مختلف آمینواسید است. با این وجود برای کسی که هم‌وزن اندرو تیلور است، خوردن حتی ۳ کیلو گرم سیب‌زمینی در روز، تنها دو سوم مقدار ویتامین‌ها و مواد غذایی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.
علاوه بر این، سیب‌زمینی فاقد مقدار چربی توصیه‌شده برای بدن است و گرچه اندرو تیلور سیب‌زمینی شیرین را که دارای ویتامین‌های آ، ای، آهن و کلسیم هست به رژیم غذایی‌اش اضافه کرده بود، جسی جکسون خاطرنشان می‌کند که در این رژیم غذایی، ویتامین بی و روی (زینک) و سایر مواد معدنی، به بدن نمی‌رسد. ولی به‌نظر می‌رسد اندرو تیلور، بدون این‌که آسیب جدی به بدنش وارد شود موفق شده یک‌سال این رژیم را ادامه داده و مقدار قابل توجهی وزن کم کند.
جدا از این مورد، وقتی این‌گونه سوژه‌ها مطرح می‌شوند همیشه بحث به سیب‌زمینی کشیده می‌شود. چند سال قبل شخصی در نامه‌ای به نشریه‌ی موسوم به خواننده شیکاگو، پرسیده بود آیا صحت دارد که شخص با خوردن تنها سیب‌زمینی و شیر می‌تواند زنده بماند؟ نباید از یاد برد که قبل از بروز قحطی سیب‌زمینی در ایرلند، خوراک ایرلندی‌ها تقریباً فقط سیب‌زمینی بود. سسیل آدامس، ستون‌نویس سابق، مدعی است که با کمک دستیارش محاسبه کرده که مصرف قابل توجه سیب‌زمینی و شیر پُرچربی تقریباً تمام مواد لازم برای بدن، جز ماده‌ی معدنی مالیبدنم، را تأمین می‌کند. و با خوردن کمی جو دوسر، این کمبود هم جبران می‌شود.
جسی جکسون به این حرف می‌خندد: «آه، این رژیم غذایی خودمان است - رژیم غذایی اسکاتلند از ۱۰۰ سال قبل تا کنون. همان سیب‌زمینی، شیر و جو دوسر با کمی کیل (نوعی کلم سبز).»
آوکادو
ولی جدا از صرف مسئله‌ی مغذی‌بودن خوراک، محدود کردن آن به تنها یک غذای واحد، تبعات منفی دیگری هم دارد. مکانیسم بدن انسان طوری است که یک چنین وضعیتی را قبول نمی‌کند (شاید به این جهت که نهایتاً به سؤتغذیه منجر می‌شود) - پدیده‌ای که زده‌شدن از مصرف یک غذای واحد، نام دارد (حس سیری کاذب) وجود دارد. به این معنی که هر چه بیشتر از یک غذا بخورید کمتر میل به‌خوردن آن دارید. جسی جکسون در توضیح بیشتر می‌گوید در رستوران آن‌قدر غذا می‌خوریم که احساس می‌کنیم دیگر حتی برای یک لقمه‌ی اضافی جا نداریم ولی وقتی دسر را می‌آورند می‌بینید که برای چند کالری بیشتر اشتها دارید.
خطر این‌جاست که در صورتی‌که برای مدت طولانی هر روزه غذای واحدی را بخوریم، خوردن مقدار کافی از این غذا که برای بدن لازم است، مشکل‌تر می‌شود. (سه کیلو آوکادو هر روز، کسی داوطلب هست؟)
علاوه بر این، این استدلال که تا وقتی‌که تمام ویتامین‌ها، مواد معدنی و کالری‌ها طبق محاسبه صحیح به بدن می‌رسد، باید رژیم خوردن یک غذای واحد، به‌جای غذاهای متنوع امکان‌پذیر باشد، همیشه درست از کار در نمی‌آید. برای درک این موضوع نگاهی بیاندازیم به این‌که ما چگونه اطلاعات جدید در باره تغذیه را به‌دست آوردیم. به‌طور مثال پژوهشگران در اوایل قرن بیستم موش‌های صحرایی را از خوردن مواد مغذی به‌خصوصی محروم کردند تا ببینند با حذف این مواد آیا آن‌ها مریض می‌شوند یا می‌میرند؟ با این آزمایش‌ها معلوم شد که لااقل در کوتاه مدت موش‌ها در نتیجه کمبود چه موادی خواهند مرد. از طریق این آزمایش‌ها بود که به‌وجود ویتامین‌ها پی بردیم.
اما جسی جکسون می‌گوید با انجام یک چنین تجربه‌های حذفی، احتمالاً نمی‌توان به بعضی از منافعی که رژیم‌های مختلف غذایی برای سلامت شخص دارد، پی برد. (و البته انسان با موش صحرایی فرق دارد). به‌طور مثال مطالعات دانشمندانی که در باره‌ی بروز، سرایت و کنترل و اپیدمی بیماری‌ها، تحقیق می‌کنند، حاکی از این است که در رژیم‌های غذایی، برای سلامت شخص بعضی از سبزی‌ها بهتر از بقیه‌اند ولی دلیل آن قطعاً روشن نیست.
گوشت خرگوش بدون هیچ‌گونه چربی است.
شاید خطر ابتلا به سرطان در کسانی که در رژیم غذایی‌شان از سبزیجات سبزرنگ خبری نیست، بیشتر از دیگران باشد. جسی جکسون می‌گوید: «ما واقعاً نمی‌دانیم چه غذاهایی چه تاثیراتی دارند. به‌همین جهت در حالی‌که می‌توانید حساب کنید دقیقاً به‌چه مقدار از مواد مغذی اصلی یعنی کربوهیدرات، پروتئین، چربی و مواد معدنی نیازمندید، احتمالاً نخواهید دانست دقیقاً کدام یک از مواد لازم برای بدن را فراموش کرده‌اید.
بنابر این، ممکن است محدود کردن رژیم روزانه به تنها یک ماده غذایی، موجب صرفه‌جویی در وقت و بی‌دردسر باشد ولی این روش در عین حال وسیله سریعی برای بیمار شدن و سررفتن حوصله از یک غذای واحد تکراری خواهد بود.[۱]
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- ورونیک گرینوود، آیا شخص می‌تواند با خوردن تنها یک نوع غذا زنده بماند؟، وبسایت فارسی بی‌بی‌سی: شنبه ۴ مارس ٢٠۱٧ - ۱۴ اسفند ۱٣۹۵
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ وبسایت بی‌بی‌سی
