 |
|
قلب از نظر قرآن
تحقیقی در اشارات قرآن به بیماری‌های قلبی
عبدالعلی بازرگان، که دومین فرزند مهدی بازرگان است، در ۲۲ مرداد ۱۳۲۲ در تهران زاده شده و فوق‌لیسانس معماری از دانشگاه شهید بهشتی تهران دارد. او در حال حاضر در اورنج کانتی، کالیفرنیا اقامت و اشتغال به کار ساختمانی دارد و به تدریس در بنیاد «ایمان «(در لس آنجلس)، «ابن سینا» (در اورنج کانتی)، «توحید» (در سن خوزه) و چند مرکز اسلامی دیگر در (اوکلند) می‌پردازد.
قلب آدمی از یک منظر پمپ نیرومندی است که عمل خون‌رسانی را به همه‌ی اجزای بدن به‌طور دائمی انجام می‌دهد و از منظر دیگر، به گواهی همه فرهنگ‌ها و ادبیات بشری، جایگاه عواطف و احساسات انسانی می‌باشد. صرف‌نظر از این‌که این موضوع از نظر علمی و واقعیت طبیعی تا چه حد قابل اثبات باشد، انکار نمی‌توان کرد که در همه‌ی زبان‌ها «دل آدمی» مرکز مناسبات و مبادلات انسانی او و معرف شخصیت‌اش می‌باشد. قرآن نیز، به‌طور واقعی، یا به‌صورت استعاره و تمثیل، قلب را کانون همه صفات آدمی شناخته و ۱۳۲ بار به این واژه اشاره کرده است.
آمار دقیق در کشورهای پیشرفته صنعتی نشان می‌دهد که بیماری‌های قلبی مهم‌ترین عامل مرگ‌ومیر می‌باشند و استقبال گسترده مردم از برنامه‌های پیشگیرانه در جهت کاهش مقدار کلسترول، فشار و قند خون، اصلاح الگوی تغذیه، تمرینات ورزشی و مقابله با موجبات خطر (Risk Factors) همچون سیگار و مشروب و ... نشان می‌دهد که تا چه حد سلامت قلب برای مردم اهمیت پیدا کرده است. اما مهم‌تر از جسم ما، روح و جان جاوید ما می‌باشد که سلامت و سعادت آن در اولویت قرار دارد. به‌همین دلیل هم در قرآن از نشانه‌های سلامت یا بیماری «قلب روحانی» فراوان سخن گفته و هلاکت یا نجات آدمی را به آن نسبت داده است.
قرآن با ۱۲ بار[۱] ذکر جمله: «فی قلوبهم مرض» (در دل آنان بیماری است)، از امراضی که در قلب آدمی رسوخ می‌کند هشدار داده است. هم‌چنین از قلب صددرصد سالمی چون قلب ابراهیمِ[٢] خلیل و دعای او بر عرضه چنین قلبی به پیشگاه الهی، در روزی‌که نه مال و نه فرزند، جز دل سالم، فایده‌ای برای آدمی ندارد.[٣]
هم‌چنان که قلبِ خون‌رسانِ ما را بیماری فرا می‌گیرد و رگ‌های تغذیه‌کننده (عروق کرونر) ماهیچه‌های آن‌را رسوبات چربی تنگ می‌کند، قرآن همین مکانیسم را با اشاره به زنگارهایی که دل را کدر می‌سازد و همچون گرد و غبار و خاک و خاشاک سطح صیقل آینه‌ی دل را می‌پوشاند، در وصفِ متجاوزینی که منکر روز جزا و حقانیت قرآن هستند، چنین توصیف می‌کند: «کَلاّبَل رانَ علی قلوبِهِم ماکانُوا یَکسبُون. کلاّ اِنَّهُم عَن رَبّهم یومئذٍ لَمحجوبُون». (مطففین)
... بلکه دستاورد آنان زنگار بر دل‌های‌شان بسته است، (در نتیجه) آن‌ها در آن روز (آخرت) از پروردگارشان در حجاب (مانع برخورداری از نور رحمت) خواهند بود.
در حدیثی از امام باقر(ع) نقل شده است که به‌گونه‌ای تمثیلی فرمود: در قلب هر انسانی نقطه‌ای سفید است که گناه آن را کدر می‌سازد و توبه آن را تمیز می‌کند. اما در اثر تکرار و استمرار گناه، این نقطه به‌تدریج تاریک‌تر و سرانجام خاموش می‌گردد و در نتیجه، آدمی از هر خیری روگردان می‌شود. آینه‌ی دل نیز باید جمال زیبا و جلال پروردگار را بنمایاند و پرتو صفات او را منعکس نماید، اما اگر روی آن را با گِل پوشاندیم از تماشای گُل محروم می‌شویم و به‌همین دلیل است که آیه‌ی فوق‌الذکر نتیجه‌ی زنگار گرفتن دل را محروم‌شدن از دیدار دوست، به دلیل پرده و حجابی که در این میان حائل می‌شود، شمرده است.
| ▲ | انواع زنگارها |
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ وب‌‌سایت عبدالعلی بازرگان (Abdolali Bazargan)
